Wat leest Bono? ‘Er is te weinig literatuur over het ego van zangers’

‘Ik kreeg een exemplaar van Edna ­O’Brien’s De buitenmeisjes toen ik opgroeide, wat mijn puberteit versnelde en me naar een plek bracht waar ik anders dacht over meisjes en vrouwen’, zegt Bono (62), de zanger en frontman van U2, wiens nieuwe boek ­Surrender: 40 Songs, One Story net verschenen is. ‘Dat doe ik nog steeds.’

Welke boeken staan er op uw nachtkastje?

“Ik heb geen rock-’n-rollklok. Het is gênant, maar ik sta meestal op voordat The Edge (U2-­gitarist, red.) naar bed gaat, en het is vroeg in de ochtend als ik lees. Ik geniet er momenteel van om Het genoegen van Eliza Lynch van Anne Enright in het donker op mijn iPad te lezen. Het is veel van wat ik wel en niet leuk vind: seksuele en feitelijke veroveringen, een banket van smaak en aanraking. Fictie geschreven vanuit het gezichtspunt van een vrouw, zelfs van zo’n zuur ­karakter, is goed voor mij. Eliza is een moedige Ierse vrouw die haar conversatie en steile sociale klim begint in het 19de-eeuwse ­Parijs, en als een bijenkoningin over Paraguay zweeft, een land dat ik alleen door dit boek heb bezocht.

“Een boek dat nooit van mijn nachtkastje verdwijnt is The Message, een vertaling van de Bijbel door wijlen de Amerikaanse geleerde en predikant Eugene Peterson. Ik keer er steeds weer naar terug, betoverd door de muzikaliteit van de taal en de helderheid van de vertaling. Op sommige dagen lees ik het, op andere dagen leest het mij.

“Niet op mijn nachtkastje, maar in mijn oortjes ligt de audioboekversie van A Visible Man van Edward Enninful. Ik zit nog niet aan de helft, maar hij heeft een unieke stem.”

Wat is het laatste geweldige boek dat u ­gelezen hebt?

“Als jonge twintiger ontwikkelde ik een liefde voor ‘portfoliofictie’, van de highbrow van ­Milan Kundera’s Het boek van de lach en de vergetelheid tot de spaarzame lach van Tom Robbins’ Het parfum van de jitterbug. En Colum ­McCanns Apeirogon, ook al is dat geen accurate omschrijving van de categorie. Ik geniet van uiteenlopende visies op een kernthema. Motoren, medische wetenschap, politieke poëzie, ornithologie − inclusief een misselijkmakend verhaal over president Mitterrand, waarin McCann de legende opvoert dat die een ortolaan opat, en de ingewanden inhaleerde met een doek over zijn hoofd. En als ik korte verhalen van Raymond Carver-niveau mag vernoemen, dan Donker ligt het eiland van Kevin Barry.”

Zijn er klassieke romans die u pas onlangs voor het eerst hebt gelezen?

“Mijn naam is Asjer Lev van Chaim Potok. Alle kunst is religieus voor mij, zelfs slechte kunst is onthullend. Het is de enige echte blik die we kunnen krijgen op de toestand van onze ziel. U2 werd al vroeg geconfronteerd met een gewetenscrisis over onze toewijding aan het goddelijke. Het goddelijke kan je interpreteren als een bepaalde vorm van religieus denken, maar het schuilt ook in wat er gebeurt tussen ons en ons publiek. En als activist heb ik ook altijd geprobeerd om de goddelijke waardigheid van zieken, hongerigen en armen te eren. Blijkt dus dat die verschillende paden misschien op hetzelfde neerkomen. Ook Asjer Lev dient het goddelijke, in zijn schilderkunst.”

Beschrijf uw ideale leeservaring (wanneer, waar, wat, hoe).

