Under the Skin *****

SCIENCE FICTION

Regie: Jonathan Glazer.

*****

Met: Scarlett Johansson, Krystof Hádek, Adam Pearson, Joe Szula, Paul Brannigan. 108 min, in 13 zalen

Hoe een ruimtewezen op aarde landt: dankzij talloze hollywoodfilms denken we precies te weten hoe dat gebeurt. In Under the Skin gaat het tóch allemaal anders. Geen ufo die een krater in de aardbodem slaat, maar een bijna abstract spel van eclipsen, licht, cirkels en kleuren. Wat begint met een minimaal wit puntje, prikkend door een verder gitzwart vlak, eindigt met de glinsteringen in een oog. Een mensenoog, wellicht. Of toch dat van de door Scarlett Johansson gespeelde alien, die zich in Under the Skin als een parasiet tussen de aardbewoners begeeft.

Een extreem intrigerende openingsscène is het, waarmee regisseur Jonathan Glazer (Sexy Beast, Birth) zijn bedoelingen helder maakt. Hollywoodster Scarlett Johansson mag dan wel de hoofdrol spelen, wie een gemakkelijk te verteren sf-avontuur of klip en klaar verteld verhaal verwacht, komt bij Under the Skin bedrogen uit.

Nadat ze de identiteit van een dood meisje heeft overgenomen - zo valt de scène met haar motorrijdende helpers althans te begrijpen - vervoegt Johanssons naamloze personage zich per bestelbusje naar de morsige buitenwijken van Glasgow. Vanuit haar chauffeursstoel spreekt ze willekeurige mannen aan. De scènes met het busje werden opgenomen met verborgen camera's: de meeste mannen die de met zwarte pruik en bontjas uitgedoste Johansson aanspreekt, weten op dat moment nog niet dat ze in een film spelen.

Fictie en werkelijkheid

Quasitoevallig worden ze personages in Glazers bizarre bewerking van Michel Fabers gelijknamige roman. Zo speelt Under the Skin een fascinerend spel met fictie en werkelijkheid: terwijl je blijft meegaan in het alien-gegeven, vraag je je steeds af of die mannen Johansson niet herkennen. Misschien is die setting ook zo'n onwerkelijke plek voor een superster als Johansson, dat automatisch niemand ziet wie zij is.

Wat de alien vervolgens thuis met de mannen doet, is zo hallucinant en nachtmerrieachtig dat alle mijmeringen over feit en fictie meteen weer van de baan zijn. Nooit eerder werd de rooftocht van een monsterlijk schepsel zo koel, clean en toch bezwerend verbeeld - in een alles verzwelgende spiegelwereld die ook de oversteek naar de hel zou kunnen zijn.

Hebben zulke taferelen nog uitleg nodig? Dat geldt ook voor de woeste scène aan de Schotse kust, waar de alien emotieloos toekijkt hoe enkele mensen in zee springen om hun afgedreven hond te redden. Fantastisch camerawerk van Daniel Landin, terwijl met zonlicht en scherpe licht-donkercontrasten steeds een vervreemdend vernis over de werkelijkheid wordt gelegd. Maar de mooiste belichting krijgt Scarlett Johansson, van de aderen op haar voeten tot haar gezicht, opdoemend uit het donker of omfloerst door mist. Johanssons goeddeels zwijgende vertolking raakt daarmee nóg sterker geconcentreerd op haar lijf.

Een meesterlijke keuze: ook wanneer de alien menselijke verlangens begint te ontwikkelen, roepen Johanssons blikken en gebaren complete gevoelswerelden op. Zelden dwaalde een ruimtewezen zo stil, ontheemd en hunkerend over aarde als de heldin van dit geestverruimende gruwelsprookje.