Schrijver Niklas Natt och Dag: "Ik ben blij dat ik niet in 1793 leefde"

Als hij signeert, gaat dat niet op z’n alledaags. Niklas Natt och Dag (28) verhit een staafje bronskleurige zegellak, druppelt die op het voorblad, schuift de zegelring van zijn pink en drukt die behoedzaam in de stollende lak. Een zegel in twee delen: donkerblauw en goud, duister en licht, voor het ‘nacht en dag’ van zijn achternaam. Lachje. “Dat is dan wel zo’n beetje het enige voorrecht dat ik eraan heb overgehouden”, zegt hij, doelend op zijn afkomst als telg van oude Zweedse adel.

Die zegelring was ook een van de inspiratiebronnen voor zijn roman 1793, die in dat betreffende jaar in Stockholm speelt. Daar drijft een ernstig gemutileerd lichaam in het water: de romp van een blonde man, bij wie de tong is afgesneden, de ogen zijn uitgestoken en de ledematen één voor één zijn afgehakt.

De vondst brengt een aan lager wal geraakte, eenarmige oorlogs­veteraan en een aan tuberculose stervende oud-jurist samen in hun zoektocht naar de identiteit van de romp én die van de moordenaar. En dat alles in een web van politieke intriges, gore achterbuurten en clandestiene, sadistische organisaties van de elite. Een zegelring blijkt de sleutel tot het raadsel, diep weggeborgen in ‘s mans ingewanden.

Klinkt onsmakelijk allemaal? Ís onsmakelijk allemaal. Maar ook ingenieus en meeslepend. En dat terwijl Natt och Dag, die opgroeide als teruggetrokken en eenzaam kind van gescheiden ouders, er lang van overtuigd was dat hij nooit een boek zou kunnen schrijven.

“Boeken waren mijn beste vrienden,” zegt hij, “met boeken voelde ik me nooit alleen. Woorden en werelden komen tot leven, ik vond het magisch. Ze betekenden alles voor me. Ik wist, diep van binnen, dat ik schrijver was. Maar ik schreef niet, althans geen boeken. Want ik heb lang gekampt met faalangst.”

Hij ging de journalistiek in. Werkte bij mannenbladen en later als freelancer. Dat hij zijn kantoor deelde met zijn vriend en collega-journalist Fredrik Backman, die in 2012 debuteerde met zijn wereldwijd vertaalde en verfilmde roman Een man die Ove heet, gaf hem een zet in de rug. “Én dat mijn vrouw en ik kinderen wilden. Ik dacht: ik moet een boek schrijven nu het nog kan, straks hou ik geen tijd meer over. Afgelopen met dat Netflixbingen.”

Luisteren naar kritiek

Kerst 2013 begon hij, kerst 2014 was zijn eerste versie klaar. Die kinderdeadline had hij niet gehaald; een maand nadat hij was begonnen met schrijven, bleek zijn vrouw al zwanger. Ze hebben nu twee zoontjes.

Maar toen kwam het grote leuren met zijn manuscript. De gedachte dat hij helemaal niet uitgegeven zou worden, kon hij wel hebben. “Ik dacht: dan weet ik in ieder geval erg veel over het jaar 1793 – ik kan er mensen tijdens etentjes tot in den treure mee vervelen. Voor mij zou het echt falen geweest zijn als ik het halverwege opgegeven zou hebben. Niemand wilde het, ik heb alle vormen van afwijzingen gehad. Van standaardmails waarop je niet kunt antwoorden – en waarbij je je afvraagt of dit het advies is nooit meer een letter op papier te zetten – tot uiteindelijk een afwijzing met echte beoordeling.”

De boodschap was dat er nog veel aan moest gebeuren. “Eerst denk je in al je arrogantie dat jij de almachtige God bent en dat niemand aan jouw werk mag zitten, maar luisteren naar de kritiek bleek de juiste keuze. Toen meer slimme mensen het hadden gelezen, werd ook mij duidelijk dat er te veel geschiedenis in zat. Je doet research en raakt verliefd op al het materiaal dat je opduikt. De plot verdronk in de feiten.”

Acht keer herschrijven leidde tot uiteindelijk een droomdebuut met publicatie in meer dan dertig landen. “Waarom zo donker en duister, wordt me gevraagd. Tja, dan weet ik eigenlijk niet wat te zeggen. Het was wel die tijd, hè? Ik ben blij dat ik niet toen leefde. En waarom verminkte lijken? Wat zegt dat over mij? Ik heb daar lang over nagedacht. Als kind was ik bang voor alles: monsters, geesten, het donker. Ik ben later veel horror gaan lezen, lekker in een veilige omgeving, en dan weet je: dit is fantasie. Ik denk dat dat op een voor mij heel natuurlijke manier in mijn boek is terechtgekomen.”

Twee weken geleden heeft hij getekend voor nog twee boeken, het wordt een trilogie. Het volgende deel: 1794. “Noem me voorspelbaar, maar nu weet ik dat ik nog minstens vier jaar in de 18de eeuw leef. Ik kan mijn freelancewerk afzeggen. Ik ben een schrijver. Ik dacht altijd dat lezen de beste vorm van escapisme was, maar schrijven blijkt nog veel beter.”