‘Weird Al’ Yankovic: ‘Ik ben een van de laatste restanten uit het gouden tijdperk van de weirdo’

Zijn laatste echte wapenfeit dateert van 2014. Maar met een nieuwe biopic met Daniel Radcliffe in de hoofdrol en zijn eerste Europese tournee in jaren staat de Amerikaanse komiek ‘Weird Al’ Yankovic er terug. ‘De truc is altijd geweest om nét serieus genoeg genomen te worden om ermee weg te geraken.’

“Wie rakelen ze nu op?”, zou een mens niet geheel onterecht kunnen denken. Alleen is ‘Weird Al’ Yankovic nooit écht weggeweest. Of toch niet in de VS, waar hij een van de drie muzikanten is die de voorbije vier decennia een nummer in de top veertig hebben geparkeerd. (De andere twee zijn Madonna en Michael Jackson.) Maar in feite ook niet in België, waar hij zeven jaar geleden de AB uitverkocht en iedereen toen zelfs zijn recentere nummers uit volle borst meezong. Dus niet alleen ‘Eat It’, zijn legendarische Michael Jackson-parodie uit 1984, maar ook ‘Foil’, zijn hilarische versie van ‘Royals’ van Lorde. Over aluminiumfolie.

Sindsdien is het relatief rustig geworden rond de inmiddels 63-jarige satiricus en, welja, gevierd accordeonist. Yankovic bracht amper nog muziek uit, behalve een polkamedley van songs uit de musical Hamilton en een box met zijn volledig oeuvre die van de hyperkritische muzieksite Pitchfork 8,2/10 kreeg – een score waar ‘serieuze muzikanten’ kletsnatte dromen over hebben. Hij lijkt zich daarmee dus aan de belofte te houden die hij in 2014 deed bij de release van het album Mandatory Fun, zijn eerste album dat tot bovenaan de Amerikaanse hitlijsten klom. En gelijk ook zijn laatste.

“Ik weet dat het achteraf gezien enigszins ironisch is om te stoppen op zo’n hoogtepunt,” zegt Yankovic aan de telefoon, “maar geef toe dat het een fenomenale mic drop is. Het contract met mijn label was afgelopen en ik had geen zin meer om nog elke keer twaalf nummers te schrijven om zo nodig aan een album te geraken. Nog altijd niet trouwens. Ik weet dat ik toen weliswaar ook heb gezegd dat ik meer singles zou uitbrengen, maar het is er nog niet van gekomen. (lacht) Ik ben te druk bezig geweest met die film.”

Die film heet Weird: The Al Yankovic Story, en Harry Potter-acteur Daniel Radcliffe kruipt in de huid van de komiek in zijn jonge jaren. Lees: de periode waarin Yankovic een eerste radiohit scoorde met ‘My Bologna’ (de sandwichversie van ‘My Sharona’ van The Knack), vervolgens zijn nummer ‘Eat It’ door Michael Jackson zag geparodieerd worden als ‘Beat It’ en uiteindelijk een relatie begon met Madonna, die niet veel later ontvoerd werd door Yankovic’ grootste fan Pablo Escobar. Zeker een van die dingen is ook echt gebeurd.

“Ik wou er geen klassieke biopic van maken, want ik heb in feite niet zo’n interessant leven gehad”, zegt Yankovic bloedserieus. “Er zijn mij natuurlijk fantastische dingen overkomen, maar een film heeft conflict nodig. En we hebben zelfs het stuk waarin mijn ouders mij vragen om vooral niet mezelf te zijn moeten verzinnen, want ze hebben mij in werkelijkheid altijd gesteund. Ze hebben zelfs mijn eerste accordeon gekocht.” Wreed, maar ongetwijfeld effectief goed bedoeld. Want Yankovic’ ouders waren vrome katholieken, en toen een deur-aan-deurverkoper eind jaren 60 kwam aankloppen met een accordeon of een – duivelse hippies! – gitaar, was de keuze snel gemaakt.

Ook de man zelf is nog altijd katholiek, vegetarisch, drinkt geen alcohol, doet geen drugs, “dus dat ging de saaiste biopic aller tijden geworden zijn”, lacht Yankovic. “Ik wist dat ik er een flinke draai aan zou moeten geven en gewoon een geestige film moest maken met een vleugje waarheid. Toevallig had ik in 2010 voor de comedywebsite Funny or Die een fake trailer gemaakt van een compleet absurde film over mijn leven, en fans bleven maar vragen wanneer die uitkwam. Op een bepaald moment dachten we: waarom niet?” In die trailer zat trouwens ook al Madonna (gespeeld door Olivia Wilde) als het overdreven opportunistische en narcistische lief van ‘Weird Al’ Yankovic. “Ik hoop écht dat ze ermee kan lachen en dat ze weet dat ik haar waanzinnig respecteer”, zegt de komiek bijna verontschuldigend. “Want we hebben haar toestemming ook nu weer niet gevraagd.”

