Gentse Sint-Bernadettewijk verzet zich tegen afbraak: ‘Mijn buren zijn gewoon familie geworden’

Een vuurkorf, wat spandoeken en het beeld van vrouwe Justitia. Zo voerde de actiegroep ‘Bernadette blijft!’ vrijdag actie voor het gebouw van WoninGent. Ze verzetten zich tegen de plannen om de Sint-Bernadettewijk te slopen.

“Horen jullie het volk zingen? ’t Is een lied over onze wijk. WoninGent haalt onze gemeenschap weeral door het slijk!”, zingt een dertigtal dappere zielen, die ondanks de kou uitgerukt zijn om hun stem te laten horen. Een actievoerder schreeuwt: “Vrouwe Justitia wacht op ons!” Sterker nog, Vrouwe Justitia heeft de tocht van het gerechtsgebouw naar het kantoor van WoninGent gewoon mee overleefd. De metershoge beeltenis voor de voordeur moet het socialehuisvestingsbureau eraan herinneren dat de bewoners van de Sint-Bernadettewijk zich niet zonder zonder slag of stoot laten kisten.

Concrete aanleiding voor de actie is de dagvaarding van enkele jongeren die zich sinds Kerstmis gevestigd hebben in een leegstaande woning in de Bernadettewijk. “Het was een kerstmirakel”, zegt Simon Clement, het gezicht van de actiegroep ‘Bernadette blijft’. Hij leerde de inwoners kennen toen hij een film maakte over de Sint-Bernadettewijk. “We raakten gecharmeerd door de warmte van deze mensen. We konden niet als toeschouwers blijven toekijken.”

In juli maakte socialehuisvestingsbureau WoninGent bekend dat de Bernadettewijk in de zomer van 2022 onder de sloophamer gaat en er een nieuwe sociale woonwijk voor in de plaats komt. In de aanloop naar de verkiezingen van 2018 kwam WoninGent in opspraak, toen een reportage van VRT toonde hoe sommige huurders er tot 500 euro betaalden voor een huis vol schimmels, vochtplekken en gevaarlijk rottende steunbalken. WoninGent werd ook veroordeeld tot een boete van 200.000 euro, nadat zeventien bewoners naar de rechter waren gestapt wegens de slechte staat van hun woningen.

Blok per blok

Dat er dus iets moest gebeuren met de wijk, dat wisten de bewoners ook wel. Maar dat WoninGent meteen de hele wijk ging slopen, dat hadden ze niet verwacht. Meteen diende een deel van de buurtbewoners een petitie in bij het stadsbestuur. Het protest kwam in een stroomversnelling toen de jongeren van ‘Bernadette blijft’ een leegstaande sociale woning kraakten. Nu zijn er geregeld ‘buurtnamiddagen’, zangavonden en zelfs een ‘Gazet Bernadette’. “Ondanks corona hebben we als wijk nooit meer aan elkaar gehangen”, zegt een bewoonster.

De zangavonden hebben hun effect niet gemist, getuigt het gemak waarmee de groep zich protestliederen als ‘The Times They Are a-Changin’, het Italiaanse ‘Bella ciao’ en de Chileense klassieker ‘El pueblo unido jamás será vencido’ eigen maakt. Enkele gele hesjes, best thuis in dit genre, werpen zich op als orkestmeesters.

Nog overtuigender wordt het als de groep ‘Blok per blok!’ richting het kantoor van WoninGent scandeert. De buurtbewoners pleiten ervoor om te werken met een gefaseerde sloop, waarbij telkens één stuk van de oude volkswijk vervangen wordt door nieuwbouw. Bewoners zouden daardoor binnen de wijk kunnen verhuizen tot ze zicht hebben op een nieuwe woonst, in plaats van te worden weggestuurd naar andere stadsdelen.

Maar van dat scenario heeft WoninGent inmiddels afgezien. “Dat zou alleen maar geluidsoverlast bezorgen aan de nog resterende bewoners. Als we mensen langer in de huidige woningen zouden laten, betekent dat bovendien dat we tot die tijd meer moeten investeren in isolatie, want die huizen voldoen niet meer aan de normen. Dat lijkt ons een te hoge kostprijs voor een tijdelijke oplossing. We willen die mensen net uitzicht bieden op een betere woning”, zegt Arno Morsa, woordvoerder van WoninGent.

Geen krot

Bewoners stellen zich echter vragen bij de manier waarop de toestand van de huizen werd nagegaan. Uit de studie die het architectenbureau in opdracht van WoninGent maakt, blijkt dat 106 van de 205 woningen gecontroleerd zijn. “Maar we weten niet hoeveel daarvan bewoond of leegstaand waren. Een huis dat al jaren leegstaat, is voor ons geen maatstaf voor een kwalitatieve woning”, stelt ‘Bernadette blijft’. “Wil je mijn huis eens zien?”, vraagt Karina. Ze woont al 27 jaar in de Bernadettewijk. “Dat is in perfecte staat. Maar daar zijn ze natuurlijk nooit komen kijken. Denkt WoninGent nu echt dat wij hier allemaal staan te strijden voor een krot?”

Maar vooral vrezen de inwoners dat de sloop van de Bernadettewijk voorbijgaat aan de sociale realiteit van een van de meest aan elkaar hangende buurten in Gent. “Voor corona liepen wij continu elkaars huis binnen. Mijn buurvrouw heeft geen auto, dus ga ik met haar inkopen doen. Mijn buren zijn gewoon familie geworden, dat ga ik nergens niet meer vinden”, zegt Mieke Martens.

Karina vreest dat een verhuis nog zwaarder zal vallen bij de inwoners die hun hele leven niks anders gekend hebben dan de Bernadettewijk. “Mijn buurvrouw van 83 is er geboren. Ga je mensen als zij dan naar de andere kant van de stad laten verhuizen? Je zou ons tenminste de keuze moeten geven.”

Alle petities, extra commissies en debatten op de gemeenteraad ten spijt: WoninGent lijkt niet terug te komen op zijn beslissing. Maar ook ‘Bernadette blijft’ is stellig: “Wij gaan door tot ze van gedacht veranderen, of tot de laatste inwoner hier uit de wijk verdwenen is”, zegt Simon Clement. Vandaag werd hij voor de eerste keer uitgenodigd om op gesprek te komen bij WoninGent, samen met buurtbewoner Katrina. Beiden glunderen ze als ze na afloop weer onthaald worden door de overige, lichtjes verkleumde actievoerders. Katrina houdt haar lippen stijf, ze laat alleen een nummer door haar speakers klinken: “We’re fighting for our freedom. We shall not be moved.”