Satire, emotie en spektakel: dit waren de 20 beste tv-programma’s van het voorbije jaar

De Morgen heeft dit jaar uitgebreid voor de buis gezeten, maar ook online en on-demand gekeken. Hier zijn onze twintig beste televisieprogramma’s van het afgelopen jaar.

20. Als je eens wist (Canvas)

Na de baanbrekende eerste reeks over kindermishandeling blijft Hilde Van Mieghem kwaliteitsvolle televisie maken rond het thema huiselijk geweld. In 2021 zoomde ze in op partnergeweld, afgelopen jaar toonde Canvas drie afleveringen die draaien rond gezinnen waarin de kinderen ontsporen. Goed gedocumenteerd, sec, maar toch indringend: trefzeker doorprikt Van Mieghem de mythe van het perfecte gezin.

19. De ideale wereld (Canvas)

Ella Leyers liet ons een poepje ruiken als presentatrice van De ideale wereld. Nu ja, het duurde een maandje eer ze voorganger Jan Jaap van der Wal had doen vergeten. Ook de satirische sketches haalden opnieuw het niveau van de hoogdagen. De dronken huisvrouwen aan de cafétoog, de begrafenisdeuntjes van charmezanger Roland, de ontslagen bij Thuis, het eenkamersgezin: genoeg gedijenkletst dit jaar.

18. 25 jaar Canvas

Een echte zaalquiz op televisie uitzenden: het had wel eens een van de slechtste ideeën van het jaar kunnen zijn, want niets is saaier dan kijken dan zo’n zaalquiz. Maar kijk, bij Canvas maakten ze er in hun beste traditie iets leuks van. 25 jaar Canvas was een trip down memory lane, met het nostalgische terugzien van veel programma’s, fragmenten en gezichten die je allang vergeten was. Op naar nog eens 25 jaar, maar dan krijgt de zender hopelijk weer de plaats en aandacht die hij verdient binnen de VRT.

17. Bake Off (Play4)

Bij het betere patisserie werk komt het er vooral op aan de juiste ingrediënten in de juiste hoeveelheid in je deeg te krijgen. Precies die mix zit bij Bake Off − of het nu de volwassen of de junior versie is − helemaal goed. Kleurrijke kandidaten, ietwat zurige juryleden en Wim Opbrouck en Jeroom die als presentatoren het geheel perfect op smaak brengen.

16. Alleen Elvis blijft bestaan (Canvas)

Geef toe, wie wil vandaag níet worden gedissecteerd door Thomas Vanderveken? Ook in seizoen 12 van Elvis dook hij oprecht geïnteresseerd in verleden, heden en toekomst van de meest diverse gasten. De aflevering met Joris Hessels pakte je bij de strot. Die met Lia Van Bekhoven, David Van Reybrouck en Marie Vinck dwongen je tot op het puntje van je stoel. Niemand weerstond Vandervekens charmes en metier.

15. Down the Road (Eén)

Wederom een amusant en hartverwarmend seizoen van de reeks waarin Dieter Coppens en Saar Pelgrims een reis maken met jongeren met het syndroom van Down. De bende van Coppens trok ditmaal naar Thailand, alwaar ze kennismaakten met ladyboycabaret en bamboevlotten, en knuffels en kussen in ontvangst namen van olifanten. Dat is wat anders dan uw vakantie in de Duitse Moezelstreek.

14. Een nacht in het museum (Canvas)

De natte droom van de meerwaardezoeker in een tv-format gegoten: Thomas Vanderveken kampeerde met bekendheden onder een van de topstukken van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen. Vanderveken gidste zijn gast en de kijker zo door het universum van Rubens, Fouquet en Ensor. Het klinkt als spek naar de bek van snobisten, maar Een nacht in het museum was allesbehalve elitaire televisie.

13. Ooit vrij (Play4)

Een eerlijk beeld schetsen van het Belgische gevangeniswezen is geen sinecure, maar deze reeks slaagt er met vlag en wimpel in. Zowel de gevangenen als het personeel worden op een ongemeen secure manier geportretteerd: empathisch, maar zonder te verdoezelen waarom de gedetineerden vastzitten. Ooit vrij agendeert bovendien subtiel hoe groot de gevolgen zijn van de onderinvestering in het detentiewezen.

12. The Masked Singer (VTM)

Een zingende radijs, een konijn met politieke ambities of een stemtechnisch perfect gesynchroniseerd stel robots. Wie dacht dat het hypnotiserende effect van The Masked Singer na één seizoen uitgewerkt zou zijn, was eraan voor de moeite. Akkoord, het tempo ligt wel heel erg laag, de tips zijn nietszeggend en de grapjes van Niels Destadsbader flauw. Maar tegelijk blijft dit een heel amusante verkleedpartij.

11. Meneer Vanneste (Eén)

Een gigantisch lerarentekort, ondermaatse PISA-ratings en leerlingen die steeds vaker onder het gewenste niveau blijven. Aan rampberichten over het onderwijs geen gebrek dezer dagen. Tijs Vanneste, in een vorig leven zelf leerkracht in het bijzonder onderwijs, ging met een cameraploeg in zijn zog poolshoogte nemen in de leraarskamer. Met een verhelderende kijk op de onderwijsproblematiek als resultaat.

10. Plan A (VRT MAX)

Goed idee, deze webreeks over wroetende Belgische rappers en r&b-zangeressen. Met veel gevoel voor poëzie uitgewerkt bovendien. Er was Lyna, die werkt als poetsvrouw en haar conservatieve Marokkaanse vader de duivel aandoet met haar sexy r&b. Er was IKRAAAN, die moedig zong over haar geestelijke gezondheidsproblemen. Rapper Shaka Shams wilde dan weer vooral zijn moeder trots maken, en de Limburgse Grizmo zijn hondstrouwe vader. Prachtig!