De eerste keer dat hij dat niet deed was in 1985, toen hij ‘Like a Virgin’ omturnde in ‘Like a Surgeon’. Maar dat idee was van Madonna zelf gekomen. Ze had tegen een vriend gezegd dat ze niet kon wachten op Yankovic om ‘Like a Surgeon’ te maken en via via is dat tot bij de komiek geraakt. En die dacht duidelijk ook toen weer: waarom niet? Want in zo goed als elk ander geval heeft hij wel degelijk de toestemming van de originele songschrijvers gevraagd. “Ik weet dat het in de VS technisch gezien niet moet omdat iedereen overal een parodie van mag maken”, vertelt Yankovic. “Maar het is niet omdat het mag dat je niet kan aangeklaagd worden. Zeker in de VS. En ik had geen goesting om de helft van mijn carrière in de rechtbank door te brengen. Het was voor mij ook een erezaak dat niemand zich geschoffeerd voelde. Het moest grappig blijven.”

Wat niet wil zeggen dat iedereen het ook altijd zo zag. In 2006 kreeg Yankovic eerst toestemming om ‘You’re Beautiful’ van James Blunt onder handen te nemen, tot zijn label het resultaat, ‘You’re Pitiful’, te grof vond. “Ik denk niet dat James daar zelf iets mee te maken had”, aldus Yankovic. “Meestal is het de entourage van een artiest die gelooft dat ze hem tegen mij moeten beschermen. En ach ja, het nummer is nadien gelekt online en viral gegaan. (lacht) Ik vraag me af hoe dat is gebeurd.”

Naar verluidt wou ook Paul McCartney, nochtans een fan, geen toestemming geven om ‘Live and Let Die’ om te turnen in ‘Chicken Pot Pie’ omdat hij vegetarisch is. Beck zag in het begin van zijn carrière geen parodie op ‘Loser’ zitten omdat hij schrik had daarmee nog meer als onehitwonder te worden bestempeld. En Prince was de ettelijke verzoeken van Yankovic op een bepaald moment zo grondig beu dat de komiek van zijn management de vraag kreeg om ermee te stoppen en hem dat jaar op de Grammy’s zelfs niet eens in de ogen te durven kijken.

“In 2007 zou ik op de Grammy’s van iemand anders wel het grootste compliment ooit krijgen”, gaat Yankovic verder. “Chamillionaire had voor ‘Ridin’’ net de Grammy voor Best Rap Performance gekregen en hij schreef dat toe aan ‘White & Nerdy’, mijn parodie op het nummer. Want als er nog twijfel over bestond dat hij het rapnummer van het jaar had gemaakt, zei Chamillionaire, had ik die met mijn parodie de kop in gedrukt.”

Smells like Nirvana

Eenzelfde reactie kreeg ‘Weird Al’ Yankovic begin jaren 90 van Kurt Cobain, die toestemming gaf om ‘Smells Like Teen Spirit’ te parodiëren en daarover later zei dat dat het moment was waarop hij begreep dat Nirvana mainstream was geworden. Maar ‘Smells Like Nirvana’ was ook een belangrijk moment in de carrière van Yankovic. Want even zag het ernaar uit dat ook hij, net als een pak artiesten die hij had geparodieerd, de jaren 80 niet zou overleven. De nieuwigheid was ervan af en Michael Jackson, die hem eerder zijn zegen had gegeven om met ‘Beat It’ en ‘Bad’ aan de slag te gaan, had net geweigerd om ‘Black or White’ te herwerken. Hij vond de boodschap van het nummer daarvoor te belangrijk.

“De truc is altijd geweest om niet té serieus genomen te worden, maar nét serieus genoeg om met mijn zotheden weg te geraken”, zegt de komiek daar vandaag over. “Ik was er niet van overtuigd dat mij dat zou blijven lukken en daarom dat ik in de jaren 80 bijna elk jaar een album heb uitgebracht. Ik had constant het gevoel dat ik op geleende tijd leefde en dat elke plaat mijn laatste kon zijn.”

En toen kwam die weigering van Michael Jackson, een jaar nadat ook Yankovic’ filmdebuut UHF was geflopt. De komiek schoot in een existentiële kramp. Achterafgezien was dat het moment waarop hij zichzelf heruitvond en met ‘Smells Like Nirvana’ van parodie naar satire overschakelde. Want tot die tijd veranderde hij de lyrics van bekende songs doorgaans door andere lyrics die niets met de artiest of het originele nummer te maken hadden. ‘Black or White’ moest bijvoorbeeld ‘Snack All Night’ worden – Yankovic heeft altijd iets gehad met eten.

