‘‘The Sopranos’ toonde dat materieel succes weinig betekent als je de rest verwaarloost’

Ruim twintig jaar na de eerste aflevering is er hernieuwd enthousiasme voor de legendarische serie The Sopranos, met dank aan sociale media en de film The Many Saints of Newark. Acteur Michael Imperioli legt uit waarom jongeren van nu die serie misschien wel beter begrijpen dan fans van het eerste uur.

“Good morning.” Daar verschijnt hij, op mijn scherm, de zilvergrijze Michael Imperioli, in een witte badjas-achtige trui en een bril met lichtrode glazen. Geen acteur valt samen met zijn rol, bla bla, het zal allemaal wel, ik zit hier gewoon tegenover Christopher ‘Chrissy’ Moltisanti, het neefje en beoogde kroonprins van de depressieve gangsterbaas Tony Soprano (James Gandolfini), uit de legendarische HBO-serie The Sopranos (1999-2007). Een serie die ik in totaal zesmaal heb bekeken. Om deze mijlpaal te vieren heb ik vanochtend, in mijn eentje, bij de bakker drie sfogiatelle (spreek uit: swoeljadell) naar binnen geschoven, Tony style. “Drie?”, zegt Imperioli. “Dat is overgave. I like it.” Hij leunt iets achterover, op de achtergrond zie ik zijn ruime appartement in New York, een voormalig hotel. Het is nog wachten op de tweede Soprano, Steven Schirripa, oftewel ‘Bobby Baccalieri’, de goedaardige adjudant van Tony’s oom Junior.

De aanleiding voor ons gesprek: de Sopranos-revival in de Verenigde Staten. Sinds het begin van de pandemie zijn de kijkcijfers van de serie verdrievoudigd, en op Instagram wemelt het van de fanaccounts die het moderne leven met memes linken aan de legendarische personages, van accounts over Sopranos-mode, muziek, eten. “The Sopranos heeft zich, naast broodbakken, joggen en het online-uitkafferen van vreemdelingen, een plek verworven in het pantheon van de rondhangende klasse”, vatte The New York Times samen.

En er is de Sopranos-podcastserie, Talking Sopranos, gemaakt door Imperioli en Schirripa. Samen met journalist Philip Lerman brachten zij eind vorig jaar het boek Woke Up This Morning uit, met als ondertitel: The Definitive Oral History of The Sopranos. Een belofte die het boek met zijn bijna 600 pagina’s meer dan waarmaakt. En dan is nog de film, die nu ook hier te zien is: een Sopranos-prequel getiteld The Many Saints of Newark, die draait om Christophers vader, Dickie Moltisanti, en diens relatie met de jonge Tony, gespeeld door de zoon van wijlen James Gandolfini, Michael.

“Het idee voor de podcast ontstond toen ik twee jaar geleden door Central Park liep”, begint Imperioli. “Er kwam een jonge gast op me af. Hij bleek uit Schotland te komen, was door het dolle heen en rolde een broekspijp omhoog. En daar was het: mijn gezicht op zijn vlezige kuit.” De tattoo was dit jaar gezet, legde de jongen uit, hij had de serie onlangs ontdekt en de Sopranos voelden nu als familie. “Het was heel bijzonder. Je denkt dat een serie langzaam in het collectieve geheugen wegzakt, maar het tegendeel is waar. De oude garde blijft fan, en er komen nieuwe generaties bij.”

Imperioli en Schirripa, in het echte leven goede vrienden, waren het eens: het moment was aangebroken om iets te maken voor al die nieuwe fans. (Ze waren al eerder benaderd, maar ‘voelden het niet’.) Zo begon Talking Sopranos, en daaruit ontstond het boek. Elke week bekijken de twee een aflevering, die ze vervolgens met cast en crew bespreken. Vlak voor nieuwjaar maakten ze de laatste aflevering.

