‘Vlaemsch’ van Sidi Larbi Cherkaoui: Vlaamse kunst om in te kaderen ★★★★☆

“Wie gaarne schijncultuur verwekt, spreekt nu een Hollands dialect.” Wannes Van de Velde is maar een van de Vlaamse iconen die de revue passeren in Vlaemsch (chez moi), de nieuwe voorstelling van Sidi Larbi Cherkaoui. Als zoon van een Marokkaanse vader en een Vlaamse moeder zoekt hij op geheel eigen wijze uit wat het nu eigenlijk betekent om ‘Vlaams’ te zijn. Dat hij er dertien dansers uit alle hoeken van de wereld voor gebruikt, is al een hint dat het antwoord zich niet laat verengen tot een taal of grondgebied.

Het retromoderne grijze decor – van de hand van kunstenaar Hans Op de Beeck – is versierd met elementen uit een klassiek stilleven, als knipoog naar de Vlaamse primitieven en de kunstenaars uit de Gouden Eeuw van Antwerpen. Niet toevallig zal een van de dansers opkomen in de gedaante van Rubens (de kostuums zijn van de hand van Jan-Jan Van Essche), en gebruiken alle performers penselen in de eerste choreografie. De Vlaamse identiteit is een culturele identiteit, lijkt Cherkaoui te willen zeggen.

‘Mijn platte land’

Dat komt ook naar voren in de luitmuziek van Floris De Rycker en het ensemble Ratas del viejo Mundo. Ze brengen nieuwe, soms verknipte interpretaties van oud-Franse muziek of het Vlaamse volkslied, maar evengoed van Van de Velde of Brel – de Franstalige Brusselaar die zo’n tweeslachtige verhouding had met “mijn platte land, mijn Vlaand’renland”.

Cherkaoui is zelf natuurlijk een van de hedendaagse exponenten van de Vlaamse cultuur en van de internationale kruisbestuiving die eraan ten grondslag ligt. Zijn choreografieën in Vlaemsch bewijzen andermaal waarom. Of ze nu allen samen dansen, of solo, in duo of in trio: de choreografieën zijn van een hypnotiserende schoonheid, en ze vormen de rode draad in de eclectische aaneenschakeling van Vlaamse tableaus waaruit Vlaemsch bestaat.

Scheut ironie

In die tableaus zit ook een scheut ironie: zo draait de Ronde van Vlaanderen die Cherkaoui ensceneert uit op een tweestrijd tussen een Nederlander en een Sloveen, en neemt de Canadese danser Doretea Saykaly u mee op een toeristische tour door Vlaanderen, waarbij ze wijst op de grijsheid van het landschap en statistieken voordraagt over hoeveel Vlamingen op Vlaams-nationalistische, separatistische partijen stemmen. “De flamingant, ne me traîtez / Être Flamand, c’est dûr assez”, zingt Van de Velde.

Het is net de Brusselse Christine Leboutte die als een soort ‘Moeder Vlaanderen’ dé centrale figuur is in Vlaemsch, waarbij ze zich van het Nederlands en het Frans bedient. Halverwege de voorstelling dost ze zich uit als de Dulle Griet uit het beroemde schilderij van Bruegel, maar evengoed staat ze stil bij een opvallend divers, netjes ingelijst familieportret, dat andermaal een al te simplistische definitie van ‘Vlaming’ ondergraaft. Wanneer een dozijn wereldburgers nadien door die Vlaamse fotokaders heen danst, denk je: dit is Vlaamse kunst om in te kaderen.

Vlaemsch (chez moi), tot 22/6 in KVS, Brussel.