Trixie Whitley verheft haar stem op derde plaat ‘Lacuna’: “Zwijgt en zingt! Dat wil ik nooit meer horen”

“Why do I care so much... It’s just music”, verzucht Trixie Whitley, terwijl ze zenuwachtig de verpakking van haar nieuwe plaat en merchandising lospeutert.

“Nu ja, heel mijn ziel ligt hier verpakt op tafel. Vroeger waren er te vaak hoge piefen van labels die niet konden wachten om van mijn persoonlijkheid een product te maken, en daar heb ik me ontzettend hard tegen verzet”, legt ze uit. “Maar als ik wil dat mensen mijn werk kunnen horen, dan moet het natuurlijk wel verkoopbaar zijn.”

In de verpakking zit een geladen derde plaat, die niet toevallig werd geproducet door Little Shalimar, de man die ook bij het politiek grofgebekte Run The Jewels mee achter de knoppen zat. Op de nieuwe cover wordt Trixie Whitley omgeven door krachtige, elektrisch blauwe stroken, en haar ontblote schouder toont een tatoeage van de hand van haar grootmoeder: een symbool voor de krachtige creatieve matriarchale lijn waarvan ze afstamt.

“Iedereen vraagt me voortdurend naar mijn vader (gitarist Chris Whitley, LG)”, heft de muzikante aan. “Dat heeft mij altijd enorm veel pijn gedaan. Je moet je eens voorstellen wat het betekent om als jonge vrouw steeds weer te horen hoe fantastisch je pa is, terwijl hij er nooit is geweest. Ik koester een diep ontzag voor mijn mama. Zij heeft haar carrière aan de kant geschoven om mij het best mogelijke leven te geven, al was dat er een zonder materiële luxe – liefde en diepe connecties werden des te meer naar waarde geschat. En ze heeft mij geleerd om vertrouwen te hebben in mijzelf – zonder haar was ik niet de sterke vrouw die ik vandaag ben.

“Mijn moeder werd op haar vijftiende wees”, gaat Whitley voort. “Zij heeft haar school ondanks alles wel netjes afgemaakt, en ze had natuurlijk gehoopt dat ik hetzelfde zou doen. Maar uiteindelijk werd ik een enorm rebelse puber die niet met autoriteit kon omgaan. Mijn moeder had snel door: hier marcheert precies iets niet. Ik stelde sowieso altijd al te veel vragen.”

Rebel Rebel

Bij het uitbrengen van haar vorige plaat praatte Whitley openlijk over een ADHD-diagnose, vandaag maakt ze daar graag een kanttekening bij. “Mijn ADHD, en alle andere moeilijkheden, houden volgens mij noodzakelijkerwijs verband met een post-traumatische stressstoornis waar ik sinds mijn kindertijd mee kamp. Als klein meisje had ik heftige paniekaanvallen, waar ik heel ziek van werd. Ik ben in mijn leven naar zowel westerse als oosterse dokters geweest, maar ik heb voor mezelf geleerd dat het belangrijk is om zelf te blijven bijleren over je lichaam en je geest, en niet gewoon blindelings op andermans diagnose te vertrouwen. Ook dat heeft mijn moeder mij geleerd: I’ve got my own mind, ik kan voor mezelf denken.

“Op een bepaald moment was het vanzelfsprekend voor mij om te zeggen: ‘Ik ben hier weg en niks kan mij nog tegenhouden’. We hebben geluk gehad dat een pedagoog mijn moeder toen heeft verzekerd dat de problemen niets met een gebrek aan intelligentie te maken hadden, integendeel. Terwijl dat wel de boodschap was die de school uitstuurde.”

Whitley laat wijselijk een stilte vallen. De rest van het verhaal is Belgische muziekgeschiedenis: de jonge muzikante trekt op haar eentje naar New York om als serveuse in bars te werken en muziek te spelen, de plek waar ze nu nog steeds woont en werkt. “Het is sowieso ongewoon wanneer een meisje rebelleert, en toch waren mijn verlangens naar vrijheid redelijk universeel. Ik hoop dat ik daar andere vrouwen en meisjes een hart mee onder de riem kan steken – we moeten durven reageren tegen systemen waarvan we instinctief weten dat ze niet juist zijn. Al die beelden die je als jonge vrouw door je strot krijgt geduwd, over hoe je er moet uitzien, hoe je je moet gedragen...”

Lacuna

Op een derde plaat die moest geschreven worden net na de verkiezing van u-weet-wel-wie, kon de in Brooklyn residerende Whitley niet anders dan zich uitspreken tegen de hedendaagse powers that be. Ze maakte heel bewust de keuze om in New York te blijven onder de nieuwe regering. “Je zou kunnen zeggen dat ik met mijn neus op de feiten gedrukt wou worden.” De ontembare natuurkracht Whitley fulmineert als nooit tevoren tegen het kapitalisme, verstikkende machtsstructuren en het patriarchaat op Lacuna. In ‘Time’ moet onze consumeerdrang het vergelden, en op ‘Dandy’ geeft ze dan weer enkele mannelijke machtsmisbruikers een ferme tik tegen het geweten. “Ik wou het hebben over de dingen die we allemaal hebben gevoeld, maar die we nog niet kunnen uitdrukken”, duidt de muzikante. “Lacuna, leegte, gaat over wat er op politiek en op cultureel vlak tussen zwart en wit ligt. In New York, waar iedereen in een schoendoos leeft, kan je sowieso niet om elkaars verschillen heen: daar kom je voortdurend met elkaar in contact. Daar leef je in die plaatsen in het midden, waar we elkaar kunnen ontmoeten, en onze verbeelding kunnen laten werken.”

