Theater in conflictgebied en een verbod op repertoire: Milo Rau gooit roer radicaal om bij NTGent

“De letterlijke bewerking van klassiekers op het podium is verboden”, “Minstens een kwart van het repetitieproces moet buiten een theaterzaal plaatsvinden”, “Minstens één productie per seizoen moet gerepeteerd of opgevoerd worden in een conflictzone of in oorlogsgebied”.

Milo Rau's 'Manifest van Gent' laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Nadat NTGent vorig seizoen implodeerde onder interne strubbelingen en wrevel over het beleid van Johan Simons, wil de nieuwe artistiek directeur het roer radicaal omgooien. Tijdens de voorstelling van het komende seizoen toonde de controversiële Zwitserse theatermaker heel concreet hoe hij dat wil doen.

De grote zaal van de Gentse schouwburg wordt momenteel verbouwd, maar dat het nieuwe NTGent-team net op die werf haar programma uit de doeken deed, lijkt hoogst symbolisch. Weg met de oude, stoffige instelling. Hier wordt gewerkt aan het 'stadstheater van de toekomst', zoals de slogan van NTGent vandaag luidt. Een nieuw logo – de ruige graffiti toont dat het theater meer dan ooit de straat op wil – moet die voornemens impliciet kracht bijzetten, en Rau's manifest maakt ze ook expliciet duidelijk. Regel één: “Het gaat er niet alleen meer om de wereld voor te stellen, het gaat erom die wereld te veranderen”.

“Er wordt vaak gepraat over vernieuwingen, maar die worden nooit vertaald naar concrete maatregelen”, vertelt Rau ons achteraf. “De regels van een stadstheater zijn altijd ongeschreven of impliciet. Wij willen die expliciet maken.”

Adam en Eva

Rau liet zijn manifest voorlezen door twee kindactrices uit zijn omstreden Dutroux-voorstelling Five Easy Pieces, en kon het niet laten te grinniken toen bij de voorstelling van de openingsproductie, het omstreden Lam Gods, de media-hetze van de voorbije maanden even aan bod kwam. Voor wie er nog aan twijfelde: de Zwitser is iemand die met de glimlach heilige huisjes omver schopt.

Lam Gods moet een doorsnee worden van de huidige, Gentse samenleving, net zoals het drieluik van Van Eyck dat in de 15de eeuw ook al was. “Leuk idee, maar wij kunnen dat beter”, klinkt het. Om dat idee kracht bij te zetten, werden de Adam en Eva uit het nieuwe Lam Gods al voorgesteld. Naakt, of wat dacht u?

Rau wil met zijn radicale om­me­zwaai een nieuw publiek aantrekken zonder de trouwe NTGent-ganger af te stoten. Eenvoudig is dat niet: wie bewerkingen van Tsjechov verwacht, zal zijn gading niet meteen vinden in de nieuwe NTGent-producties: zelfs Luk Percevals The Sorrows of Belgium-trilogie (waarvan het eerste deel, Congo, volgend seizoen te zien zal zijn) heeft weinig met Hugo Claus vandoen. Maar de gastproducties sluiten meer aan bij het 'oude' NTGent, met zelfs twee producties van de vorige NTGent-leiders: Johan Simons en Wim Opbrouck.

Daarnaast zijn er ook een aantal oude getrouwen die aan de slag blijven: Els Dottermans maakt samen met Milo Rau Compassie. De geschiedenis van het machinegeweer. “Deze ommezwaai is heel inspirerend. Ik was daar zelf ook aan toe”, zegt de actrice.

Ook Action Zoo Humain, het collectief van Chokri Ben Chikha (die eerder met Simons samenwerkte) blijft verbonden aan NTGent als artist in residence, samen met Renzo Martens en Luk Perceval. Er wordt ook samengewerkt met andere Gentse instituten, zoals de Vooruit, Victoria Deluxe en Campo.

Geen andere keuze

Maar de focus ligt natuurlijk op de eigen producties: NTGent wil haar oeuvre verankeren in de stad, maar er ook de wereld mee rondtoeren. (Regel 10: “Elke productie moet op minstens tien plaatsen in minstens drie landen worden vertoond”.) Gentse makers als Miet Warlop, momenteel artist in residence in de Vooruit, moeten voor het eerste zorgen: haar voorstelling Ghost Writer & The Broken Hand Break moet dans en performance de schouwburg binnenloodsen.

Voor het tweede rekent Rau op makers als Faustin Linyekula, “de belangrijkste Afrikaanse artiest”, die momenteel in Congo Histoire(s) du Théâtre II voorbereidt. “Dat we zowel lokaal als internationaal willen werken, is een nieuwe richting die we uitslaan”, stelt Rau. “Maar eenvoudig zal dat niet zijn.” Acteur Johan Leysen, die met Rau naar Irak zal trekken om er Oresteia te bewerken en op te voeren, verwoordt het zo: “Het is heel radicaal, wat hier gebeurt. Maar verbinding met de stad en de wereld is de enige mogelijke keuze, als een stadstheater nog relevant wil zijn.”