Welkom in de atoomschuilkelder van (ex-)dictator Tito

De Morgen-fotograaf Tim Dirven bezocht deze zomer een plek die nog maar weinigen gezien hebben: de atoombunker van Tito, voormalig president van Joegoslavië.

Binnenkijken in het hoofd van een communistisch dictator? Het kan perfect dankzij de beklemmende foto’s van Tim Dirven. Al was dat zonder de hittegolf die Bosnië-Herzegovina deze zomer teisterde nooit gelukt. Dirven: “Ik had over de bunker gelezen en toen ik in de buurt was, dacht ik: daar moet het koel zijn en kunnen we wat ontsnappen aan de hitte.” (lacht)

De ultrageheime nucleaire bunker nabij het stadje Konjic werd pas tijdens de burgeroorlog in de jaren negentig ontdekt. “Het is een complex van 6.500 vierkante meter, gemaakt voor 350 mensen om er zes maanden te overleven. Er zijn keukens, twee conferentiezalen, een ruimte voor telecommunicatie, een strategiekamer met kaarten en een heel deel slaapkamers waarvan één met dubbelbed - voor Tito.”

Tijdens de Koude Oorlog durfde de Joegoslavische heerser tegen de Sovjet-Unie in te gaan en dat zorgde voor de nodige dreiging. “Omdat hij vreesde dat het conflict zou escaleren, liet hij de bunker bouwen voor zijn familie, de regering en hoge officieren.”

Maar ook al werd liefst 26 jaar lang aan het complex gewerkt, hij is nooit gebruikt geweest. “In 1979 - een jaar voor Tito’s dood - was het complex af. Een gepantserde deur in een onopvallend huis leidt naar de bunker, die in een berg werd ondergebracht. Hij is compleet in het geheim gebouwd, de bouwvakkers werden er in een geblindeerde vrachtwagen naartoe gevoerd en moesten een contract van stilzwijgen tekenen. Ze wisten zelfs niet wát ze aan het bouwen waren. Het project heeft zo’n 4,6 miljard dollar gekost, vandaag zou dat zo’n 20 miljard dollar zijn.”

De bunker, ooit een staaltje van state-of-the-arttechniek, wordt vandaag opengehouden door vrijwilligers - alleen al de werking van de airco kost 4.000 euro per maand.

Het is overigens niet eens zeker of Josip Broz Tito er überhaupt ook maar één seconde geweest is. Er bestaan documenten, maar die blijven verzegeld. Allicht zullen we dus nooit weten of de man zijn megalomane levenswerk ooit heeft kunnen aanschouwen.