9. Andermans zaken (Eén)

Kamal Kharmach is zo’n beetje de leraar economie die je altijd al had willen hebben: op bevattelijke manier legt hij in Andermans zaken enkele economische basisprincipes uit en past hij ze toe op de in nood verkerende winkels. Nooit betuttelend, altijd rechtuit eerlijk en met een kwinkslag waar het kan. Niet altijd met het verhoopte resultaat, maar heel vaak wel. Met een beetje hulp van de grote etalage die Eén is ook, maar dat neemt niet weg dat het programma toont dat informeren en entertainen best wel samen kunnen gaan.

8. Metissen van België (Canvas)

Hoe walgelijk het Belgische koloniale beleid was, bleek alweer uit Metissen van België van productiehuis De Chinezen. Aan de hand van emotionele interviews schetst deze documentairereeks het trauma van de metissen: kinderen van witte kolonialen en Afrikaanse moeders die in de jaren 1950 naar ons land werden verscheept. De ontmenselijking, hun misplaatste schuldgevoel, de identiteitscrises: het was ontluisterende tv.

7. Winteruur (Canvas)

Jarenlang leek een goed boekenprogramma een ware mission impossible voor de openbare omroep. En toen was er plots Winteruur, het programma met misschien wel de eenvoudigste pitch ooit: een zetel met daarop Wim Helsen, een hond en een studiogast die een tekst meebrengt. Het resultaat is pure chemie.

Acht seizoenen later verveelt dit kleinood nog altijd niet. Het is een feest om de donkere dagen af te mogen sluiten met twee mensen die diepgaand en toch lichtvoetig analyseren waarom een tekst hen raakt. Na de waan van de dag word je tien minuten lang herinnerd aan wat het leven de moeite waard maakt: schoonheid, troost, een zoektocht naar betekenis. Winteruur is balsem voor de ziel. Laat de volgende acht seizoenen maar komen.

6. De jaren tachtig voor tieners (Eén)

Steven Van Herreweghe loodste tieners door een decennium dat ze alleen kennen van horen zeggen en heel soms van een door TikTok georkestreerde eightiesrevival. Het resultaat was een fijn archiefprogramma dat bij ouderen de geur van nostalgie opriep en bij jongeren geregeld een frons ontlokte. Entertainend, en bovendien interessant om te ontdekken wat er tussen de jaren 80 en nu (niet) veranderd is.

5. Hotel Romantiek (Eén)

Het vangnet voor bronstige 65-plussers die – hoewel vitaal, knap en mondig – de selectie van Temptation Island net niet hebben gehaald. Ook na de transfer van Play4 naar Eén bleef Hotel Romantiek een uiterst efficiënte training voor de lachspieren, ditmaal met Gloria Monserez, Sven De Leijer en Philippe Geubels als cupido’s van dienst. Als dit datingformat de kijker iets bijbracht, dan wel dat op deugenieterij geen leeftijd staat.

4. De Mol (Play4)

Het leek wel of de mol zich dit jaar in het productieteam van het programma verscholen hield. Spierscheuren en breuken decimeerden het aantal mollenjagers en als klap op de vuurpijl hield ook de saboteur zelf het na vier afleveringen voor bekeken. Maar de makers die zich de voorbije seizoenen vooral als fanatieke controlefreaks profileerden, demonstreerden in het tiende seizoen dat ze ook de kunst van het improviseren onder de knie hebben. Enige minpuntje: de livefinale, die niet de filmische kwaliteit had die we ondertussen van dat soort uitzendingen verwachten.

3. Viva la feta (Play4)

Een bekende gast wordt voor onbepaalde tijd uit zijn of haar comfortzone gehaald in de hoop dat dat die daardoor wat loslippiger of openhartiger wordt. Het is een recept dat al jaren met succes wordt toegepast in televisieland. Maar door Jani Kazaltzis en Otto-Jan Ham − zowat het meest onwaarschijnlijke duo uit de televisiegeschiedenis − er zonder draaiboek die naam waardig mee aan de slag te laten gaan, leverde Viva la feta toch verrassend frisse televisie op.

2. FC United City Pirates (Canvas)

Een voetbaldocumentaire die over veel meer gaat dan voetbal. Dentraal staat de beloftenploeg van City Pirates, de Antwerpse club die onderdak biedt aan kansarme jongeren uit de probleemwijken, met Yves Kabwe als de trainer annex sociaal werker die jonge talenten op weg naar De Droom op het rechte pad probeert te houden. Als er op Linkeroever een standbeeld mag oprijzen, laat het dan dat van Kabwe zijn.

1. Het proces dat niemand wou (Streamz)

Naar dit programma over de zaak tegen televisiemaker Bart De Pauw kun je enkel met open mond kijken. Omdat het op onnavolgbare wijze tastbaar maakt hoe grensoverschrijdend gedrag werkt, maar ook vanuit ontzag voor de dappere getuigenissen én vanuit respect voor de ploeg achter de camera. Want alleen de beste documentairemakers slagen erin om dit soort van integere televisie te maken op basis van een gemediatiseerd proces waarover alles al gezegd leek te zijn.

Zonder een spatje sensatiezucht voegt Het proces dat niemand wou exact toe wat deze hele saga aanvankelijk miste: inzicht in de problematiek en een weerwoord van de slachtoffers. Verplicht kijkvoer voor iedereen die denkt dat de #MeToo-slinger te ver is doorgeslagen.