De energieprijzen nemen een duik. Wat betekent dit voor de consument?

De gas- en elektriciteitsprijzen zijn de voorbije weken sterk gedaald dankzij het uitzonderlijk warme weer. Maar wat betekent dit nu voor u?

1. Zal mijn voorschotfactuur automatisch dalen?

Bij Test-Aankoop zien ze dat niet meteen gebeuren. “Eigenlijk zijn er vandaag twee soorten energieleveranciers: de actieve en de passieve. In de eerst groep gaat het bijvoorbeeld om Mega, een energieleverancier die de voorbije maanden zelf de voorschotfacturen die klanten betalen drastisch heeft verhoogd”, vertelt woordvoerder Simon November. “In de tweede groep zitten bijvoorbeeld Engie en Luminus, die zelf eigenlijk niet of nauwelijks hebben ingegrepen in de voorschotfacturen van hun klanten. Daar hebben wij mensen de laatste maanden aangeraden om hun voorschotten zelf te verhogen. Om onaangename verrassingen op hun eindfactuur te vermijden.”

Volgens November is de vraag nu vooral wat de actieve energieleveranciers gaan doen met de dalende gas- en elektriciteitsprijzen. Op de Nederlandse gasbeurs stonden de dagprijzen (gas dat op erg korte termijn wordt verhandeld) maandagmiddag zelfs even onder nul. Ook de komende dagen lijken negatieve prijzen op komst. November: “Maar voorlopig zien we geen beweging bij de actieve leveranciers om hun voorschotfacturen zelf weer naar beneden bij te stellen.”

De financiële realiteit is dat het zakenmodel van energiebedrijven die alleen gas en elektriciteit leveren in al zijn voegen kraakt. Dit zijn doorgaans de kleinere marktspelers, zoals onder meer Mega dus, die hun waren de voorbije maanden op de energiemarkt moesten inkopen tegen recordprijzen en tegelijk met almaar meer wanbetalingen kampen. De fors verhoogde voorschotfacturen hebben veel te maken met dit gebrek aan cashflow. Dat probleem is vandaag nog niet weg.

2. Moet ik mijn voorschotfactuur dan maar zelf verlagen?

Dat kan. Al blijft het opletten geblazen. Dit uitzonderlijk warme herfstweer houdt meer dan waarschijnlijk niet aan. Zodra de vrieskou op de deur klopt, is de kans volgens energiespecialisten reëel dat de Europese gas- en elektriciteitsprijzen weer omhoog gaan. Het structurele probleem – het tekort aan gas in Europa door de economische oorlog met Rusland – is nog niet opgelost.

Het is dus wikken en wegen. November: “Zeker de mensen die klant zijn bij een actieve energieleverancier zou ik nu aanraden om hun voorschotfactuur wat te verlagen. Via de online klantenzone kan dat tot 20 procent. En als je belt naar de klantendienst, kan je nog meer vragen. Al is die 20 procent op dit moment wel een mooi richtpunt. Wie nu zijn voorschot te scherp verlaagt, dreigt straks toch nog verrast te worden. Consumenten hoeven geen bank te spelen voor energieleveranciers, dat is zeker zo. Maar een spaarpot achter de hand houden is misschien ook niet slecht.”

Wat zou helpen bij deze afweging, is dat consumenten zelf kunnen inschatten in hoeverre hun huidige voorschotfactuur overeenkomt met hun werkelijke gas- en elektriciteitsverbruik. Maar daarvoor is de massale uitrol van slimme energiemeters nodig. November: “Spijtig genoeg blijft het schoentje hier knellen in ons land. Zo is het vaak nattevingerwerk voor consumenten.”

Belangrijk: het heeft volgens Test-Aankoop niet veel zin om nu halsoverkop op zoek te gaan naar een nieuw energiecontract naar aanleiding van de recente prijsdaling. Energieleveranciers bieden vandaag alleen nog variabele contracten aan. Deze variabele contracten nemen prijsstijgingen en -dalingen automatisch mee. Dat gebeurt volgens hun indexering: op kwartaal- of maandbasis. De zogenoemde expertengroep Koopkracht stelde vorige zomer voor om Belgische energieleveranciers te verplichten om ook opnieuw vaste contracten aan te bieden, met faire tarieven. Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) is daarmee bezig. Voorlopig zonder resultaat.

3. Is dit het begin van het einde van de energiecrisis?

Energiespecialisten in binnen- en buitenland zien twee belangrijke redenen voor de recente daling van de Europese gas- en elektriciteitsprijzen. Eén: het warme herfstweer, waardoor gezinnen minder gas verbruiken. Volgens de huidige weersvoorspellingen zal de temperatuur in Noord-Europa tot begin november relatief hoog blijven. Twee: de (over)volle gasreserves in Europa. De lidstaten hebben er de voorbije maanden alles aan gedaan om hun voorraden aan te vullen. En dat is hen ook gelukt. Onder meer Frankrijk, Duitsland, Italië en Polen hebben hun reserves voor meer dan 90 procent gevuld. Het doel van Europa was 80 procent vullingsgraad tegen 1 november.

Het gevolg is dat de gasleveringen die momenteel Europa binnenkomen de prijzen fors drukken. Het gaat dan vooral om de ‘dagmarkt’: de verkoop van gas op ultrakorte termijn. Omdat de Europese elektriciteitsprijzen nauw samenhangen met de gasprijzen dalen ook die fel. Op langere termijn – richting de jaarwisseling, de lente van volgend jaar en ook de winter daarop – blijft de Europese gasprijs schommelen rond de 140 euro per megawattuur. Dat is geen waanzinnig bedrag, maar wel nog altijd erg hoog. Zeker als je het vergelijkt met wat consumenten tot voor deze crisis voor gas betaalden. Jarenlang lag dat rond de 20 euro per megawattuur. Tot zeven keer minder dus.

Het besluit? Deze prijsdaling is goed nieuws voor de consument. Beter zo dan omgekeerd. Maar veel meer moet je er voorlopig niet van maken. November: “We weten niet wat de winter brengt. En weten ook niet wat er nog zal gebeuren met Rusland. Denk aan de dreiging rond sabotage van onze kritische energie-infrastructuur. Het is helaas nog te vroeg om victorie te kraaien.”