Die podcast openbaart de grote verschillen tussen de acteurs onderling en hun personages van weleer. Waar Imperioli (Christopher) kalm is, romans over Lou Reed schrijft en openbaar toegankelijke lessen Tibetaans boeddhisme in New Yorkse parken geeft, heeft Schirripa de gewoonte flink uit te varen, vrijwel elke aflevering vertelt hij over de videoboodschap die hij gaat opnemen voor op zijn begrafenis, waarin hij afrekent met iedereen aan wie hij een bloedhekel heeft, hij noemt het zijn Steve Schirripa Motherfucks the World-project, T-shirts en mokken zijn reeds te koop.

Wordt het niet eentonig om steeds over een serie van zo lang geleden te praten?

“Dat zou je denken, maar de mensen zijn er dol op, nu meer dan ooit, je kunt op hun energie varen. Ik heb er veel plezier in. En de podcast geeft ons de gelegenheid alles eens goed te analyseren, want geloof het of niet, we hebben de serie nooit opnieuw bekeken. Konden we meteen bijpraten met de cast, met iedereen die er vanaf de eerste dag bij betrokken is geweest. Om eerlijk te zijn wisten Steve en ik nauwelijks wat een podcast was. In het begin praatten we wat stijfjes. We begonnen tijdens Covid-19. We waren gedeprimeerd, iedereen was gedeprimeerd, maar na een aflevering of zes dachten we: we zitten hier geen radio te maken, we zijn twee vrienden die uit lunchen gaan en praten over iets waar we van hielden, wat we ooit samen hebben gedaan.”

Ik kan me voorstellen dat het vreemd is om alles opnieuw te bekijken, nu James Gandolfini is overleden.

“Het is bitterzoet, zeker. Het doet nog altijd pijn om Jim te zien, je voelt dan zo dat hij er niet meer is. Ik mis hem niet alleen als acteur, als superieure collega. Ik mis hem ook als vriend. Hij was groots. Hij ontfermde zich altijd over anderen, ook over de mensen op de set die lager in de pikorde stonden, die een moeilijke eerste dag hadden. Dat zijn naam als eerste op het call sheet stond, zag hij als een verantwoordelijkheid, niet als een privilege. Het was belangrijk voor ons om hem in het boek te laten zien zoals hij was, en niet als een variant op Tony Soprano.”

Was het destijds moeilijk om, nadat de serie was geëindigd, los te komen van je rol?

“Niet voor mij. Ik heb altijd eigen afzonderlijke projecten gehad, op allerlei gebieden: toneel, muziek, ik speel in een band, schrijf graag. Dat zijn over het algemeen projecten buiten de mainstream, de meesten mensen kennen die niet, dat heeft me altijd lucht gegeven. Toen The Sopranos eindigde, dacht ik ook niet: het moet gebeuren, nu verder bouwen, ijzer smeden als het heet is, tijd om een grotere ster te worden. Ik heb altijd mijn eigen ritme gevolgd. Daarover gesproken: volgens mij komt Steven niet meer, man.”

Ik denk het ook niet.

“Er zal iets misgegaan zijn met zijn verbinding.”

In The Sopranos zou dat een eufemisme zijn en lag er nu iemand in een greppel. Maar in werkelijkheid is er waarschijnlijk zojuist de naam van een of andere Zoom-werknemer toegevoegd aan de Steven Schirripa Motherfucks the World-namenlijst.

Volgens The New York Times heeft het hernieuwde succes van The Sopranos, behalve met de kwaliteit van de serie en het massale thuisblijven vanwege Covid-19, te maken met het kernthema van de serie: het verval van het geïdealiseerde Amerika.

“Het verval van de American dream om precies te zijn. De American dream, die zogenaamd door iedereen gedroomd kon worden, gelijke kansen voor allen. Maar in werkelijkheid was hij gereserveerd voor een selecte groep witte mannen die leefden volgens patriarchale principes die weinig ruimte lieten voor anderen. Mensen praten graag over de goede ouwe tijd in Amerika, de jaren 50, maar als je gay was, of vrouw, of zwart, of trans, dan was die tijd pretty shitty.

