Brief aan Luc De Vos
Zotte liefde voor 'nen echte'
Zanger Stijn Meuris schrijft een afscheidsbrief aan een 'artistiek genie'.
In een ver verleden, ergens begin jaren negentig - ik was nog muziekjournalist voor Het Belang van Limburg -, wou ik per se persfotograaf Raymond Lemmens meenemen naar een interview met Luc De Vos in Gent. Zodat ik bij de kennismaking de magische woorden kon uitspreken: "De Vos, Lemmens". Flauw, maar zo ver ging de zotte liefde. Die liefde is nooit gedoofd.
Het was ook het soort jongens-onder-mekaargegrap waar Luc van hield. Niet enkel op het podium, waar een witz nooit veraf was, maar ook ernaast. Rond de frontman van Gorki hing backstage zelden de gedoemde sfeer van het negatieve, zelden ook een spanning die te snijden was. Podiumvrees en track? Ben je gek! Veeleer was er de zichtbare goesting om de bühne te beklimmen en "Yeah baby!" te roepen bij wijze van aftrap. Het leek wel alsof optreden hem zo makkelijk afging dat het een tweede natuur werd. Luc plugde in, zette zijn benen wijd en begon eraan, daarbij geruggensteund door een band die zelden op minder dan elf speelde. Zoals het hoorde, kortom. En het publiek? Dat begreep het allemaal volkomen en schreeuwde de kelen schor. Ik schat zo'n keer of duizend, inmiddels. Vrijwel iedere keer raak.
Tot zaterdagavond dus. Op ontelbare andere zaterdagavonden zou De Vos met Gorki ergens te lande op een podium gestaan hebben. Nu lag hij dood in zijn werkkamer. De schok is bij mij nog lang niet voorbij, en aan de tienduizenden reacties op sociale netwerken en in de media te zien zal dat ook in de rest van Vlaanderen precies hetzelfde zijn. Zijn plotse dood immers gaat verder dan het 'gewone' bericht dat er een BV gestorven is.
Je zou een academisch essay kunnen schrijven omtrent de vraag waarom Vlaanderen een innige band onderhield met Luc De Vos, geboren te Wippelgem, 52 jaar oud, geschoold zanger noch gitarist (hoewel hij beide disciplines bijzonder efficiënt inzette), en qua fysionomie niet bepaald Stromae of Oscar and the Wolf. We kunnen daar nochtans kort over zijn: dat komt doordat zowel zijn band als Luc De Vos zelf écht waren. Wat 'écht' precies inhoudt valt moeilijker te definiëren, maar de begrippen 'eerlijk', 'imperfect' en 'honderd procent van bij ons' zullen zeker vallen.
De Vos - 'Voske' genoemd door het muzikantengild - combineerde op unieke wijze alle drie die dingen, en hij vulde het aan met een onversneden talent voor tekst en muziek, plus een gezonde dosis zelfrelativering. Zelfs wanneer hij - niet zelden - beweerde dat hij "een artistiek genie" was, of zichzelf "deze wondermooie jongeling" noemde, dan was de code duidelijk: knipoog. Het zichzelf bestoefen bezorgde hem vreemd genoeg de bescheidenheid die hem sierde. Il faut le faire.
En er was nog iets dat de band tussen Luc De Vos en zijn publiek warm hield. De gedachte dat je, gesteld dat het lot een beetje anders was gelopen en eventueel een beetje zou hebben gerepeteerd, zelf daar op dat machtige podium had kunnen staan. Met al die Gorki-songs die zowel eenvoudig als krachtig klonken. Van afstand of onbereikbaarheid leek immers geen sprake te zijn: muziek voor het volk, en, met een beetje fantasie, ook door het volk.
En toch was dat hooguit een geslaagde illusie. Een flink deel van het Gorki-repertoire stak behoorlijk slim in mekaar. Songs die het weliswaar moesten hebben van een eenvoudig schema (makkelijk na te spelen op een akoestische gitaar ook), maar die wel trefzeker aantoonden hoe een Groot Refrein diende te functioneren. Die refreinen plakten immers in de geest als kauwgom aan een zool. We noemen zoiets: onversneden hits.
En er waren uiteraard de woorden. Die konden enkel afkomstig zijn uit het lichtjes feeërieke universum van de frontman. Luc De Vos draaide zijn hand niet om voor vreemde personages gehuisvest in een über-Vlaamse tragiek. Eenzaamheid, richtingloos opgroeien, het onbereikbare verlangen van de doorsnee Vlaamse jongeling, de vraag naar het waarom der dingen. Stuk voor stuk thema's die zijn teksten recht richting honderdduizenden harten afvuurden. Vlaanderen verstond misschien niet alle nuances in Luc zijn teksten ('De kraakvis die je kraakt / die leeft diep in de zee / Hij kan je nu niet kraken, jank niet meer'), maar ze kwamen wel aan. Zoiets is enkel de grootsten gegeven.
We zaten samen in de finale van HUMO's Rock Rally, editie 1990. Straks op 1 april is dat precies een kwarteeuw geleden. Wij zijn met MEURIS van alles van plan in 2015. Ik had gehoopt jij ook. Voske, ik ga je missen. En ik zal niet de enige zijn.
