Wat leest Haruki Murakami? ‘Mijn eigen boeken stellen me altijd teleur als ik ze herlees’

‘De boeken die ik niet wil lezen, zijn ­boeken die ik zelf heb geschreven en in het verleden heb gepubliceerd’, zegt de Japanse schrijver Haruki Murakami (73). ‘Maar dat maakt dan weer dat ik het bij de volgende roman beter wil doen.’

Welke boeken staan op uw nachtkastje?

“Michael Connelly’s Het laatste oordeel. Het is een gebonden exemplaar dat ik voor een dollar kocht in een tweedehandsboekenwinkel in Honolulu. Het is moeilijk opzij te leggen als je erin bezig bent. De prijs is natuurlijk niet alles, maar is er een andere vorm van vermaak die zoveel plezier biedt voor een dollar?”

Wat is het laatste geweldige boek dat u hebt gelezen?

“The Last Tycoon van F. Scott Fitzgerald. Mijn vertaling van de roman in het Japans is eerder dit jaar uitgekomen. Vertalen is de ultieme vorm van close reading. Toen ik deze roman regel voor regel las, was ik opnieuw onder de indruk van de geweldige schrijfstijl. De waardigheid wankelt nooit, en alles wat gezegd moet worden, wordt gezegd.

“Fitzgerald groeide en ontwikkelde zich als schrijver tot aan zijn dood. Ik weet dat het zinloos is om dit te zeggen, maar ik wilde dat hij de roman had kunnen afmaken.”

Zijn er klassieke romans die u pas onlangs voor het eerst las?

“Dostojevski’s De jongeling. Ik heb een paperback in mijn tas en ben er al een tijdje mee bezig. Er zijn verschillende andere werken van Dostojevski die ik nog moet lezen. Hetzelfde geldt voor Balzac.”

Beschrijf uw ideale leeservaring (wanneer, waar, wat, hoe).

“Toen ik in Griekenland woonde en De magiër van John Fowles las op een zonnig terras, terwijl ik een kat uit de buurt aaide. Omdat het eiland waar ik woonde toevallig ook het decor van de roman was. De kat was een extraatje.”

Welke schrijvers die vandaag nog leven en werken, bewondert u het meest?

“Kazuo Ishiguro. Zijn boeken zijn altijd het wachten waard, en hij schrijft zeer persoonlijk.”

U hebt gezegd dat u als jonge schrijver uw eigen stem vond door Chandler, Hemingway en andere schrijvers uit de westerse ­canon te vertalen. Wat haalde u uit hun werk, en leest u ze nog steeds?

“Ik heb alle romans van Chandler vertaald, maar die van Hemingway nog niet. Ik heb ook al het werk van Raymond Carver vertaald − de korte verhalen, gedichten en essays. Daar heb ik natuurlijk veel van geleerd, maar wat ik vooral heb begrepen, is dat uitmuntend werk een duidelijke drive moet hebben. Een kracht om de lezer voort te stuwen.

“Terwijl ik een roman schrijf, vertaal ik vaak fictie. Het is een uitstekende manier om een mentale switch te maken. Als ik vertaal, gebruik ik een ander deel van de hersenen dan wanneer ik een ­roman schrijf, dus zo voorkom ik dat één helft van mijn hersenen verslijt.”

Welke boeken zou u aanraden aan iemand die het Japan van vandaag wil begrijpen?

“Het is een wereldwijde trend, denk ik, maar ook in Japan zijn vrouwelijke schrijvers − vooral die van de jongere generatie − vrij actief in het publiceren van romans en winnen ze een groot lezerspubliek voor zich. Persoonlijk houd ik van Mieko Kawakami’s roman Borsten en eitjes. Zij heeft zo’n gevoeligheid als schrijfster en is een zeer betrokken verteller.”

Wat leest u als u aan een boek werkt? En welke lectuur mijdt u net tijdens het ­schrijven?

“Een interessante vraag, maar ik heb er nooit echt over nagedacht. Een lange roman schrijven is een klus die veel tijd en geduld vergt, en het zou nogal storend zijn als ik tijdens het schrijven andere boeken die ik wil lezen zou moeten opgeven. Ik kan niet echt een genre of soort boek bedenken dat ik zou mijden. Ik lees allerlei genres als ik een roman schrijf. Af en toe geven ze mij een kleine voorzet voor mijn eigen schrijven, al word ik er niet direct door beïnvloed. Tenminste, ik denk van niet.”

