Wat een boerenjaar voor bingekijkers: nog nooit was het aanbod series zo groot én ijzersterk

Serieus, hoe onwaarschijnlijk goed waren tv-series in 2022? We sluiten een jaar af met een onovertroffen groot aantal reeksen die een bijzonder hoog niveau lieten zien. De markt voor streamingdiensten is dan ook een zeer competitief landschap geworden.

Dat we in het tijdperk van Peak TV zitten – er komt meer goeds op uw scherm dan u met de beste wil van de wereld ooit gezien zult krijgen – wist u al. Maar 2022 heeft vooral laten zien dat het absolute puntje van de bergtop nog helemaal niet bereikt was. Al is het mogelijk dat we daar nú zijn beland.

Er hebben de voorbije twaalf maanden in ieder geval veel dingen hun eindstation bereikt. Op Netflix zagen we onder meer de laatste seizoenen van toppers Ozark en Better Call Saul. Daarnaast merkten we een verderzetting van vaste waarden als The Crown en Stranger Things op, die ook al aan de latere bedrijven in hun vertelling bezig zijn.

Het Californische bedrijf, dat 25 jaar geleden midden in het dotcomtijdperk begon als een online videotheek waar Amerikanen dvd’s konden huren via de post, investeerde wel in een handvol nieuwe successen. Zo kregen we een laat vierde seizoen van politiek drama Borgen: Power & Glory voorgeschoteld, evenals fantasyreeks The Sandman (gebaseerd op de cultstrips van Neil Gaiman), politieke thriller Anatomy of a Scandal en zeitgeistdrama Maid. Maar die nieuwigheden hebben niet de draagkracht om nieuwe heipalen te worden, die het aanbod van de streamingdienst voor meerdere jaren kunnen blijven schragen.

Nieuwe klimmers

Zelfde liedje bij HBO, het Amerikaanse keurmerk wiens content via Telenet/Streamz op onze schermen komt. Ook daar keerden vooral veel vaste waarden terug, zoals de condition humaine rakende comedytopper The White Lotus, het bijtende tienerdrama Euphoria, het experimentele Random Acts of Flyness, de boertige klucht The Righteous Gemstones en dramedy’s als Barry en The Flight Attendant. De uitschieters onder HBO’s nieuwigheden waren David Simons minireeks We Own This City en de eerste seizoenen van Tokyo Vice en Winning Time: Rise of the Lakers Dynasty. Beloftevolle reeksen, daar niet van, maar ze hebben nog niet bewezen dat er een langlopend verhaal in zit.

En dan is er Amazon Prime Video, dat ook wel een paar nieuwe kwalitatieve pareltjes op de kijker losliet – zoals Outer Range en Night Sky – maar de hoogste ogen gooide met het alweer derde seizoen van zijn subversieve hitreeks The Boys.

Het nieuwe klimwerk naar die schijnbaar nog niet meteen zichtbare piek kwam dit jaar van de streamingdiensten die er pas iets later zijn bijgekomen. Zoals Disney+, dat eind 2019 verscheen. Dat begon als een vehikel voor back catalogue-films van het mediaconcern, met af en toe een nieuwe tv-reeks uit de Marvel- en Star Wars-universums, maar ondertussen gooit Disney er ook kwaliteitscontent van zijn andere wereldwijde cenakels op. Zoals FX bijvoorbeeld, een Amerikaanse betaalzender die het concern mee erfde door de overname van filmstudio 20th Century, waardoor toppers als Pistol, Under the Banner of Heaven en The Old Man het afgelopen jaar exclusief te zien waren via Disney+. Om nog niet eens de winnaar te noemen van niet alleen het serielijstje van De Morgen, maar ook dat van zowat iedere cultuurredactie in Vlaanderen: keukendrama The Bear.

Daarnaast scoorde Disney+ bij ons ook met het betere werk dat op zijn alleen in de VS bereikbare streamingkanaal Hulu te zien is, zoals minireeks The Dropout en sitcom-over-een-sitcom Reboot. En heel recentelijk heeft Disney zijn strategie om tv-series gebaseerd op zijn bestaande intellectuele eigendom te lanceren nog wat opgevoerd. Met de verrassend sterke Star Wars-reeks Andor, bijvoorbeeld, maar ook met een late tv-sequel van Willow, een fantasyprent uit 1988.

“Disney+ is een geweldige thuisbasis voor content die wat lastiger is om in de bioscoopzaal uit te spelen”, vertelde Jonathan Kasdan, showrunner van Willow, onlangs op een online rondetafelgesprek waaraan ook De Morgen aanschoof. “Omdat de cinema zo’n competitieve plek is: er moet altijd bakken geld worden uitgegeven om een nieuwe film in de markt te zetten. Met tv-series is het makkelijker om rustig een momentum te creëren, een publiek op te bouwen.”

