‘Try Again’ van Aaliyah: een r&b-mijlpaal met een tragisch vervolg

‘Try Again’ was Aaliyahs grootste hit, maar tragisch genoeg ook het liedje waarmee de getalenteerde popster het aardse verliet. Het werd de blauwdruk voor de r&b van nu.

“It’s been a long time, we shouldn’t have left you / without a dope beat to step to.” Zo introduceerde de Amerikaanse producer Timbaland in 2000 ‘Try Again’, de ultieme doorbraakhit van Aaliyah. Met die rapintro knipoogde hij naar ‘I Know You Got Soul’, de hiphopklassieker van Eric B. & Rakim waarin die laatste iets gelijkaardigs rapt, maar wel afsluit met “without a strong rhyme to step to”.

Timbaland mocht dan zijn hiphopgeschiedenis kennen, meer dan twintig jaar geleden werd hij niet als een retroartiest onthaald, maar eerder als een soort futuristische magiër die de hiphop en de r&b van de ondergang zou redden. Aan het einde van de jaren 90 lag de zwarte popmuziek immers op apegapen na een overdosis commercialisering. Puff Daddy zwaaide de plak met gemakzuchtige karaokehiphop en het gros van de r&b mikte schaamteloos op de hitparades met generische producties en lyrics die bol stonden van seks en materialisme. Geen wonder dat ‘Try Again’ klonk als iets van een andere planeet.

Aaliyahs ‘Try Again’ stond natuurlijk niet alleen. Het was de poolster in een kosmos waar ook ‘Get Ur Freak On’ van Missy Elliott, ‘Say My Name’ van Destiny’s Child en ‘Waterfalls’ van TLC schitterden. In ‘Try Again’ stuiteren Timbalands ritmes rond wat nog slechts een schim van een hiphopgroove lijkt. Een wriemelende elektronische baslijn knipoogt naar techno en naar Londense garagehouse. ­Mysterieuze synthfluitjes verlenen de track een vleugje The X-Files. Elders waaien dromerige sitars langsheen de epileptische ritmes. Rond de millenniumwissel durfde werkelijk niemand dit soort popmuziek te fabriceren.

Kers op de taart was uiteraard Aaliyahs frêle, wendbare en spookachtige sirenenzang. In ‘Try Again’ kringelen haar vocals als sigarettenrook door het sonische doolhof dat Timbaland voor haar optrekt. Zoiets had hij ook al gedaan op haar tweede album One in a Million, samen met Missy Elliott: zij construeerden er de toekomst van de r&b.

Viespeuk

Tot die tijd zat Aaliyah letterlijk en figuurlijk gevangen in het universum van de notoire viespeuk R. Kelly, de r&b-superster die recent achter de tralies vloog voor seksueel misbruik en seksuele uitbuiting. Aaliyah zou een van zijn vroegste slachtoffers zijn geweest. Kelly wierp zich op als haar mentor, begon met haar een relatie, trouwde met haar – zij was 15, hij 27 – en produceerde haar eerste plaat, het gladde Age Ain’t Nothing but a Number: een titel die vandaag, na wat we weten over R. Kelly, haast doet kokhalzen.

Hoe anders was ‘Try Again’, een song als een opgestoken vuist! “And if at first you don’t succeed / Dust yourself off and try again”, zingt Aaliyah in het refrein. Oorspronkelijk zou de tekst over doorzettingsvermogen en vastberadenheid gaan, althans in de versie van tekstschrijver Static Major, die met Timbaland samenwerkte. Alleen drong Aaliyahs management erop aan het liedje een romantische lading te geven, wat de cheesy strofen verklaart. ‘Try Again’ diende nu eenmaal in de eerste plaats voor op de soundtrack van de actiefilm Romeo Must Die, gebaseerd op Shakespeares Romeo en Julia.

‘Try Again’ werd uiteindelijk als bonustrack toegevoegd aan Aaliyahs titelloze magnum opus, dat verscheen in juli 2001, een maand voor haar ­tragische dood. Ze overleed op 22-jarige leeftijd in een vliegtuigcrash in de Bahama’s na de opnames van een videoclip voor haar liedje ‘Rock the Boat’. Haar enorme invloed op de popmuziek is tot vandaag voelbaar.