“The Sopranos was een van de eerste series die lieten zien dat je, niet door hard te werken maar door handig en meedogenloos te zijn én geluk te hebben, misschien een ‘droomleven’ kon afdwingen. Maar dat je er daarmee nog niet was, integendeel, materieel succes betekent weinig als je al het andere verwaarloost. Tony Soprano is immens succesvol. En er ellendig aan toe. De eerste aflevering begint in de wachtkamer van de psychiater.”

In Woke up this Morning stelt David Chase, bedenker en maker van The Sopranos en producer van The Many Saints of Newark, dat hij een beeld wilde schetsen van ‘een verloren Amerika, met al dat consumentisme, iedereen die zich onbegrepen voelt, iedereen verontwaardigd, met het gevoel dat ze recht hebben op meer’.

“Die thematiek van leeg, donker succes heeft altijd deel uitgemaakt van de serie. Veel meer nog dan ik besefte toen ik erin speelde. Toen maakte ik me vooral zorgen over mijn personage en zijn verhaal, of hij zou blijven leven. Maar het overkoepelende thema zag ik niet zo. Nu valt me bij het terugkijken pas op hoe dat overal doorheen schemert. Ik heb er ook met David over gesproken. Jarenlang was hij, als ik helemaal eerlijk ben, een intimiderende figuur. Hij bepaalde wat er met je personage zou gaan gebeuren, je kon elk moment worden omgelegd en iedereen wist het. Iedereen vreesde het telefoontje van David, dat moment dat hij zou zeggen: ‘Ik denk dat je weet waarvoor ik bel...’ En je wist het inderdaad: You’re gone.”

En nu is Chase terug, als producer van The Many Saints of Newark. Wat vond je van de film?

“Het is een fijne manier om de wereld van The Sopranos opnieuw te bezoeken, zonder aan de serie te gaan hangen. Terug naar Soprano-world, maar in een andere periode, de jaren 50, veel dezelfde personages maar met andere acteurs. Veel thema’s uit de serie komen terug, maar hebben een andere focus, het verhaal richt zich nu goeddeels op een groep mensen die helemaal buiten de American dream viel: mensen van kleur.”

Jouw personage Christopher is de verteller in de film. Dat doe je vanuit de hel. Verbaast het je dat Christopher daar zit?

“Misschien zit hij in het vagevuur en heeft hij het niet door, daar zie ik hem wel voor aan. Wat kan ik zeggen, hij heeft slechte dingen gedaan, net als Tony, net als iedereen. Volgens de boeddhisten ligt het allemaal aan de intentie, als je bewust moordt, met als doel hebzucht en ijdelheid, dan moet je betalen. Ik heb niet veel medelijden met Christopher.”

Wanneer ben je eigenlijk boeddhist geworden?

“Toen de serie tegen haar einde liep. Vermoedelijk geen toeval.”

Hoezo?

“Nou, als twintiger wilde ik gewoon slagen, en toen kwam The Sopranos, en het succes dat erbij hoorde, het geld, het respect uit de filmwereld, maar ja, helemaal in lijn met de serie kwam ik erachter dat succes niet vervullend was, emotioneel en spiritueel gezien schiet je er niets mee op. Ik vond een leraar bij me in de buurt, een Tibetaanse boeddhist, en ging me in de leer verdiepen, en nu... nu draag ik dit soort kettingen.”

Je bent het enige verbindingsstuk tussen alle Sopranos-uitingen, de serie van weleer, de film van nu, de podcast en het boek. En nu zie je Michael Gandolfini in de rol van zijn vader.

“Jim zou ontzettend trots zijn geweest. En zo hoort het ook, het is tijd voor een nieuwe generatie om het stokje over te nemen. Mijn kinderen van 23 en 20 kijken de serie nu, met hun vriendinnetjes. Volgens mij vinden ze het leuk en slagen ze erin het los te zien van mij. Ze stellen me precies de goede vragen, over materialisme, over onderdrukking. Zoals ik al zei: ik ben erg hoopvol over de toekomst.”

The Many Saints of Newark, nu te koop op dvd en blu-ray en te bekijken via Telenet, Google Play, iTunes en Apple TV.