Zelden heb ik iemand met zoveel waardigheid het grootst denkbare verdriet zien dragen

Wat gaat er door je heen wanneer je voor het eerst een foto van je vader in handen krijgt en recht in dezelfde ogen kijkt die je al decennialang enkel in de spiegel ziet? De man die je afstond. Die je weggaf. Als iets wat alleen maar in de weg zou liggen.

De reactie van Jacqueline Mukandori, niet veel meer dan née Vandermeynsbrugge, kregen we niet te zien. Maar dat hoeft niet. De mooiste minuut televisie die ik dit jaar heb gezien, had ik toen al achter de rug. Het was de zevende van de achtenveertig die samen de tweede aflevering van Metissen van België vormen.

De minzame glimlach waarmee deze vrouw de ogen opsloeg, haar zoons blik vond en afdaalde in een heel leven aan bevochten tranen, trof me als een stomp in de maag. Zelden heb ik iemand met zoveel waardigheid het grootst denkbare verdriet zien dragen. Dat van een vrouw die eerst haar ouders verloor en vervolgens haar kind, haar dochter. Zelden zag ik twee gezichten mooier in elkaars schouders begraven.

De camera had in een belendende kamer gestaan, je ziet de deurlijst nog net aan de linkerrand van het beeld. Een moment als dit krijg je niet gezeten in de behaaglijke gloed van een hijgende cameraman. Het is maar een van de vele hartverscheurende momenten in deze aflevering en de manier waarop die tot ons komen getuigt van gepaste eerbied. Een pleidooi voor terughoudendheid, voor echtheid vooral, zonder al te veel opsmuk.

De wielen van een rolstoel en de voeten die erachteraan sjokken, één knie in een brace, tot enkel koude vloertegels achterblijven. Los van iedere context al een sterk beeld, maar als handen om een hals geklemd wanneer je Jacqueline net hebt horen vertellen over een vreselijke jeugd bij een drinkende, gewelddadige pleegmoeder. De pleegmoeder die ze zojuist, een halve eeuw later, in een rolstoel heeft geholpen.

Jacqueline maar ook de anderen, Yvette, Jeanot, Germaine, Eveline, Anne, Immaculata, Georges, Julie en te vele lotgenoten, hebben de hel gezien. En daarvoor moesten ze niet eens – maar zijn ze wel – mishandeld, mentaal, fysiek of beide, speeltjes en kindslaven als ze waren voor mensen die geen dienstmeid wilden betalen. De eenzaamheid, de onbeschrijflijke verlatenheid die deze mensen tot het einde van hun dagen in zich meedragen, wens je je ergste vijand niet toe. Het gevoel nergens thuis te horen, de wetenschap dat je bloedeigen vader jou niet in zijn leven wilde, de vaak onbeantwoord gebleven vraag of ergens aan de andere kant van de wereld een moeder ooit aan je heeft gedacht, broers of zussen misschien. Dat zelfs je verjaardag een leugen is.

De waardigheid waarmee deze geïnterviewden hun vragenstellers net buiten beeld in de ogen kijken, is niets minder dan verpletterend.

Metissen van België, dinsdag om 21.25 uur op Canvas.
Frederik De Backers bundeling DM Zapts Het boek is beter is nu uit bij Borgerhoff & Lamberigts.