De financiële ratrace die ze in een nummer als ‘Time’ bezingt, ondervindt de zangeres zelf jammer genoeg ook in haar creatieve proces en dagelijkse leven. “Zoals ik al zei: ik heb van thuis uit gelukkig geleerd om niet te veel waarde te hechten aan materiële zaken. Soms was het geld gewoon op. Ik wou op deze plaat bijvoorbeeld strijkers, maar daar was geen geld voor. Ik zeg vaak tegen mijn zakenpartners: ‘Zeg me wat de beperkingen zijn, dan weet ik waar de grenzen liggen’. Op die manier kan ik mijn verbeelding des te meer de vrije loop laten. Omdat ik niet de financiële middelen heb om altijd te betalen wie ik wil, ben ik genoodzaakt om terug te vallen op de artistieke relaties die ik heb opgebouwd. Door scha en schande leer je dan dat niet iedereen voor dezelfde nobele redenen met je wil samenwerken. Ach ja, hoe vaak hoor ik niet dat mensen die financieel aan de top zijn geraakt, toch nog steeds een leegte voelen? Exact daar gaat de plaat over: welke leegtes in ons menselijk bestaan krijgen we niet gevuld? Voor mij is muziek het antwoord op die universele leegte. Het klinkt misschien cliché, maar ik ken net als veel artiesten de onrust om niet onberoerd door het leven te kunnen gaan.”

Een lijf met armen en benen

De nieuwste single uit Lacuna, ‘May Cannan’, gaat eens te meer over het verlangen van een meisje om los te breken en weg te vluchten. Hoe slaagt Whitley zelf erin om haar verlangen naar vrijheid te rijmen met het nieuwe moederschap? “Die keuze ging met best wat angst en onzekerheid gepaard”, geeft Whitley toe. “Maar een moederinstinct is er bij mij altijd geweest, misschien omdat ik uit een gebroken gezin kwam en voor mezelf een warm nest wou bouwen. Ik wist dat ik in een industrie zou terechtkomen die onverbiddelijk is voor moeders. Vorig jaar moest ik een paar professionele beslissingen maken die werden ingegeven door mijn moederschap: ik wist dat ik het niet zou overleven in deze industrie als ik mij liet doen door de patriarchale normen die mij werden opgelegd. Er is een quote van James Baldwin die me de laatste jaren blijft achtervolgen: “The places in which I fit, will not exist untill I create them”.

“Ik heb sowieso nooit gefunctioneerd in bestaande systemen, dus had ik ook al snel door dat ik via mijn eigen ontwerp moest leren leven, met mijn eigen normen en waarden. Ik probeer tegenwoordig af te rekenen met mensen die denken dat ik niet voor mezelf kan denken, of een poging doen mij kleiner te maken dan ik ben. Het is al gebeurd dat iemand van mijn zogezegde ‘fans’ in het publiek riep: ‘Zwijgt en zingt gewoon!’ Dan denk ik terug aan die schoolbanken: ‘Zwijg en luister gewoon, stop met vragen te stellen.’ Ik ben zoals iedereen een mens met verschillende facetten, ik hou van de diversiteit binnen mijn eigen persoonlijkheid. Als je daarmee niet kan omgaan: fuck off. Ik ben niet alleen een hoofd, ik heb armen en benen en een lijf. Je kan me niet vragen om daar stukken van af te hakken.

“Het moederschap heeft ervoor gezorgd dat ik ook anders moest gaan schrijven”, vertelt de muzikante. “Voor het eerst moest ik in de studio zelf gaan schrijven – ik kon niet meer dag en nacht rondlummelen tot de muze werd gediend. Maar toen bleek hoe zeer ik was aangedaan door de tijden waarin we leven, ging het vanzelf. Een writersblock heb ik nog nooit gehad – het klinkt misschien nogal zweverig, maar ik probeer niet vanuit perfectionisme te werken. Alle creatieve blokkades moeten plaats ruimen voor een open hart en een open geest. Alles zal voor mij altijd in het teken staan van zoveel mogelijk leren, en mijzelf zoveel mogelijk ontplooien.

“Iedereen is geboren met een natuurtalent, maar door ons politiek en economisch systeem krijgt niet iedereen de kans om het te ontwikkelen of zelfs maar te ontdekken wat het juist is. Bij mij was het altijd duidelijk aanwezig en ik heb er altijd voor gekozen om dat te ontwikkelen – onlangs heb ik nog maar eens beseft hoe moeilijk anderen dat soms kunnen verkroppen, en hoeveel jaloezie daardoor ontstaat. Terwijl ik het net iedereen toewens dat ze zo veel mogelijk kunnen openbloeien. Het maakt mij verschrikkelijk droevig dat we in een maatschappij leven waarin dat niet voor iedereen mogelijk lijkt. Ik denk te vaak: ‘Ik wil niet meer leven in deze maatschappij, fuck it, ik speel niet meer mee.’

“En toch, tegelijk is elke dag een nieuwe dag, en vind ik dat dit leven een geschenk is. In plaats van mij in apathische gedachten te wentelen, zou ik beter mijn beide handen kussen en verantwoordelijkheid opnemen voor het feit dat ik niet in Syrië ben geboren, maar hier. Ik ben op bepaalde vlakken bevoorrecht geweest, en ik ben optimistisch over het feit dat ik daar iets mee kan doen.”

Trixie Whitley stelt op 28 mei haar nieuwe plaat Lacuna voor in de Ancienne Belgique.