Rosas herneemt 'Achterland': een tijdloze De Keersmaeker

In 1990 had Rosas al een stevige reputatie: de repetitieve unisono dans, de intense, contrapuntische relatie tot de muziek, de tomeloze energie, het was allemaal ongezien. De Keersmaekers minimalistische bewegingstaal sloeg ook aan omdat ze onmiskenbaar vrouwelijk was. Het gezelschap bestond toen trouwens uitsluitend uit vrouwen.

Het werk ging echter al snel andere wegen opzoeken. De Keersmaeker zette haar publiek daardoor vaak op het verkeerde been, met een landerig-melancholisch stuk zonder muziek als Elena’s aria, een opera als Ottone, Ottone of een theaterstuk als Verkommenes Ufer.

Met die experimenten breidde De Keersmaeker haar repertoire vormelijk en inhoudelijk steeds verder uit. Ook muzikaal sloeg ze nieuwe wegen in met de weerbarstige muziek van de Hongaarse componist György Ligeti. Op zijn muziek bouwde ze in 1990 Stella, waarin vijf dansers zo nadrukkelijk naar aandacht haakten dat het je ontging dat hun streken geënt waren op een geraffineerd danspatroon.

Dat danspatroon belandde in nagenoeg ongewijzigde vorm in Achterland. Maar nu voegde De Keersmaeker aan de vijf vrouwen voor het eerst drie mannen toe. Terwijl de vrouwen dansen op pianomuziek van Ligeti, dansen de mannen op vioolsonates van Eugène Ysaÿe. De Keersmaeker voorzag de mannen bovendien niet alleen van ‘hun’ muziek, maar ook van een eigen danstaal met veel valbewegingen en vloerwerk. Die nieuwe taal werd door elke danser dan nog eens op zijn manier gearticuleerd, net zoals de vijf vrouwen dat met het basismateriaal van Stella deden.

Het unisono in de dans spat in Achterland zo uit elkaar tot een veelheid van bewegingen. In dit stuk schuiven de werelden van man en vrouw echter nog langs elkaar heen. Er is geen rechtstreeks contact, er zijn vooral schuchtere toenaderingspogingen door steelse, begerige, verlegen of verleidende blikken. Dat het gaat over verlangen en verleiding is zonneklaar, maar de strakke choreografie houdt die emotie in toom. Het worden nooit sentimentele verhaaltjes.

Achterland vormt zo choreografisch een keerpunt in het oeuvre van Rosas: er zijn nog sporen van de eerste stukken, maar ze staan hier in een nieuw licht. Dat wordt nog benadrukt doordat De Keersmaeker hier voor het eerst muzikanten live op het podium laat interageren met de dansers, al blijft het hier - alweer - nog vooral bij blikken.

Bij de première van deze herneming kon de nieuwe cast, 25 jaar jonger dan de originele uitvoerders, dit complexe choreografische verhaal, met zijn rijke en subtiele emotionele ondertonen moeiteloos terug te belichamen. Fascinerend hoe het werk terug tot leven kwam. Het bewijst hoe tijdloos het is.

Op 14/3 nog te zien in het Concertgebouw, Brugge. Daarna ook in Brussel, Roeselare en Genk. rosas.be