Wende Snijders: "Op de radio word ik niet gedraaid, dus ik hoef mij niet aan allerlei regels te houden"

Het was een bijzonder moment, afgelopen najaar in muziekcentrum Doornroosje in Nijmegen, waar zo'n 1.100 man in koor 'Mens durf te leven' meezong. Op het podium stond zangeres Wende Snijders, het liedje was op dat moment precies honderd jaar oud, in 1917 door Dirk Witte geschreven en door Jean-Louis Pisuisse gezongen. Gek genoeg kon iedereen een paar regels meeneuriën: "Met je kop in de hoogte / En neus in de wind / En lap aan je laars hoe een ander het vindt / Houd een hart vol van warmte / En van liefde in je borst / Maar wees op je vierkante meter een vorst / Wat je zoekt kan geen ander je geven / Mens, durf te leven / Mens, durf te leven".

Wende heeft het nummer al lang op haar repertoire staan en nam het op in haar theaterconcert Mens. Daarmee toerde ze het afgelopen anderhalf jaar langs zowel schouwburgen als popzalen; in mei eindigt Mens met een extra voorstelling in De Roma in Antwerpen.

Elf van de liedjes die zij in Mens zong, zijn intussen verschenen op de gelijknamige plaat die afgelopen week uitkwam. Allemaal nieuwe Nederlandstalige nummers, veelal door haarzelf geschreven, maar ook met teksten van Dimitri Verhulst en Joost Zwagerman.

Wende: "Toen ik in 2015 begon na te denken over een nieuw programma, wilde ik eigenlijk terug naar het chanson. Niet het chanson waaraan nostalgie, melancholie en dat rode pluche kleven, maar naar verhalende liedjes. Na Last Resistance, dat nogal elektronisch was, wilde ik die minivertellingen opnieuw uitvinden. In het Nederlands, zodat alle woorden begrepen kunnen worden."

Ze ging daarbij niet over één nacht ijs. Ze benaderde artiesten en schrijvers als Tom Lanoye, Typhoon, Adriaan van Dis, Arnon Grunberg en Dimitri Verhulst. Soms met de vraag een tekst voor haar te schrijven, soms ook om gewoon van gedachten te wisselen. Met Grunberg had ze bijvoorbeeld een uitvoerig gesprek over het verschil tussen het vertellen van een verhaal in een boek en in een lied. Uiteindelijk klikte het erg goed met Dimitri Verhulst en met hem is ze gaan samenwerken. In Mens leidde dat tot de nummers 'Deze gin', 'Alles gaat kapot' en 'Vrij me'.

Een van de mooiste nummers op de plaat Mens is 'Voor alles', op een tekst van Joost Zwagerman. "Ik had Joost via Facebook een bericht gestuurd om hem te bedanken voor wat hij schreef over kunst. Ik vond zijn geestdrift en verwondering zo liefdevol en enthousiasmerend. Zo kregen wij contact en is hij naar mijn show gekomen. De dag na zijn overlijden herinnerde ik me dat hij mij in 2013 een tekst had gestuurd met de vraag die op muziek te zetten. Dat was 'Voor alles bang geweest'."

Vrijplaats van rust

Met het theaterconcert Mens bereikte ze een groot en vooral divers publiek. Bij het maken van deze show werkte ze samen met de muzikanten Yan en Luco Wic, regisseur Marcus Azzini van Toneelgroep Oostpool en de Londense ontwerper Chloë Lamford. Wendes optreden varieerde van lieflijk klein ('Blijf') naar kolkend snoeihard ('Au suivant'). Na afloop bleven de mensen lang hangen, soms huilend. "Kennelijk had ik een snaar geraakt. Het publiek zat niet naar mij te kijken, maar ik ben de toegang naar hun eigen emoties. Ik heb gemerkt dat de show een vrijplaats van rust creëert in een tijd waarin alles voortraast, waarin we onze emoties moeten onderdrukken om vooruit te komen. Ja, dat effect heeft mij zeker verrast."

Mens zijn tussen allemaal andere mensen - dat is het uitgangspunt waarmee Wende dit project is aangegaan. Na een carrière van veertien jaar wilde ze wel eens weten waar ze stond. Ze werd wisselend ingedeeld in de sector kleinkunst, chanson, jazz, electro, gothic. "Ik ben nu 39, sommige dingen zijn gelukt, een aantal is mislukt, dus de vraag was: wat is mijn toekomst, waar ga ik heen? Ik hoor eigenlijk nergens bij, op de radio word ik niet gedraaid, dus ik hoef mij niet aan allerlei regels te houden. Ik kan in volkomen vrijheid opereren."

Leven lang vechten

"Ik heb hier veertien jaar naartoe gewerkt, maar ik heb daarvoor eerst wel allerlei angsten en onzekerheden moeten overwinnen. Mens gaat ook over een leven lang vechten, je emoties niet laten zien, doorgaan, op een punt komen dat je niet meer verder kunt. Ik moest me nu gaan openstellen en kappen met de angst buitengesloten te worden. Weten dat iemand blijft en niet weggaat."

Alle nummers die vanuit het theaterconcert op haar album zijn terechtgekomen, zijn eerst helemaal 'door de wasstraat gegaan': nieuwe arrangementen, veranderende structuren, aangepaste toonsoorten. "Als je in een stoel zit en met een koptelefoon op luistert, moet het zijn alsof er iemand naast je zit en samen met jou het leven doorneemt." Voor de plaat schreef Bas Heijne op haar verzoek een column met de titel Wat is de Mens? ("Volgens de grote Duitse filosoof Immanuel Kant was dat de enige vraag die we ons moeten stellen. Wie zijn we, wie willen we zijn? Wat maakt ons mens?"). Robin de Puy maakte de foto's en ook de videoclip van 'Deze gin'.

Komend seizoen gaat ze met het Nederlandstalige repertoire van Mens het clubcircuit in. Wende Snijders is daar op haar best: op het podium, los van alles. Of om met Dirk Witte te spreken: daar is ze op haar vierkante meter een vorst.

Wende Snijders speelt in De Roma in Antwerpen op 3 mei 2018.