Ze werd ziek, haar man verliet haar, maar Shania Twain is terug. Iets heser, veel eerlijker

Ze zong goed, vonden we in 2004. De toen 38-jarige countrypopkoningin uit Canada én de bestverkochte popvrouw van de tien jaren daarvoor deed toen voor het eerst de Lage Landen aan, en ze streek ook neer in het Sportpaleis. Ze bewandelde “met gratie het plankier” en toonde zich even professioneel als vriendelijk, “telkens weer bereid om, al zingend, op al die toegestoken posters, kalenders en cd’s een vlugge kras te zetten. Pen in de ene hand, microfoon in de andere.”

Vrolijke boel, maar de schijn bedroog. In werkelijkheid, zo onthulde ze in 2011 in haar autobiografie From This Moment On, donderde Shania Twain (in 1965 geboren geboren als Eileen Edwards) tijdens die wereldtournee bijkans in elkaar van ellende. Vermoeid. Slap. Chronisch duizelig. Ziekte van Lyme opgelopen door een tekenbeet. De aandoening verlamde haar stembanden: jarenlang vreesde ze dat ze nooit meer zou kunnen zingen.

Toen ze in 2008 fysiek weer was opgekrabbeld, volgde een mentale dreun. Haar man Robert ‘Mutt’ Lange (ook haar producer en co-songschrijver) bleek een affaire te hebben met Shania’s assistent en hartsvriendin Marie-Anne Thiébaud. Einde huwelijk, na vijftien jaar. Gezin gebroken, Shania kapot. De ziekte en het huwelijksdrama joegen haar zeven jaar volledig uit beeld: geen plaat, geen tournee, niets.

Nu is ze terug en komt ze voor de tweede keer naar België, 53 jaar, met haar eerste studioalbum in vijftien jaar in de bagage: Now. Haar stem is wat lager en heser geworden. Ze heeft een nieuwe echtgenoot: Frédéric, of gewoon Fred, nota bene de ex-man van Marie-Anne Thiébaud – een gepeperd en in de Noord-Amerikaanse roddelpers breed uitgemeten geval van ‘marriage-go-round’.

Alle kaarten op tafel

In 2011 contracteerde Caesars Palace in Las Vegas haar voor een twee jaar durende residency. Die reeks van 105 concerten (2012-2014) bezorgde haar het plezier, het zelfvertrouwen en een deel van haar vocale elasticiteit terug. Ze zette zich in 2013 aan nieuwe songs, bestemd voor wat Now zou worden. Ze schreef in haar eentje. Voor het eerst, want voorheen was haar muziek een huwelijkse coproductie met Lange. Het paar deelde alle credits.

Now is niet zo’n beste plaat, daar waren de meeste critici het over eens. Wel deden ze hun best dat zo vriendelijk mogelijk op te schrijven, want Shania heeft het al moeilijk genoeg gehad. Het album verkocht matig, maar in één opzicht is het intrigerend. Waar Shania Twain in haar succesjaren (1995-2004) het verwijt kreeg dat ze jofele countrypop maakte zonder ooit eens iets van zichzelf te tonen, legt ze op het muzikaal wat non-descripte Now wel alle kaarten open op tafel in haar teksten.

Ze zingt over haar ziekte, haar echtscheiding, haar haat jegens Marie-Anne en ook over haar ellendige, armoedige jeugd in de Canadese provincie Ontario, waar ze opgroeide zonder haar biologische vader, maar met een alcoholverslaafde, gewelddadige stiefvader genaamd Jerry. Dat ze ondanks alles van haar moeder en Jerry hield, bleek toen ze in 1987 allebei omkwamen bij een auto-ongeluk. Shania was gebroken. Tegen die tijd had ze Jerry’s achternaam aangenomen: Edwards was Twain geworden.

Dat ze op haar succesplaten nooit zong over haar rafelige leven, maar liever mooi weer speelde in niks-aan-de-hand-liedjes, verklaart ten dele waarom de artistieke waardering voor haar succesvolste album Come On Over (1997) zo ver achterblijft bij de commerciële merites ervan: het is het bestverkochte countryalbum uit de geschiedenis en ook het bestverkochte album van een vrouwelijke artiest.