Maar met ‘Smells Like Nirvana’ maaide hij de grond weg van onder de voeten van Nirvana en de overdreven ernstige grungescene. ‘With the lights out, it’s less dangerous; here we are now, entertain us’ werd ‘now I’m mumbling, and I’m screaming, and I don’t know what I’m singing’. Yankovic nam een ontegensprekelijk ‘belangrijk nummer’ dat de woede van een generatie representeerde en stak er ongegeneerd de draak mee. Hij kreeg daarmee niet alleen elke andere generatie op zijn hand, Nirvana lag zelf ook in een deuk, toen ze zagen hoe Yankovic beeld voor beeld eveneens de apocalyptische videoclip van ‘Smells Like Teen Spirit’ had geparodieerd.

‘Weird Al’ Yankovic was officieel toegetreden tot het pantheon van Amerikaanse satirici. En nog belangrijker: hij was de jaren 80 ontgroeid. Als een van de weinigen. In Weird: The Al Yankovic Story zit een fantastische scène waarin Yankovic op een feestje iedereen van Andy Warhol en Divine tot Pee-wee Herman en Tiny Tim tegen het lijf loopt. “De jaren 80 was het gouden tijdperk van de weirdo”, herinnert de man zich die bekend werd met parodiesongs, accordeonpolka’s, hawaïhemden, ostentatieve brillen, een uitgesproken snor en een flinke bos krullen. “We waren met veel en we zagen er allemaal uit als freaks.”

Hij heeft er enigszins het raden naar waarom – op het sketchprogramma Saturday Night Live na – dat tijdperk schijnbaar tot zijn einde is gekomen. “Het is zeker niet alsof er vandaag geen parodiesongschrijvers meer zijn. Integendeel. YouTube staat er vol van. Ze maakten het tegen het einde van mijn platencontract ook steeds moeilijker om nog met ‘nieuw’ materiaal op de proppen te komen, want iedereen met een YouTube-account was mij voor. Enerzijds is dat uiteraard een onwaarschijnlijk positieve, democratische evolutie, anderzijds moet je vaststellen dat YouTube niet dezelfde culturele impact heeft als pakweg MTV had in de jaren 80.”

In de jaren 80 en 90 zoog ‘Weird Al’ Yankovic zowel de ernst als de bling uit de muziekwereld. Dat zou hij vandaag nog altijd kunnen doen met pakweg macho rappers of popsterren die zichzelf misschien net iets te uitdrukkelijk een buurjongen/meisje-imago aanmeten. Maar hij is er naar eigen zeggen niet op gebrand om de oude man te zijn die nochtans tien jaar geleden nog op briljante wijze de spot dreef met Lady Gaga in ‘Perform This Way’ – een parodie op ‘Born This Way’ die de draak stak met de uitzinnige optredens en outfits van Gaga.

“Ik wil mij live nu ook meer focussen op mijn originele nummers”, vertelt Yankovic, die straks in Brussel neerstrijkt met The Unfortunate Return of the Ridiculously Self-Indulgent, Ill-Advised Vanity Tour. Op het menu: humoristische nummers die klinken alsof ze door The Doors, Devo en de Pixies zijn geschreven, grappige anekdotes en sowieso ook nog altijd een medley van zijn grootste parodiehits. “Ik noem het een intieme avond, want in tegenstelling tot vroeger, komen er geen twintig kostuumwissels meer bij kijken.”

Of hij daarmee een laatste verwoede poging doet om in de Rock & Roll Hall of Fame te geraken? ‘Weird Al’ Yankovic, intussen goed voor vijf Grammy’s (hooguit twee minder dan Prince), moet er hartelijk om lachen. “Ik weet dat mensen campagnes op poten blijven zetten om mij daarin te krijgen, en ik geloof dat ik daarmee zelfs in de top tien sta van artiesten die er volgens muziekfans in zouden moeten. Ik apprecieer dat enorm, maar ik heb al genoeg liefde in mijn leven om daar verder niet echt wakker van te liggen.”

Het énige wat Yankovic nog altijd dwarszit, is dat de Amerikaanse betaalzender Roku Weird: The Al Yankovic Story niet wou insturen voor de Oscars omdat de komiek heilig in de kansen van zowel Daniel Radcliffe (beste acteur) als hemzelf (beste scenario) geloofde. “Ik kan niet zeggen dat ik daar blij mee was, nee. Maar goed, we komen daarmee volgend jaar in aanmerking voor de Emmy’s. Het kalf is nog niet verdronken.”

‘Weird Al’ Yankovic speelt op 18 februari in het Koninklijk Circus, Brussel. Weird: The Al Yankovic Story heeft voorlopig nog geen releasedatum in België.