‘The Righteous Gemstones’ vindt eindelijk het heilige vuur

Op twee dingen had ik gehoopt toen vorige week het tweede seizoen van HBO-reeks The Righteous Gemstones aanving: minder penisgrappen en een beter scenario. Dat eerste is niet gelukt: helaas laat de komende weken opnieuw een niet gering aantal van de mannelijke personages met veel zwier zijn pielemuiter zien op het scherm. Dit is per slot van rekening een serie van en met Danny McBride (Eastbound & Down, Vice Principals), die altijd een mix weet te vinden tussen messcherpe satire én (hoewel de mens inmiddels 45 is) infantiele pubergrollen met braaksel, vrouwenborsten, cocaïne en een leuter die in iemands oog belandt. Het is gewoon de aard van het beest.

Mijn tweede en belangrijkste kijkersbede werd wél verhoord. Toen we vorig jaar kennismaakten met Eli Gemstone (een wonderlijke John Goodman) en diens door zwakheden van het vlees geplaagde oudste zoon Jesse (McBride), verongelijkte dochter Judy (Edi Patterson) en latent homoseksuele jongste Kelvin (Adam Devine), was dat in een wat wankel opgebouwde vertelling die al twee afleveringen voor het einde haar vaart kwijt was. Dit jaar, met een verbeten onderzoeksjournalist op zoek naar hun vuile was, oude criminele krachten die pa Eli achtervolgen en een ander bekend predikantenkoppel dat hen in een schimmige vastgoeddeal wil binnentrekken, werd er een solide raderwerk van gebeurtenissen opgezet dat de reeks eindelijk het heilige vuur verleent.

Maar er werden ook vorig jaar al goeie keuzes gemaakt. McBride had het zichzelf makkelijk kunnen maken door van zijn televangelisten een bende ongelovige cynici te maken die het allemaal puur voor de poen doen, maar neen: de vier telgen van het Gemstone-geslacht ménen het allemaal. Dat doet zijn vertelling ook dieper doordringen in de vrome ziel van Amerika.

Natuurlijk zijn ze niet vies van poenpakkerij (hun drie privéjets heten The Father, The Son en The Holy Spirit!). Maar ze zijn vooral een product van de religieuze verkniptheid van de heersende cultuur in de Biblebelt in het zuidoosten van de VS. Ze zijn een van goud, chroom en marmer blinkende exponent van meestal minder opzichtige machten die ooit in een andere HBO-serie (Aaron Sorkins The Newsroom) de American Taliban werden genoemd: een akelig devote elite die minstens een groot deel van de Amerikaanse economie en politiek in de tang houdt met haar persoonlijke miljarden.

Eigenlijk ligt de inkijk in die opulente heiligenleventjes die je in The Righteous Gemstones gepresenteerd krijgt wellicht niet eens zo héél ver van de waarheid verwijderd. Herinner je je de YouTube-filmpjes van echte televangelisten Kenneth Copeland en Jesse Duplantis, die nog niet zo lang geleden op Amerikaanse tv verklaarden dat ze hun privéjet nodig hebben omdat ze niet tussen de ‘demonen’ op een lijnvlucht willen zitten? Het had zó een witz uit The Righteous Gemstones kunnen zijn. Zeker als ze ook met hun snikkel hadden gezwaaid.