“Bij mij is glaucoom (een oogziekte, red.) vastgesteld, en ik draag gekleurde brillenglazen om de kwaal te verzachten en een rockstereffect toe te voegen. Het betekent dat ik een lens ­nodig heb, dus iPad en Kindle werken voor mij bij het lezen, maar niet zo goed buitenshuis. Daarom houd ik van luisterboeken. Ik merk dat dit formaat zich ontwikkelt tot een kunstvorm. Een podcast als Dave Chappelles The Midnight Miracle is een prachtig voorbeeld van hoe tekst, conversatie, muziek en sfeer perfect samengaan.

“Voor mijn memoires heb ik geprobeerd om remixes en herwerkingen van U2-muziek te combineren met toespraken en geluids­effecten. Ik vond een heel slimme kerel, Scott Sherratt, die voor mij de Sgt. Pepper’s van de luisterboeken wilde maken. Ik weet niet zeker wat het is, maar als je in de metro zit of een wandeling maakt, in een auto zit of je onder je bed verstopt, is het zeker een dappere en meeslepende ervaring om mij door je slakkenhuis te laten kruipen terwijl ik mijn woorden naar je fluister, grom of boer.”

Wat is uw favoriete boek waar niemand ­anders van gehoord heeft?

“Op dit moment Martin Wroe’s Julian of ­Norwichs Teabag, een boek met gedichten en gebeden. Ik duik er elke paar dagen in.”

Welk boek moet iedereen lezen voor zijn 21ste?

“Een van de eerste nummers die we als tieners schreven was ‘Shadows and Tall Trees’ − een titel ontleend aan William Goldings Lord of the Flies. Ons eerste album heette Boy, als knieval daarvoor. Net als Animal Farm van George Orwell is dit een boek dat bij me introk als tiener en er nooit meer uit is gegaan.”

Welk boek zou niemand moeten lezen tot zijn 40ste?

“The Book of Limitations − nog te schrijven, maar cruciaal.”

Welke schrijvers − romanschrijvers, toneelschrijvers, critici, journalisten, dichters − van vandaag bewondert u het meest?

“Buitenlandse correspondenten, vooral degenen die in oorlogsgebieden werken. Het blootleggen van de waarheid in een post-truth-­wereld, waar de ‘waarheidigheid’ de plaats van de feiten lijkt te hebben ingenomen. Masha Gessens boeken over Poetin zijn buitengewoon.”

Zijn er boeken die uw artistieke ontwikkeling als songwriter of muzikant hebben be­ïnvloed?

“In de City Lights-boekenwinkel in San Francisco ontdekte ik Jack Kerouacs On the Road, ­Lawrence Ferlinghetti, Ginsbergs Howl en America, die allemaal een grote invloed hadden op onze plaat The Joshua Tree − net als de toneelstukken van Sam Shepard, die ik las in de oude Tosca-bar aan de overkant. Ik dronk zoveel koffie dat ik dacht dat ik Tom Waits pool zag spelen met Francis Ford Coppola met opera op de jukebox − misschien was dat wel zo. Charles ­Bukowski leerde me dat niets zo smerig is als steriel schrijven dat zichzelf bewerkt; of zoals hij het ooit tegen me zei, niets dat de moeite waard is ‘is ooit in het ­paradijs geschreven’. Daarover waren we het oneens.”

Wie zijn uw favoriete muzikant-schrijvers? Uw favoriete memoires van muzikanten?

“Art Peppers Straight Life, waarin ik ontdekte dat waarheid stijl overklast. Toen ik Bruce Springsteens muziek hoorde, herlas ik John Steinbeck. Toen ik zijn memoires Born to Run las, luisterde ik opnieuw naar Patti Scialfa’s Rumble Doll. Een paar andere memoires die ik tijdens het schrijven van mijn eigen memoires dicht bij me hield waren Dave Eggers’ Een hartverscheurend verhaal van duizelingwekkende genialiteit, Patti Smiths Just Kids, Viv Albertines Clothes, Clothes, Clothes, Music, ­Music, Music, Boys, Boys, Boys en Pete ­Paphides’ ­Broken Greek.”

Wat zijn de beste boeken over muziek die u hebt gelezen?

