Religieuze waanzin, paranoia en georganiseerd (kinder)misbruik: welkom in de wereld van ‘profeet’ Warren Jeffs

Het is een genre op zich: documentaires over religieuze afsplitsingen in de VS die in steeds radicalere fracties op zoek gaan naar de zuiverste leer, hoe bizar de uitgangspunten ook zijn. Toch val je af en toe nog van je stoel, zoals in de verbijsterende vierdelige documentaire van Rachel Dretzin over de Fundamentalist Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints (ook wel: FLDS).

De FLDS was een relatief kleine afsplitsing van de Mormoonse kerk uit de Amerikaanse staat Utah, vanaf het moment dat polygamie officieel werd verboden. Binnen de afsplitsing was polygamie juist de centrale leer. Vrouwen hadden (en hebben) in de FLDS een puur functionele rol, als een soort broedmachines en moeders, die hun plaats moesten kennen, werden uitgehuwelijkt.

Keep Sweet: Pray and Obey begint wellicht nog redelijk traditioneel als een portret van een oer-Amerikaanse variant van een soort christelijke taliban, maar algauw verschuift het perspectief naar de figuur van de zelfverklaarde profeet Warren Jeffs, een levensgevaarlijke sekteleider van het zuiverste water.

Dretzin heeft met een aantal afvalligen gesproken, sommige weggelopen, andere verbannen, en er rijst een huiveringwekkend beeld op van een man die van de FLDS een krankzinnige persoonlijkheidscultus maakte, die uiteindelijk een soort incestueuze verkrachtingsfabriek bleek, waarbij meisjes vanaf hun 14de voor de leeuwen werden geworpen. De gemeenschap leefde in volstrekt isolement, zonder enig contact met de buitenwereld, met een eigen politiedienst en eigen onderwijs, en ze profiteerde lange tijd van de tolerantie waarmee in de VS elke denominatie tegemoet wordt getreden.

De serie van Dretzin is op zijn minst een eerbetoon aan een paar vrouwen die aan het regime van de profeet wisten te ontkomen. Dankzij de verhalen van die paar ontsnapte vrouwen begonnen politie en justitie langzaam op het spoor van het schrikbewind van Jeffs te komen.

Er is opvallend veel archiefmateriaal uit de jaren negentig en het begin van de jaren nul; daarna zonk de FDLS steeds verder weg in een nachtmerrie van paranoia en werden de rituelen minder vastgelegd. Het zijn vooral de bizarre familieportretten waarop oude mannetjes (soms aan een beademingsapparaat) omringd worden door tientallen vroom lachende wife sisters in een zee van pastel, die lang blijven hangen.

Vanaf 2006 kwam Warren Jeffs terecht op de most wanted-lijst van de FBI, vooral vanwege het uithuwelijken van minderjarige meisjes aan zijn ouderlingen. Inmiddels had de gemeente zich nog verder van de beschaving teruggetrokken en was er in een Texaans gehucht de Yearning for Zion (Verlangen naar Zion) Ranch gebouwd. Op het terrein van de ranch werd een enorme hagelwitte tempel opgetrokken, waarvan het doel nooit helemaal helder was, totdat de Texaanse politie er na de arrestatie van Jeffs binnenviel. In de inktzwarte wereld van de FDSL bleek er toch nog een nieuwe cirkel van de hel te zijn.

Keep Sweet: Pray and Obey, nu te zien op Netflix