Geeft u de voorkeur aan boeken die u ­emotioneel of intellectueel raken?

“Waar ik naar kijk, is de flow van het verhaal. Hetzelfde geldt als ik zelf schrijf. Dus soms vind ik het moeilijk om romans te lezen − vooral intellectuele romans zou je de meeste kunnen noemen − waar die narratieve stroom ontbreekt. Maar als de roman te soepel, te gemakkelijk verloopt, maakt me dat ook ongemakkelijk. In die zin is een mix van Gabriel García Márquez en Raymond Chandler voor mij zowat de ideale romanschrijver.”

Welke genres leest u het liefst? En welke mijdt u?

“Omdat ik van muziek hou, lees ik graag biografieën van muzikanten. Een die ik onlangs las en waar ik bijzonder van genoot, was Born to Run van Bruce Springsteen.”

Hoe organiseert u uw boeken?

“Mijn platencollectie is nauwgezet georganiseerd, maar met boeken doe ik het meer lukraak. Ze ontglippen me vaak, en ik kan niet vinden wat ik zoek. Ik ben niet zo ­geïnteresseerd in het verzamelen van boeken, dus als ik er één gelezen heb, bewaar ik het meestal niet.”

Welk boek zouden mensen niet in uw ­boekenkast verwachten?

“De 34-delige The Jazz Discography van Tom Lord. Ze neemt veel plaats in, en ik denk dat de meeste mensen het onnodig vinden om het te bezitten. Maar voor jazzverzamelaars is het een schat, het nauwgezette resultaat van jaren werk. Tegenwoordig kun je dingen online opzoeken, maar vroeger moest je de hele set bemachtigen. Ik zoek er niet alleen dingen in op, maar geniet er vaak van om er willekeurig door te bladeren.”

Wat voor soort lezer was u als kind? Welke kinderboeken en auteurs zijn u het meest bijgebleven?

“Ik was een gulzige lezer. Ik las elk boek dat ik te pakken kon krijgen. Lezen was mijn grote liefde, tot het punt waarop schoolwerk me niet meer interesseerde. Gelukkig stond ons huis vol met boeken, en ik werkte me er helemaal doorheen. Het boek dat ik me het best herinner is Ueda Akinari’s Verhalen van regen en maneschijn, een versie aangepast voor kinderen. Het is een verzameling van spookverhalen gepubliceerd in 1776, en ik herinner me nog hoe bang ik was. Ik denk dat die donkere wereld een grote invloed op mij heeft gehad.”

Hoe is uw smaak in de loop der tijd ver­anderd?

“Ik lees nu liever non-fictie dan fictie.”

U organiseert een literair etentje. Welke drie schrijvers, dood of levend, nodigt u uit?

“Mijn excuses, maar ik ben niet bepaald verzot op etentjes.”

Teleurstellend, overschat, of gewoon niet goed: van welk boek had u meer verwacht? Herinnert u zich het laatste boek dat u neerlegde zonder het uit te lezen?

“De boeken die ik niet wil lezen, zijn boeken die ik zelf heb geschreven. Als ik ze herlees, is er altijd wel iets wat me een teleurgesteld en ontevreden gevoel geeft. Maar het zorgt er wel voor dat ik het volgende keer beter wil doen. Maar omdat ik mijn eigen werk nooit herlees, vergeet ik steeds wat ik heb geschreven. Interviewers stellen me specifieke vragen over bepaalde delen van mijn boeken die me in verwarring brengen: ‘Heb ik dat echt geschreven?’

“Andere boeken dan de mijne die ik voor het einde neerleg? Dat zijn er veel, maar ik wil geen titels noemen. Toen ik jonger was, las ik in zo’n geval wel door tot het einde, maar nu ik ouder ben geworden, stop ik sneller. Ik wil mijn tijd niet verspillen.”

Wat plant u nu te lezen?

“Als ik het boek dat ik nu lees uit heb, ga ik mijn tijd nemen en nadenken over het volgende. Ik wil die verwachting koesteren, het plezier om te kiezen wat er daarna komt.”

_{© The New York Times}