Waarom de VRT nooit scoort op Songfestival

Morgenavond verdedigt de 19-jarige Loïc Nottet ons land op het Eurovisiesongfestival. En hij zou dat wel eens met verve kunnen doen, wordt er gezegd. Uit Nederland gaan er al langer stemmen op die België tippen als winnaar, maar wat belangrijker is, is dat ook de rest van Europa nu warm loopt voor 'Rhythm Inside'. Bij de bookmakers sluit Nottet de top 5 af, en op basis van berichten op sociale media plaatst een onderzoek van Adobe Digital Index onze kandidaat op de zesde plaats. En 'Rhythm Inside' staat in de iTunes-top 20 in Nederland, Rusland, Armenië, Italië en Oostenrijk.

Genoeg redenen om enthousiast te zijn, dus. Maar het is opvallend dat de kandidaten van de VRT het steeds minder goed lijken te doen dan de artiesten die de Franstalige omroep RTBF inzendt. De beste resultaten die ons land al haalde op het Eurovisiesongfestival, werden steeds behaald door RTBF-kandidaten. Tonia (4de in 1966), Jean Vallée (2de in 1978), Urban Trad (2de in 2003) en natuurlijk Sandra Kim (1ste in 1986) werden allemaal geselecteerd ten zuiden van de taalgrens. Met een 6de plaats voor Tom Dice in 2010 als beste uitkomst, kan de VRT daar weinig tegenover zetten.

Spektakelcompetitie

"Het is niet altijd zo", vertelt Songfestivalwatcher André Vermeulen. "RTBF-kandidaten hebben ook al zeer slechte resultaten neergezet. Maar als ze scoren, is het meteen ook heel goed." Een eenvoudige verklaring voor die tendens is moeilijk te vinden. "Vroeger was het natuurlijk zo dat het reglement een tijd lang vereiste dat een kandidaat zong in de landstaal", zegt Luc Appermont, die de Vlaamse voorrondes presenteerde tussen 1975 en 1989. "Artiesten van de Franstalige omroep hadden het voordeel op hun Vlaamse collega's dat hun taal meer allure heeft op internationaal vlak."

Tussen 1973 en 1977 werd die regel al een keer afgevoerd, in 1999 verdween de taalrestrictie definitief. Hoe komt het dan dat de Franstaligen ook daarna bleven scoren? Vermeulen: "Bij de RTBF selecteren ze hun kandidaten op een veel efficiëntere manier. Geen voorrondes met een publieksstemming, maar wel een doordachte, interne beslissing. De inzending van Urban Trad, ons beste resultaat sinds Sandra Kim, was het resultaat van zo'n eigen keuze. Ze zijn die zelf gaan selecteren bij de platenfirma van de groep."

Het lijkt nochtans niet de meest logische verklaring: maakt een kandidaat die het publiek al heeft kunnen overtuigen niet meer kans bij de uiteindelijke wedstrijd? "Ons publiek denkt niet internationaal genoeg", zegt Vermeulen. "Wat in ons land een hit kan worden, scoort daarom nog niet in bijvoorbeeld Oost-Europa, of in de Balkan." En scoort ook dus niet op het Eurovisiesongfestival.

undefined

Een formule voor Eurosongsucces bestaat niet - daar is iedereen het over eens. Zeker omdat de wedstrijd door de jaren heen ook al danig geëvolueerd is: van een simpele liedjeswedstrijd met een handvol deelnemers tot een spektakelcompetitie waaraan twee halve finales voorafgaan - sinds de invoering daarvan, in 2005, is het overigens al een uitzondering als België de finale bereikt. "Visueel spektakel en effectmakerij zijn belangrijker geworden dan het eigenlijke liedje", vindt Appermont. "Daarom dat iedereen zich van de laatste decennia wel enkele acts herinnert, maar geen hits."

Maar de laatste jaren lijkt er toch iets te veranderen: vooral West-Europese landen kiezen vaker weer gerenommeerde artiesten, die meer inzetten op song dan op kitsch. Rockzangeres Anouk (Nederland) en crooner Engelbert Humperdinck (Verenigd Koninkrijk) kwamen misschien nog iets te vroeg, maar vorig jaar verbaasden onze noorderburen iedereen door de gereputeerde countryzangeres Ilse DeLange te sturen: met het duet 'Calm After The Storm' schopte die het tot de tweede plaats.

'Serieuze artiesten' hun eigen ding laten doen, daarin maak je de komende jaren het meeste kans, vinden zowel Vermeulen als Marcel Vanthilt, die van 1999 tot 2008 in de jury van de VRT-voorrondes zetelde. Vermeulen: "Je moet je artiesten vertrouwen en vrijheid geven, en dat durft men in Vlaanderen niet altijd. Kies in plaats van jonge kandidaten die je zelf wil klaarstomen voor artiesten met podiumervaring."

Selah Sue

Vanthilt kan Vermeulens stelling met voorbeelden illustreren: "Stuur Stromae, die wint de boel daar gewoon. Of Daan, Hooverphonic, Selah Sue of Trixie Whitley. Zelfs Triggerfinger lijkt me een goede kandidaat - die zijn tenminste geloofwaardig. We denken nog te vaak dat we een artiest kunnen maken. Artiest, dat ben je of dat ben je niet. De beste kapper of de hipste stylist gaan daar niets aan veranderen."

Als je zulke muzikanten op hun eigen voorwaarden laat deelnemen, betekent het Eurovisiesongfestival zelfs uitstekende reclame in Europa - een markt die doorgaans nogal gesloten blijft. En het maakt de liedjeswedstrijd meteen ook weer een pak interessanter, vindt Vanthilt. "Want eerlijk: naar kitscherige, pathetische shows blijf ik geen volle drie uur kijken."