Theaterstuk ‘Red’ reflecteert over aanslagen in Brussel: ‘Is de bommengooier alleen maar de grootste klootzak?’

Peter Seynaeve is een acteur die zelden voor het voetlicht treedt. Maar in Luk Percevals Black schitterde hij als een racistische koloniaal, in opvolger Yellow viel hij op als de ruggengraatloze vader van een oostfronter. Met Red, over de aanslagen in Brussel, vervolledigt hij de trilogieThe Sorrows of Belgium bij NTGent.

“Het gevecht tegen de televisie.” Dat is wat Peter Seynaeve zich herinnert van 22 maart 2016, de dag waarop drie door IS opgeëiste zelfmoordaanslagen op de luchthaven van Zaventem en in het Brusselse metrostation Maalbeek 35 slachtoffers maakten. “Ik heb mijn televisie aangezet en was er de rest van de dag niet van weg te slaan. Ik werd almaar banger en banger. Ik wist dat ik moest stoppen met kijken, maar dat lukte niet. Ik voedde mij met dat nieuws, en dus met die angst.

“De repetities van Red hebben me aangezet om na te denken over wat terrorisme is, over hoe zinloos het is om je te voeden aan angst. Door de jaren heen ben ik me daar steeds bewuster van geworden. Ik doe nu niet meer aan pushberichten en dat soort dingen. Ik heb mijn nieuwshonger meer in de hand dan toen.”

Slotstuk

Red is het slot van Luk Percevals trilogie The Sorrows of Belgium. In alle drie de stukken stond Seynaeve op de scène. In Black, over de kolonisatie van Congo, als racistische koloniaal. In Yellow, over de collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog, als de laffe vader van een oostfrontstrijder. Twee hoogtepunten in Seynaeves carrière, die zich buiten het oog van de media lijkt af te spelen, ondanks een debuut in Percevals legendarische Ten oorlog! en ondanks opvallende samenwerkingen in spraakmakende voorstellingen van Milo Rau.

“Misschien stop ik mij een beetje weg, maar het is niet dat ik interviews weiger of zo. Maar tv en film, dat is niet echt mijn gebied. En het BV-schap interesseert mij totaal niet. Ik hou niet van acteurs als het over hun ego gaat. Ik hoef geen hoofdrol, ik hoef geen spot op mij. Ik wil wel een spot op de voorstelling waarin ik speel.”

Red dus – weer een voorstelling van Luk Perceval. “Ik werk al bijna dertig jaar met Luk, ik heb nog les van hem gehad. Ik denk dat ik een van de acteurs ben die al het meest met Luk gewerkt hebben. Luk zei: ‘Omdat het nooit over jou moet gaan, omdat je je engageert voor het verhaal en voor de groep.’ En dat is helemaal wederzijds. Luk is een maker met een eigen signatuur, maar zijn werk gaat niet over hem, laat staan zijn ego.”

“Ik hou heel erg van theater omdat ik van die zoektocht hou, van het repeteren, van ‘hoe gaan we dit vertellen’. Daarom ligt mijn hart bij het theater. Omdat ik ervan hou om op honderd manieren uit te zoeken hoe we iets moeten vertellen. En bij Luk is die zoektocht altijd heel inspirerend. Hij maakt het zichzelf niet gemakkelijk. Daarom werk ik zo graag met hem.”

Romantiek

Centraal in Red staat de vader van een terrorist (vertolkt door Farid Bouzenad), die door de politie ondervraagd wordt over zijn zoon. “Rond die vaderfiguur heb je een soort koor van negen stemmen. Het lijkt alsof je op Zaventem, tien minuten voor de bom ontploft, de gedachten van alle mensen in de vertrekhal hoort. We hebben met de acteurs nagedacht over wie daar allemaal zou kunnen rondlopen. Als je getuigenissen van mensen op Zaventem leest, hangt daar vaak een soort romantiek rond. ‘Mijn lief en ik stonden klaar om naar New York te vliegen, en ik ging haar daar ten huwelijk vragen...’, dat soort dingen. Blijkbaar zijn de toiletten op Zaventem een gay cruising-plaats, waar homo’s elkaar treffen voor anonieme seks. Ik dacht: wat als je op het punt staat om iemand af te zuigen, en dan gaat die bom af?

“Red is geen reconstructie van wat er die dag is gebeurd. Het is meer een reflectie over terrorisme, destructie en geweld. In Red vertelt de vader uiteindelijk niet waar zijn zoon is, maar wel zijn eigen levensverhaal, over de vernederingen die hij heeft moeten doorstaan. Zo krijg je inzicht in waarom zijn zoon terrorist is kunnen worden. Ik denk dat het belangrijk is genuanceerder na te denken over wie die bom gooit. Is dat alleen maar de grootste klootzak? Waarom doet hij dat? Luk heeft in die periode een hoop bagger over zich heen gekregen omdat hij zei dat we moesten praten met IS. Het was blijkbaar totaal verkeerd om die insteek te hebben, terwijl ik die eigenlijk heel goed begrijp. Praten is niet goedkeuren. Praten is proberen te begrijpen.”

“Waarschijnlijk zal het voor sommige mensen te provocatief zijn. Maar daarom werk ik graag met Luk, en Milo. Hun theater is niet beleefd, het is niet burgerlijk. Ze geven hun publiek niet wat ze willen. Ze maken geen easy shit, geen voorstellingen waar iedereen vrolijk buitenkomt. Entertainment en kunst zijn twee verschillende dingen. Theater mag zich niet laten verleiden om mee te doen aan entertainment.

“Als acteur wil ik hoe langer hoe meer dat er elke avond iets echts gebeurt in die zaal, iets wat geen theater meer is. Dat is niet simpel en het voelt ook vaak niet veilig, maar dat wil ik net. In de scène in Black waar ik helemaal losga en de zaal aanpor om mee ‘Dwaze zwarte geiten!’ te roepen – en soms dééd de zaal ook mee – schijt ik ook in mijn broek. Dan denk ik: shit, nu stamp ik echt tegen schenen.

“Voor sommige mensen was het een no-go dat zulke vernederingsscènes herspeeld werden. Maar ik geloof dat dat echt belangrijk is. Het doel van de avond was niet om daar plezier uit te halen: het doel was racisme aan te kaarten. Dus moet je dat voelbaar maken, écht voelbaar. Ik ben ervan overtuigd dat kunst moet provoceren. Dat kunst tegen schenen moet stampen.”

Red: The Sorrows of Belgium III – Holy War, van 27 april tot 4 juni in NTGent. De documentaire Inside Red is gratis te zien op ntgent.be