Lijstjes van bestverkochte albums zijn nooit volledig betrouwbaar (de cijfers zijn zelden ‘hard’) maar Come On Over staat bijna altijd in de toptien en soms in de topvijf van meestverkochte albums uit de pophistorie: minimaal dertig miljoen, maar vrijwel zeker meer dan veertig miljoen exemplaren. Tel daar de verkopen van The Woman In Me (1995) en Up! (2002) bij (elk ongeveer twintig miljoen stuks) en je komt op een bijna bizar verkooptotaal voor drie opeenvolgende studioalbums van één artiest. Ter indicatie: Madonna en Prince haalden de tachtig miljoen nooit met drie opeenvolgende studioalbums. Michael Jackson wel: ruim honderd miljoen stuks van Thriller en Bad.

De succesformule? Twains muziek klonk elke Amerikaan als country (en dus vertrouwd) in de oren, maar het was gewoon pop. Nu eens met rockgitaren, dan weer met een elektronisch behangetje erachter en altijd geschreven in opgewekte majeur, daar waar ‘echte’ country vaak droevig van toon is.

Popkoningin

Shania was een ‘gewoon meisje’ uit een arm gezin, maar geen boerenmeid op cowboylaarzen. Ze was een oogverblindend mooie popkoningin in glitter-catsuits en topjes. Ze schitterde in haar eigen Vegas-achtige glamourshow, maar was toch vooral gewoon. Niet boos, zoals de jonge Alanis Morissette. Wel sexy, maar nooit intimiderend of kinky, zoals Madonna.

Het bleek een gouden greep. Countryheldin Dolly Parton had al wel geflirt met pop en glamour in de country, maar nooit met zulk immens commercieel succes als Shania Twain vanaf 1995. Ze trapte de deur naar de mainstream open voor een hele lichting countrypopvrouwen: sommige waren jonger (LeAnn Rimes, Dixie Chicks), andere waren generatiegenoten (Faith Hill, Lee Ann Womack, Trisha Yearwood) die plotseling veel meer succes kregen omdat ze hun geluid na 1995 ‘verpopten’ à la Shania.

Het was het klimaat waarin ook de Nederlandse Ilse DeLange (via Nashville) mocht debuteren en doorbreken. Zonder Shania Twain ook geen Taylor Swift: de misschien wel grootste popster van deze tijd zegt zeer te zijn geïnspireerd door Twains uiterlijke verschijning en sound met een vleugje country.

De populariteit van de vrouwelijke countrypop bereikte een torenhoge piek in 1998, het oogstjaar van het in november 1997 verschenen Come On Over. Het waren de topjaren (maar tevens laatste succesjaren) van de compact disc als muziekdrager, maar 1998 was daarnaast hét commerciële gloriejaar van de Canadese popmuziek.

Behalve Shania Twain verkochten Céline Dion en Alanis Morissette miljoenen cd’s: Dion bracht Let’s Talk About Love uit (november 1997, met haar kolossale Titanic-hit My Heart Will Go On), Morissette kwam met Supposed Former Infatuation Junkie (november 1998; vijf miljoen stuks binnen een maand, terwijl voorganger Jagged Little Pill uit 1995 nog altijd hoog in de charts stond en in 1998 de dertien miljoen aantikte).

Zo markeerden 1998 en 1999 een historisch kantelpunt: voor het eerst in de geschiedenis verkochten vrouwen meer albums dan mannen. Madonna (wederopstanding met Ray of Light), Lauryn Hill en R&B-kanon Toni Braxton droegen daar fors aan bij, maar de hardste klappen kwamen toch van Canada’s ‘Grote Drie’ én de countrypopvrouwen. Shania Twain was met Come On Over vaandeldrager van beide bewegingen.

En wat doe je dan, als je twintig jaar na dat succes aan je eerste wereldtournee in veertien jaar begint? Stemmig gekleed de aandacht vragen voor de weinig meezingbare biechtsongs van Now? Welnee, ben je gek. Glitterjurken, visueel spektakel en alle hits van twintig jaar geleden worden gespeeld, vanavond in Antwerpen.

Een toontje lager gezongen, dat wel.