Van Kurt Cobain naar Jane Goodall: "In mijn films zoek ik het ritme van iemands leven"

*** Dit artikel dateert van 6/2/18. De film is opnieuw te zien tijdens het documentairefestival Docville. ***

Toen National Geographic belde, wist hij niet of het wel zo'n goed idee was. Wéér een film over Jane Goodall, een van 's werelds meest vooraanstaande primatologen, de vrouw die het vakgebied zo'n beetje uitvond toen ze in 1960 in haar eentje naar het Gombereservaat in Tanzania vertrok om chimpansees in het wild te bestuderen. Was niet alles al gezegd?

Nee dus, ontdekte Brett Morgen, maker van de alom geprezen biopic Montage of Heck over Nirvana-frontman Kurt Cobain. "Ik kon mijn ogen niet geloven toen ik het materiaal zag. Ze hadden 140 uur ruwe opnamen gevonden die de Nederlandse cameraman Hugo van Lawick van Goodall had gemaakt. Wat echt indruk op me maakte was dat je hier twee jonge mensen zag die volledig gedreven werden door hun passie en zich door niets lieten tegenhouden.

"Jane had geen wetenschappelijke achtergrond en voor Hugo was het pas zijn tweede opdracht. Mensen die hun vakgebieden al doende uitvonden: de natuurdocumentaire bestond nog niet en niemand had ooit chimpansees in het wild bestudeerd."

Liefdesgeschiedenis

In het materiaal zat ook een liefdesgeschiedenis verstopt. Terwijl Jane naar de chimpansees keek en Hugo naar Jane, werden ze verliefd op elkaar. Je kon het merken aan de manier waarop Hugo's lens Jane observeerde, vertelt Morgen. Het waren ook precies die beelden die Goodall overhaalde om aan de film mee te werken. Net als Morgen had ze haar twijfels over het nut van weer een nieuwe documentaire. Maar zijn keuze om geen objectieve, afstandelijke film te maken en het verhaal vooral vanuit Jane's perspectief te vertellen, overtuigde haar.

"Toen ze de film voor het eerst zag, schreef ze me een briefje waarin stond dat ze zich nog nooit zo dicht bij haar vroegere leven in Gombe had gevoeld. Ik denk dat het verfrissend was dat we de hele mythologie rond haar persoon weg hebben gelaten – ze is nou eenmaal wereldberoemd – en haar gewoon laten zien zoals ze daar aan het werk was, kalm, sereen bijna."

Hij noemt het frappant dat het materiaal zich in 2014 liet vinden (want zo ziet hij het) zodat het in 2017 de wereld kon betreden, in zijn eigen woorden. "Net op het moment dat we zoveel discussie voeren over gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Jane was haar tijd ver vooruit: een vrouw alleen in de jungle. Voor haar was het een droom die werkelijkheid werd."

Muziek van Philip Glass

Geluid zat niet bij de oorspronkelijke opnamen. Morgen vroeg componist Philip Glass om een soundtrack te componeren vanuit het idee dat dit een 'beeldopera' zou worden over Goodalls leven. De muziek moest de voice-over zijn. Toen Glass zes maanden later de muziek leverde, monteerde Morgen de film opnieuw, zodat het ritme van de muziek precies paste bij het ritme van de bewegingen op het scherm.

Die ritmes zijn belangrijk, vertelt Morgen. "Voor mij is er een connectie tussen Jane Goodall en Kurt Cobain. Het ene verhaal gaat over een gelukkig leven, het andere over een ongelukkig leven. Twee mensen die het ritme van hun leven nooit door anderen hebben laten bepalen. Daarom is de stijl van die twee films een reflectie van hun persoonlijkheden. Dat is eigenlijk waar ik in mijn films altijd naar zoek: naar het ritme en de muziek van iemands leven."

Philip Glass zelf – pas 81 jaar geworden – spreekt niet over ritmes, maar een auditief behangpapier. "Ik zorg voor de auditieve context waarin de film bestaat", zei hij daarover aan Billboard. "Die moet de grootse scènes ondersteunen, die de schaal van Afrika in die tijdsgeest – zo'n 50 jaar geleden - vatten. Maar er zijn ook intiemere momenten, met Jane en de chimpansees. Wanneer zij samen zijn, is het een ander soort muziek."

Vanaf woensdag 7/2 in de bioscoop.