Zo maken we van derde golf een golfje: strengere maatregelen waarschijnlijk, lockdown nog niet aan de orde

Het aantal coronabesmettingen en ziekenhuisopnames in ons land stijgt weer. Bovendien trekt de Britse variant van het coronavirus zich bitter weinig aan van de brexit en nestelt hij zich vrolijk in ons land. Zo’n kwart van de nieuwe infecties zijn van de Britse soort, en dat zullen er alleen maar meer worden. Volgens professor Tom Wenseleers, biostatisticus aan de KU Leuven, zal de Britse mutatie eind februari goed zijn voor 90 procent van alle nieuwe besmettingen. Dat is gebaseerd op de inschatting dat de variant een groeivoordeel van 8 tot 10 procent heeft, vergeleken met het oorspronkelijke virus.

Op basis van Britse data concludeerde biostatisticus Wenseleers eerder dat die variant zo’n 60 procent besmettelijker is. “Als je weet dat de huidige R-waarde (het aantal personen dat één besmette persoon op zijn beurt aansteekt, red.) rond de 1 schommelt, wil dat zeggen dat we eind februari een R-waarde van 1,6 zullen bereiken. Tenminste: als dezelfde maatregelen van kracht blijven en iedereen zich op dezelfde manier gedraagt.”

Ter vergelijking: de laatste keer dat we in de buurt van zo’n hoge R-waarde kwamen, was op 23 oktober. Een dikke week later bereikten we de piek van de tweede golf, met 7.461 covidpatiënten in onze ziekenhuizen. Gisteren waren dat er minder dan 2.000.

Professor Steven Van Gucht, viroloog bij Sciensano, nuanceert de besmettelijkheidsgraad. “We weten het niet precies. Het schommelt ergens tussen de 30 en 70 procent. Maar eigenlijk maakt het niet uit om welke variant het gaat en of die al dan niet dominant wordt. We moeten naar de cijfers kijken. Als die echt een stijgende trend vertonen, moeten we nagaan door welke gaten – en via welke netwerken – het virus zich doorzet, zodat we gerichte maatregelen kunnen nemen om die gaten te dichten.”

Baf, gedaan

Nu in een kramp schieten en een heleboel extra strenge maatregelen nemen is nog niet nodig. “De stijgende trend is nog niet duidelijk. Maar anderzijds mogen we zeker ook niet de fout van september maken en te lang wachten. Met de experts hebben we een drempel in gedachten, vanaf wanneer we naar een plan B moeten schakelen. Ik noem dat cijfer liever nog niet, omdat het politiek nog niet is afgeklopt, maar het staat vrij strak. We mogen niet te lang wachten. Er wordt trouwens al gesproken over maatregelen.”

Daarmee verwijst Van Gucht naar het overleg over de buitenschoolse activiteiten van kinderen. Experts pleiten er al langer voor om die te herbekijken, maar op politiek vlak lijkt het even te duren voor er knopen worden doorgehakt. “In een epidemie is elke dag belangrijk”, zegt Van Gucht. “Aan de andere kant: je wilt de mensen op het terrein mee hebben in je verhaal. Van de ene dag op de andere zeggen ‘Baf, gedaan’, is ook geen goed idee.”

Juiste balans

Toch rijst bij heel wat mensen de vraag of we niet snel moeten durven kiezen voor een lockdown. Even de korte pijn om dan weer comfortabeler te kunnen leven. “Ik krijg die vraag regelmatig, maar het is beter om een juiste balans te vinden.

“De Ieren zijn daar een goed voorbeeld van: vorig jaar zijn ze bij de minste stijging in lockdown gegaan. De besmettingscijfers zijn er enorm gedaald tot Ierland de beste van heel Europa was. Op een gegeven moment hebben ze versoepelingen ingevoerd – logisch, want wanneer de cijfers heel laag zijn, kan je mensen er niet van overtuigen om zich aan strenge regels te houden. Met Kerstmis mocht er veel, en nu hebben ze de hoogste cijfers van Europa. Dat toont aan dat na een strenge lockdown het evenwicht vaak zoek is.

“Het is beter om de juiste balans te vinden. Zodat je op het moment dat de horeca heropent, kunt zeggen: jullie blijven nu honderd jaar open. En niet: binnen een maand moeten jullie misschien weer sluiten.”

Ook biostatisticus Geert Molenberghs (KU Leuven en UHasselt), doorgaans een voorstander van de strenge hand, gaf eerder aan dat een strenge lockdown nog niet aan de orde is. Maar helemaal uitgesloten is-ie helaas ook niet. “Het is het worstcasescenario, maar we moeten er rekening mee houden”, zegt Van Gucht. “Toch is het belangrijk om nu koelbloedig te blijven en vertrouwen te hebben in zowel de bestaande maatregelen – een nieuwe variant mag nog duizend keer besmettelijker zijn: iemand die je niet ontmoet, kan je niet besmetten – als in nieuwe tussentijdse maatregelen om de stijgende cijfers tegen te houden. Een derde golf is zeer realistisch. Het is zaak om er een golfje van te maken. Geen grote golf.”