AnalyseOscars
Will Smith versus de cancelcultuur: is het gedaan met de ‘knuffelster van Hollywood’?
Beroemde acteurs als Johnny Depp, Kevin Spacey en Mel Gibson moeten de gevolgen dragen voor hun (vermeende) misdragingen. Hoe vergevingsgezind is Hollywood voor Will Smith na de veelbesproken ‘Oscarmep’?
De korte termijnvraag nadat Will Smith tijdens de Oscarceremonie (gezien door 15,4 miljoen Amerikanen) presentator Chris Rock een klap in zijn gezicht verkocht en uitschold: moet hij het net verdiende beeldje (voor zijn rol in King Richard) weer inleveren? De organisatie achter de filmprijzen laat in elk geval weten zijn actie te veroordelen. “We onderzoeken het incident en kijken of er verdere acties of consequenties volgen”, aldus een woordvoerder van de Academy of Motion Picture Arts and Sciences.
Interessanter: wat zijn de gevolgen van de fysieke reactie op de grap over zijn echtgenote Jada Pinkett Smith voor Smiths carrière? In zijn Oscarspeech, een minuut of 20 na de bewuste dreun, gaf de acteur al aan zich geroepen te voelen “mensen lief te hebben en te beschermen”. De algemene reactie van entertainment-experts in de Verenigde Staten is dat er wel wat werk aan de winkel is. Pr-expert en professor Shaun Fletcher van de San Jose State University zei tegen de Amerikaanse zender ABC (die de Oscars uitzendt): “Nu moet hij zijn woorden waarmaken en het vertrouwen terugwinnen van de mensen die hij heeft teleurgesteld”.
Lees ook
Niet de eerste aanvaring tussen Chris Rock en Will Smith: ‘The Slap’ heeft een voorgeschiedenis
Dat de Oscars om alle verkeerde redenen in de aandacht kwamen, heeft de Academy ook aan zichzelf te danken
‘Dit moest het hoogtepunt van Will Smiths carrière worden. Het werd een dieptepunt’: bellen met Lieven Trio
Etiquettefout
En dat zijn er een hoop, meent docent populaire cultuur Dan Hassler-Forest van de Universiteit in Utrecht. “Wat Will Smith deed, was meer een etiquettefout dan iets misdadigs. Geweld keuren we allemaal af en we vinden het ook niet leuk dat een ritueel als de Oscars zo worden verstoord. Toch is er ook veel begrip voor een actie van iemand die duidelijk onder hoogspanning stond. Er zijn ergere dingen dan iemand een klap in zijn gezicht geven.”
Het is vooral even schrikken, stelt Hassler-Forest. “Omdat Smith zijn imago altijd zo ontzettend goed wist te beheersen. Hij was de veilige zwarte man, altijd in voor een grapje. Er zat nooit een scherp randje aan. Hij was dé knuffelster van Hollywood.” De cultuurprofessor haalt het onderwerp kleur bewust aan. “Je bent in de VS al snel de ‘angry black man’ waar iedereen zo lang bang voor was. Voormalig president Obama deed ook altijd enorm zijn best om maar vooral niet boos over te komen. Het zit dieper in de Amerikaanse cultuur dan we misschien denken.”
“Wat we zagen bij de Oscars gaat in tegen dat waarom de witte man Will Smith altijd zo omarmde”, vervolgt Hassler-Forest. “Hier kon je tienerdochter mee thuiskomen. Maar ik denk dat de reputatieschade wel meevalt. Het was geen ruwe vechtpartij, hij betuigde direct spijt en iedereen is ook wel blij om weer eens een relletje te zien. Ging het te ver? De meeste mensen denken van wel. Was dit het ergste dat we ooit bij de Oscars zagen? Dat lijkt me wat hypocriet. Regisseur Roman Polanski kreeg in 2003 van sommigen een staande ovatie toen hij won voor zijn film The Pianist, ondanks zijn afwezigheid. Hij werd (en wordt, red.) immers beschuldigd van pedofilie.”
Maar hoe zit het met andere in opspraak geraakte wereldsterren? Kevin Spacey werd kort na de opkomst van de #metoo-beweging werkloos. Johnny Depps rol in het nieuwe deel van de Fantastic Beasts-franchise werd na aantijgingen van mishandeling ingevuld door een andere acteur, Mads Mikkelsen.
Smith diep door het stof op Instagram
Will Smith noemde, een dag na de rel bij de Oscars, zijn eigen gedrag ‘onaanvaardbaar en onvergeeflijk’. Op Instagram schreef hij: “Ik wil me in het openbaar bij je verontschuldigen, Chris. Ik schaam me, mijn reactie weerspiegelt niet de man die ik wil zijn. Er is geen plaats voor geweld in een wereld van liefde en vriendelijkheid. Elke uiting van geweld is giftig en destructief. Grappen die ten koste van mij worden gemaakt, horen bij het werk, maar een grap over Jada’s medische toestand ging te ver voor mij en daarop reageerde ik emotioneel. Ik blijf aan mezelf werken.”
“Het werd ineens bekend dat rijke mannen decennialang systematisch hun macht misbruikten. Toen we ons daar bewust van werden, kregen mannen even niet meer het voordeel van de twijfel. Dan nog zie je dat sommige acteurs vervolgens alleen niet meer welkom zijn bij bepaalde merken. Johnny Depp maakte met Fantastic Beasts onderdeel uit van de familievriendelijke Harry Potter-wereld. Dat wordt dan net even te lastig. Mel Gibsons antisemitische uitspraken hebben we allemaal kunnen horen, maar ook hij is nog aan het werk. Wel in een bepaald type film (vooral het thrillergenre). Hij zal alleen bij Marvel (bekend van de superheldenfilms, red.) even geen contract meer krijgen aangeboden.”
“Het gaat er in alle gevallen om: is het ongepaste gedrag onderdeel van een systematisch probleem? Ik denk dat Will Smith echt in een andere categorie zit dan die van de ‘cancelcultuur’. Met hem komt het echt wel goed.”
Los van alle relletjes: er bestaat nog zoiets als de ‘Oscarvloek’. In de recente geschiedenis gebeurde het meer dan eens dat de carrières van acteurs na het winnen van het prestigieuze beeldje, in het slop raakten. Gwyneth Paltrow (won voor Shakespeare in Love), Cuba Godding Jr. (Jerry Maguire) en Halle Berry (Monster’s Ball) bijvoorbeeld, verschenen na de Oscars in vooral geflopte en/of gekraakte films.
Ook in die context lijkt Will Smith zich voorlopig geen zorgen te maken. Later dit jaar is er Emancipation van The Magnificent Seven-regisseur Antoine Fuqua waarin Smith een van een plantage ontsnapte slaaf speelt en er zijn vervolgen in de maak van de Netflix-hit Bright en de succesvolle actiereeks Bad Boys.
