‘Vrouwenhaat is een diepgewortelde traditie in Iran’: regisseur Ali Abbasi over zijn schokkende film ‘Holy Spider’

Soms komt een film precies op het goede moment. Toen Ali Abbasi aan Holy Spider werkte, kon hij nog niet weten dat enkele maanden later hevige protesten zouden uitbreken in Iran. Maar zijn film klaagt precies hetzelfde aan als de betogers in zijn thuisland: diepgewortelde vrouwenhaat.

Holy Spider reconstrueert op rauwe wijze het verhaal van de Iraanse seriemoordenaar Saeed Hanaei, die in 2000 en 2001 maar liefst zestien vrouwen vermoordde in de heilige stad Mashhad. Hanaei, die snel ‘the spider killer’ werd gedoopt, had het gemunt op sekswerkers. Toen hij opgepakt werd, claimde hij dat hij enkel Gods werk had uitgevoerd: zijn moorden zouden een poging zijn om de straten te “zuiveren” van zondige vrouwen. Het ergst van al: een deel van de bevolking ging mee in zijn walgelijke discours, en bombardeerde hem tot volksheld.

“Het verhaal van Hanaei is er een van misogynie in zijn puurste vorm”, zegt Ali Abbasi ons op het filmfestival van Cannes. “Dat was wat me aan deze zaak interesseerde. Ik wilde geen film over een seriemoordenaar maken, maar over de samenleving achter die seriemoordenaar. Vrouwenhaat is een diepgewortelde traditie in Iran. Vrouwen worden er vernederd, mishandeld, gecontroleerd en vermoord.”

Kapotgemaakt voor een sekstape

Actrice Zar Amir Ebrahimi, die in de film de journaliste vertolkt die achter Hanaei aan gaat, ondervond die misogynie aan den lijve. In 2006, op het hoogtepunt van haar bekendheid als tv-ster, dook een sekstape van haar op. “Het is interessant om de vergelijking met Kim Kardashian te maken”, zegt Abbasi. “Kim heeft haar carrière kunnen bouwen op een sekstape - en waarom ook niet? Maar Zar werd ervoor kapotgemaakt. Ze hebben haar verplicht om het land te verlaten. Dus zij is inderdaad een perfect voorbeeld van hoe men in Iran het lichaam van de vrouw probeert te controleren.”

Abbasi woont zelf ook al een hele tijd niet meer in Iran. Twintig jaar geleden vertrok hij naar Zweden, vandaag woont hij in Kopenhagen - en Holy Spider draaide hij noodgedwongen in Jordanië. Tot nu toe reisde hij regelmatig terug naar zijn geboorteland, maar zal dat na deze film nog kunnen? “Dat zullen we moeten afwachten”, lacht hij. “De optimist in mij denkt: ik toon in deze film niets dat nog niet gekend was. Prostitutie bestaat in Iran, deze man heeft die vrouwen echt vermoord, en het is allemaal gedocumenteerd. Mijn film is dus geen aanval op de Iraanse regering of op de islamitische waarden. Maar het regime is fucking onvoorspelbaar.”

Enkele dagen nadat Ebrahimi in Cannes bekroond wordt als Beste Actrice, zal het Iraanse Ministerie van Cultuur Holy Spider als “beledigend” en “politiek gemotiveerd” bestempelen, en klinkt het dreigend dat “mensen binnen Iran die aan deze film meewerkten, gestraft zullen worden”.

Ondanks de ziedende kritiek die in zijn film vervat zit, hoopt Abbasi toch dat zijn film niet louter als een maatschappijkritisch pamflet zal worden gezien. “Het frustreert me dat Iraanse films internationaal meestal als themafilms worden onthaald. Ik wilde met Holy Spider ook gewoon een Perzische film noir maken. Want dat genre past perfect bij Iran: het is een land met veel donkere hoekjes, waar zowat alles illegaal is, en iedereen dus voortdurend de wet overtreedt.” (lacht)

‘Holy Spider’ speelt vanaf 26/10 in de bioscoop.