Stripauteurs Marc Legendre en Charel Cambré ‘zetten zichzelf te kakken’ in ‘Heden verse vis’

Wat ooit een Facebook-strip was, werd een gewaardeerde De Morgen-weekstrip én sinds vandaag een heuse strip. In Heden verse vis. En route! trekken scenarist Marc Legendre en tekenaar Charel Cambré op roadtrip en geven ze hun visie op het (auteurs)leven. Zelfmedelijden en zeveren, maar ook humor en moeilijke thema’s, zijn nooit veraf.

“Het moet ergens in het najaar van 2018 zijn geweest; in een Nederlands blad lazen we hoe verschillende stripauteurs zichzelf ‘kunstenaar’ en hun werk ‘artwork’ noemden. We lagen plat van het lachen.” Aan het woord is Marc Legendre (66), scenarist van Biebel, Amoras, De rode ridder en talloze graphic novels. Hij geeft het artikel in het Nederlandse blad aan als het startschot waarop hij samen met partner in crime Charel Cambré (54) beslisten een Facebook-strookstrip te beginnen met de naam Heden verse vis.

Legendre: “Waar die naam vandaag komt? We zeiden die dag tegen elkaar: ‘We zouden beter een viswinkel beginnen’. Dat is eigenlijk een uitspraak van ex-uitgever Johan De Smedt, de man achter Amoras. Om verlost te raken van de zelfvoldane kneuterigheid van de stripwereld verzuchtte hij ooit dat hij beter een viswinkel zou beginnen. Dat werd een running gag die Charel en ik overnamen en te pas en te onpas debiteerden.”

Hoewel beide heren hun boterham verdienden met hun bekende reeksen, knaagde er iets: de mogelijkheid om enerzijds te relativeren, anderzijds hun frustraties over alles wat hen als stripauteur en mens overkwam, om te zetten in een strip.

Geen plan

Een verdienmodel was die eerste Facebook-editie niet. “We deden het uitsluitend voor onszelf”, zegt Legendre. “Viel ons iets op, dan maakten we er een gag over en smeten we die op sociale media. Er zat geen plan achter, we leverden enkel een wekelijkse grap die niemand zag.”

‘Niemand’ is overdreven. Tekenend was een cartoon uit 2018 waarop een zwarte man met kroeshaar en zwarte lippen aan beide signerende auteurs een karikatuur van zichzelf vroeg, maar dan zonder de stereotype benadering van kroeshaar en dikke lippen. De cartoon verscheen midden in het zwartepietendebat in Nederlands en mocht vooral bij de noorderburen rekenen op heel wat weerwerk. Zelfs termen als ‘racisme’ passeerden de revue.

“Dat we mensen af en toe aan het denken zetten, was mooi meegenomen maar geen streefdoel”, zegt Legendre nu. Cambré geeft dan weer toe dat hun benadering in tijden van woke mogelijk iets te stout was. “Op dat moment zulke grappen brengen, was het lot tarten. Dat thema ging immers door zwaar weer. Nu, de ene keer kan ik me er in vinden dat mensen er aanstoot aan nemen, de andere keer niet.

We wilden aantonen dat het allemaal van de context afhangt. Je ziet ons in die gagstrip zweten bij de vraag van die zwarte man. Want hoe reageer je als signerende auteur op zo’n vraag? Anderzijds zie ik ook wel hoe zwaar die bevolkingsgroep het had en heeft, en begrijp ik waarom sommigen boos denken dat die twee blanke onnozelaars grappig menen te zijn. Het is een slap koord waar je als auteur van karikaturen op danst. Wil dat zeggen dat ik mijn gelijk daar etaleer? Ik ben nooit rotsvast overtuigd van iets. Als iemand me overtuigt van een andere insteek, stem ik daarmee in, bied ik zelfs mijn excuses aan.”

Heiliger dan de paus

In de zonet verschenen strip En route, het eerste van een driedelige minireeks, ondernemen beide auteurs een roadtrip met als eindpunt de Spaanse zon, om daar aan een strip te werken die hen eindelijk roem en geld oplevert. Onderweg komen ze terecht op een lgbtq-festival (waar gaybashers hen in elkaar slaan), pikken ze een zwarte liftster op (die zich wel erg woke gedraagt), en laten ze zich flink vernederen door Literatuur Vlaanderen.

“Ja, soms passeert er een controversieel thema, maar we belichten in de loop van de drie delen wel elke kant van de zaak. Niets is wat het lijkt”, stipuleren ze.

Dat we het alsjeblieft allemaal niet te ernstig moeten nemen, klinkt het nog. Legendre: “We doen aan observatiehumor. Het is een weerslag van het dagelijkse leven, wat mensen meemaken, op tv zien, in de krant lezen... En waarin iedereen over alles en iedereen een mening heeft. Ook wij. Want wij zijn niet heiliger dan de paus. Wat we willen tonen, is dat jouw mening niet zaligmakend is, je eigen gedrag niet goddelijk. En dat doen we door onszelf te kakken te zetten. We bekijken alles met een flinke dosis zelfspot en af en toe balanceren we op het randje van wat men in het Engels cringe comedy noemt.”

Zelf vergelijkt hij de toon van Heden verse vis – zowel in de strip als de gagstrip in De Morgen – met die in de tv-serie Curb Your Enthusiasm. “Daarin speelt Larry David een gefictionaliseerde versie van zichzelf, waarnaast ook alledaagse zaken aan bod komen die op een grappige manier, en zonder opgestoken vingertje, worden becommentarieerd.

“Het is allemaal leedvermaak, in de eerste plaats met onszelf. En het gaat véél verder dan het stripmilieu. Wat ons overkomt, kan iedereen overkomen. Dat je baas je negeert, zullen wel meer mensen herkennen, zeker? Dat zijn dingen waar de meeste lezers geen boodschap aan hebben. We wilden geen stripje voor een clique maken. De bedoeling is dat iedereen er zich in herkent. De hoofdpersonages zijn twee striptekenaars, maar het hadden net zo goed twee loodgieters kunnen zijn.”

Heden verse vis. En route verscheen bij Standaard Uitgeverij, 68 p.