Van krant tot gedicht: Dimitri Antonissen gaat al schrappend op zoek naar poëzie

Als adjunct-hoofdredacteur van Het Laatste Nieuws is het zijn job om krantenpagina’s te vullen. Maar wanneer de nieuwsflow stilvalt, gaat Dimitri Antonissen diezelfde pagina’s met een zwarte stift te lijf. Op zoek naar de poëzie die zich tussen de artikels verschuilt. Het resultaat daarvan is in de dichtbundel Stiftgedichten te vinden.

“Heb je als kind ooit zo’n magische stift gehad? Waarmee je woorden kunt laten verschijnen wanneer je ermee kleurt op een leeg blad? Dat is zo ongeveer hoe stiftdichten voelt. Ik sta zelf soms verbaasd van wat er naar boven komt.” Dimitri Antonissen probeert uit te leggen waarom hij nu al een paar jaar enthousiast met markeerstiften en krantenpagina’s aan de slag gaat.

“Ik schreef vroeger kortverhalen, maar dan wel van een heel korte soort. Ik legde mezelf de grens van 500 tekens op, meestal goed voor een honderdtal woorden.” Een uitdaging heet dat dan. Precies wat Antonissen zag toen hij het werk van Austin Kleon ontdekte. Die Amerikaanse auteur schreef gedichten door woorden te schrappen uit bestaande teksten. En dat wou Antonissen ook wel eens proberen.

Naar inspiratie was het niet lang zoeken. Antonissen was op dat moment nieuwsmanager bij Het Laatste Nieuws dus was het logisch dat hij met een krantenpagina aan de slag ging. “Niet alleen omdat ik daardoor altijd het nodige bronmateriaal bij de hand had, maar ook omdat een krant zich heel goed tot stiftdichten leent. Op één krantenpagina komen verschillende werelden samen, dat maakt het boeiend om daarmee aan de slag te gaan.”

Dat laatste mag je gerust letterlijk nemen. Want stiftdichten is een ambachtelijke bezigheid zo blijkt. “Het begint met het gewoon doorbladeren van zo’n krant”, vertelt Antonissen. “Op zoek naar woorden of zinnen die me interessant lijken. Wanneer mijn oog op zo’n woord valt, komt het erop aan om ook in de artikels die ernaast staan zaken te vinden waar ik iets mee kan.” Knip- en plakwerk komt daar niet bij kijken. Alle woorden voor één gedicht moeten op een bladzijde bij elkaar in de buurt staan. Pas wanneer het gedicht vorm heeft gekregen komt de zwarte stift boven en worden met behulp van een tekendriehoek alle overbodige woorden zorgvuldig geschrapt.

“Ik heb een nogal gebrekkige fijne motoriek”, vertelt Antonissen. “Daardoor durft het in die laatste rechte lijn nog wel eens mis te gaan. Dan schrap ik te veel of begint de inkt door te lopen. Ik fiets geregeld op vrije dagen naar de redactie om een extra exemplaar op te pikken van de krant waar ik in aan het werken was.”

Die bijzondere werkwijze leidt wel eens tot frustratie. “Soms is er een prachtig gedicht in de maak, maar is er één letter niet te vinden. Maar dat weegt niet op tegen de voldoening die je voelt wanneer de puzzelstukjes wel op hun plaats vallen en er een gedicht overblijft waarvan je weet dat als je die woorden zelf had moeten schrijven, je ze nooit zo mooi had kunnen bedenken.”

Ook de cover van zijn tweede dichtbundel Stiftgedichten kwam al schrappend tot stand. Al had dat behoorlijk wat voeten in de aarde. “Ik moest de woorden ‘stift’ en ‘gedicht’ in dezelfde tekst bij elkaar zien te vinden", legt Antonissen uit. “Uiteindelijk heb ik via ons redactiesysteem zo’n artikel gevonden in de Nederlandse regionale krant De Gelderlander. Ik heb mijn collega-hoofdredacteur gevraagd om een exemplaar op te sturen met de belofte hem later wel eens uit te leggen waarom ik die precies nodig had.”

Spielerei

Zijn eigen krant – Het Laatste Nieuws – gebruikt Antonissen net iets minder vaak bij het stiftdichten. “Te moeilijk om afstand te nemen en er echt onbevangen mee aan de slag te gaan", klinkt het. De Morgen is met zijn mooie zwarte inkt en heldere letter geschikter terrein voor de jacht op rijmwoorden, zo blijkt. Ook Nederlandse kranten belanden vaak op het bureau van Antonissen. En dan vooral de cultuursectie of de boekenbijlagen. “Het taalgebruik is daar meestal toch net iets rijker. Je vindt er vaker onverwachte woorden dan in een gewoon nieuwsartikels. Hetzelfde geldt trouwens voor columns, ook daarin wordt vaak wat kleurrijker geschreven.” Al heeft Antonissen bij momenten toch wat schroom om daarin te schrappen.

“Je geeft de woorden van iemand anders een nieuwe betekenis die niet noodzakelijk in de lijn ligt van wat die persoon oorspronkelijk wou zeggen.” Al zit net daar een stuk van de aantrekkingskracht. “Schrappen in een tekst waar iemand anders lang en hard aan werkte, is een bijzonder gevoel. Je hebt plots de macht om met zo’n tekst iets helemaal anders te doen.”

Stiftdichten lijkt misschien vooral spielerei, toch voelt Antonissen wel degelijk erkenning in het poëziewereldje. “Dichters als David Troch of Maarten Inghels appreciëren wat ik doe. Het was trouwens Maarten die me overtuigde om mijn gedichten ook effectief uit te geven.”

Zoals het een echte dichter betaamt, is Antonissen ook af en toe op het podium te vinden. “Als enige dichter met een powerpointpresentatie. Ik vind het belangrijk dat mijn publiek de gedichten die ik voordraag ook kan zien.”

Bij de krant houdt Antonissen zich ondertussen vooral met de digitale nieuwsproductie bezig. Wat als die ooit de papieren krant helemaal overbodig maakt? Houdt dan ook het stiftdichten op? “Ik ben een believer wat de papieren krant betreft. Ik ga ervan uit dat het nog een hele tijd zal duren voor die er niet meer zal zijn.”

Stiftgedichten is te vinden bij de betere boekhandel en te bestellen op poeziecentrum.be