“Zeer weinig wetenschappelijke of zelfs goede literatuur over de psychologie van zangers op het podium en ernaast: het ego dat implodeert en explodeert − dat is een bekentenis en een verzoek.”

Wat is het interessantste dat u onlangs uit een boek hebt geleerd?

“Alles in We Don’t Know Ourselves, Fintan O’Toole’s magnum opus annex persoonlijke geschiedenis van generatiewissels in Ierland. Er staat niet veel over muziek in, hoewel hij een fan is van Horslips (Ierse rockband die in de jaren 70 vooral in eigen land populair was, red.) en niet van U2 − wat ik zowel bemoedigend als kwetsend vond. Ik ken Fintan niet goed, maar dat wilde ik wel na het lezen van dit portret van een familie én van een land.”

Welke genres leest u het liefst? En welke mijdt u?

“In de loop der tijd ben ik meer non-fictie gaan lezen, om me te verdiepen in nieuwe ideeën waar ik nieuwsgierig naar ben, of dingen die ik beter wil begrijpen. Where Is My Flying Car? van J. Storrs Hall is een recente vondst. Het gaat over hoe sommige onstuitbare ideeën toch worden tegengehouden.

“Ik mijd het zelfhulpgenre, maar om te ­weten waarom zou ik er waarschijnlijk meer van moeten lezen.”

Wat is het beste boek dat u ooit cadeau hebt gekregen? En het meest ongepaste boek dat u ooit hebt gekregen?

“Het boek dat ik vaak cadeau geef, is Human Chain, de laatste bundel van Seamus Heaney. Het laatste gedicht, ‘A Kite for Aibhín’, voelt als een voorbode van zijn vroegtijdige, onverwachte overlijden. Ik heb Seamus gevraagd er een aantal voor mij te signeren als cadeau, en zijn vrouw Marie grapte altijd dat de ongesigneerde exemplaren zeldzamer waren.

“Ik kreeg een exemplaar van Edna O’Briens De buitenmeisjes toen ik opgroeide, wat mijn ­puberteit versnelde en me naar een plek bracht waar ik anders dacht over meisjes en vrouwen. Dat doe ik nog steeds. Het was verboden in ­Ierland toen het werd gepubliceerd. Ik heb wat stomende zelfgepubliceerde fictie ontvangen als geschenk van fans.”

Wie is uw favoriete fictieve held of heldin? Uw favoriete antiheld of schurk?

“Screwtape in Brieven uit de hel van C.S. Lewis. Ik kanaliseer zijn duivelse geest in iemand die ik op het podium MacPhisto noem, die dingen kan zeggen die ik zelfs nooit zou kunnen denken.

Wat voor soort lezer was u als kind? Welke jeugdboeken en auteurs zijn u het meest bijgebleven?

“Mijn vriend Niall Byrne, van twee deuren verder op Cedarwood Road, en ik wedijverden om te zien wie het jongst kon leren lezen, maar het was waarschijnlijk rond 4 jaar toen ik taal waardeerde. Ik kreeg even de leiding over de bibliotheek op onze basisschool als aanmoediging.”

U organiseert een literair etentje. Welke drie schrijvers, dood of levend, nodigt u uit?

“Edna O’Brien, James Joyce en Samuel Beckett, die van onderwerp verandert naar rugby.”

Teleurstellend, overschat, gewoon niet goed: van welk boek had u het gevoel dat u het leuk moest vinden, tevergeefs? Een boek dat u neerlegde zonder het uit te lezen?

“Ik lees ze altijd uit, maar ik lees wel een stuk sneller.”

Welke boeken hebt u tot uw schaamte nog niet gelezen?

“Oorlog en vrede van Tolstoj. Zijn Opstanding vond ik geweldig.”

Wat bent u van plan als volgende te lezen?

“Finding Solace van Agnes Nyamayarwo. Agnes is een verpleegster uit Oeganda die ik in 2002 ontmoette. Haar verhaal horen heeft mijn leven veranderd, en niet alleen dat van mij.”

_{© The New York Times}