Misschien nog opvallender was de manier waarop Apple TV+ dit jaar de inzet verhoogde. Het streamingplatform werd in november 2019 een beetje in de marge gelanceerd, met originals die niet echt potten braken, maar zette het afgelopen jaar een ware tour de force neer met onder meer Severance, Pachinko, Black Bird, Slow Horses en WeCrashed. Het is – een paar missers daargelaten – een tv-fabriekje voor meerwaardezoekers geworden.

“Apple TV+ slaat een brug tussen HBO en de Netflixen en Amazon Prime Video’s van deze wereld”, vertelde Belgisch filmmaker Michaël Roskam eerder dit jaar, toen De Morgen hem opbelde over het door hem mee geregisseerde en geproducete Black Bird. “Hun reeksen zijn misschien iets minder expliciet qua stijl, zeker wanneer het gaat om seks of geweld: daar zijn ze iets terughoudender in, iets gezinsvriendelijker. Maar ze hebben wel duidelijk geïnvesteerd in kwaliteit.”

Branie

Dat de hogere inzet op kwaliteit van de nieuwkomers werkt, is alvast stilaan merkbaar in het kijkgedrag. Er is een verschuiving te zien in de marktaandelen die de streamingdiensten bezetten, en die is duidelijk in het nadeel van de spelers die meer op een grote gemene deler mikken. Volgens de laatst beschikbare wereldwijde cijfers van marktstudiebureau JustWatch is het aandeel van Apple TV+ lichtjes gestegen naar 6 procent van het totaal. HBO Max, waarvan het merendeel van de content bij ons op Streamz terechtkomt via een exclusiviteitsdeal, zag zijn aandeel stijgen van minder dan 5 procent begin 2021 naar 7 procent dit jaar. Zelfde tendens bij Disney+: dat streamingplatform won zoveel zieltjes dat het zijn marktaandeel van 14 naar 18 procent zag toenemen.

Bij Amazon Prime Video zien we de omgekeerde beweging. Het zag zijn aandeel dalen van 29 procent begin vorig jaar naar iets meer dan 24 procent nu. En de grote verliezer is Netflix, dat van een comfortabel marktaandeel van 32 procent kwam, en dat zag afkalven naar 27 procent.

Die Netflix-knop, die televisiefabrikanten als Samsung, LG Electronics, Sony en Philips de afgelopen jaren standaard op de afstandsbediening van nieuwe toestellen inbouwden, wordt dus minder en minder vaak ingedrukt. Eventuele branded knoppen van de andere tv-merken (want die zijn er, afhankelijk van de fabrikant, ook) des te meer. De verhevigde concurrentie op de markt voor tv-streamers heeft de bedrijven erachter – die veelal uit de techsector komen en het gewend zijn om problemen op te lossen door er geld tegenaan te gooien – ertoe aangezet om meer bravourereeksen op de markt te brengen. Denk maar aan de clash tussen de peperdure fantasyreeksen House of the Dragon op HBO en Lord of the Rings: The Rings of Power op Amazon. Maar de verhoogde wedijver deed hen ook duidelijk de kwalitatieve lat hoger leggen.

Veel van de streamingdiensten plukken nu ook de vruchten van een investering die ze al enkele jaren geleden hebben ingezet, onder meer in exclusiviteits- en first look-contracten met prominente seriemakers. Dat leverde dit jaar onder meer de zwarte komedie Bad Sisters op Apple TV+ op, Sharon Horgans bewerking van de Vlaamse reeks Clan. En voor zijn kostuumdrama The Gilded Age gooide HBO een flinke zak geld naar Julian Fellowes, de maker van Downton Abbey.

Maar goed, dat boerenjaar is nu dus ten einde. Hoeveel straffer kan het nog? John Landgraf, CEO van Disneys kwaliteitshuisje FX, was de eerste pief uit de industrie die publiekelijk stelde dat we dit jaar de absolute top van het Peak TV-tijdperk hebben bereikt. Dat zei diezelfde executive in 2015 natuurlijk ook al, maar het grote verschil met zeven jaar geleden – zo vertelde hij afgelopen zomer bij een panelgesprek op de Television Critics Association Press Tour – is dat het landschap vandaag zo verzadigd is geraakt dat er geen plaats meer is voor nieuwe spelers. “Ik zie geen nieuwe, vooraanstaande leveranciers van tv-programmering het podium betreden zoals we dat de afgelopen tien jaar of langer voortdurend hebben gezien. Dat proces is compleet.”