'Rated R' van Queens Of The Stone Age wordt 18 jaar: Punk, paranoia en c-c-c-c-c-cocaine!

Waarachtige, authentieke rock-'n-roll stak in het jaar 2000 zijn ongewassen tronie opnieuw aan de etalage van de popmuziek, een ranzig boodschappenlijstje op zak. “Nicotine, valium, vicodin, marijuana, ecstasy and alcohol… c-c-c-c-c-cocaine!”, klonk het manisch in 'Feelgood Hit Of The Summer’, de openingstrack van Rated R, de tweede plaat van Queens Of The Stone Age. Het Californische stonerrockbandje rond rosse reus Josh Homme en ongeleid projectiel Nick Oliveiri serveerden met die song een cultklassieker van jewelste af.

“Ik heb het altijd heel grappig gevonden dat ze hun plaat met dat liedje begonnen”, zegt Radio 1-presentatrice Ayco Duyster die bij de release van Rated R voor Studio Brussel werkte. “Vooral omdat de Queens het etiketje 'stonerrock' opgeplakt kregen. En dan die albumtitel! Alsof ze bange ouders waarschuwden: pas op, mensen, wat nu komt is niet voor kinderen. Hier worden dingen gezegd die niet voor iedereen door de beugel kunnen." (lacht)

Tieten!

Met ‘Feel Good Hit Of The Summer’ flikkerde de Californische rockgroep hoe dan ook een fel statement het in die tijd erg brave rockwereldje in. Gedaan met het geposeer voor MTV. Afgelopen met de idiote nu metal van Limp Bizkit en navolgers. Rock mocht weer gevaarlijk zijn. Homme over ‘Feelgood Hit Of The Summer’ op de Britse radio XFM: “Het effect van dat liedje? Alsof je een kamer vol mensen binnenstapt en luid 'tieten!' roept. Nochtans neemt dat nummer geen standpunt in. Het zegt ja noch nee tegen drugs.”

Onverwachte gevolgen? Het sheriff-departement van de politie van San Diego gebruikte het liedje tijdens drugpreventieworkshops. “Dat heeft Nick en mij meermaals gered wanneer we weer eens met de arm der wet in aanraking waren gekomen vanwege overmatige ... consumptie”, aldus Homme. “We hebben er veel minder uren gemeenschapsdienst door moeten kloppen.”

Rated R katapulteerde de Queens ei zo na de alternatieve mainstream in. De band werd door de indiepers binnengehaald als een van de nieuwe redders van de rock-‘n-roll, een vol jaar voor de retrorockrevival met The Strokes en The White Stripes losbarstte. Nochtans waren de Queens geen groentjes. Homme had er al een undergroundcarrière op zitten in het door cultfanaten fel gerespecteerde Kyuss, Oliveiri was lid geweest van het geflipte punkensemble Dwarves. Ayco Duyster, QOTSA-fan van het eerste uur, zag de band van ver aankomen. “Ik ben van de grungegeneratie. Hun eerste drie albums heb ik echt grijsgedraaid. Wie was opgegroeid met de stonerrockscene, met bands zoals Monster Magnet en earthlings?, keek niet verbaasd op."

Grote zak wiet

De internationale muziekpers mocht het album dan wel bewieroken, in België bleef het enthousiasme beperkt. “Bij Studio Brussel vonden ze ‘Feel Good Hit Of The Summer’ een grappige gimmick, maar hij werd niet opgenomen in de playlists”, aldus Peter Deckers, nu content manager bij de Brusselse AB, achttien jaar geleden promoverantwoordelijke bij platenfirma Universal, dat Rated R verdeelde. “Nu ja, de tweede single ‘The Lost Art Of Keeping A Secret’ werd er eerst in de avondprogrammering opgenomen, later kwam hij overdag langs en is het alsnog een Afrekening-klassieker geworden. Nu, ik denk niet dat de platenfirma de groep zag als een geldmachine. Voor het releaseconcert in de Brusselse Vaartkapoen kon ik amper twee journalisten warm maken om de band te interviewen.”

Over dat legendarische, naar verluidt chaotische concert van de Queens in de VK, in juni 2000, doen de wildste verhalen de ronde. Deckers herinnert zich nog goed de waanzin van weleer. “Toen Josh Homme die middag de VK binnenwandelde, leken zijn oogballen even rood als zijn haar. Die jongens kwamen immers net terug van een hele nacht feesten in Amsterdam waar ze elk denkbare drug naar binnen hadden gekieperd. Ze hadden een verschrikkelijke kater. Ik herinner me dat we in hun kleedkamer allerlei fruitcocktails hebben gemaakt opdat Josh genoeg vitamine C zou binnen krijgen om de kater te verjagen. Hun vaste geluidsman en wellicht ook hun drugskoerier kwam er aandraven met de grootste zak wiet die ik ooit heb gezien. Nick Oliveiri was de ergste, dat hoef ik je niet vertellen. Hij heeft diezelfde avond een Zwitsers meisje meegesmokkeld naar de backstage waar hij achteraf nog op de vuist is gegaan met haar vriend, tot bloedens toe.”

Ook Ayco Duyster was erbij in de VK en herinnert zich een naakte Nick Oliveiri, want zo stond de bassist het liefst op het podium. "De security had de grootste moeite om het publiek én de groep in bedwang te houden, zo wild ging het eraan toe", klinkt het.

Rock royalty

Met zijn erg eclectische stijl verleende Rated R zijn makers het nodige sérieux bij de indiegemeenschap. Het Amerikaanse tijdschrift Rolling Stone noemde het werkstuk een "bizarre, mysterieuze rockplaat die alle categorieën overstijgt, slalommend tussen gewichtigheid en dommige humor". Het Britse muziekmagazine NME was extatischer en geïnspireerder: “No gimmicks, no postmodern guilt-trip bullshit, just punk rock space-cadet genius", stond er te lezen. Evenals: "The new rock royalty have come to claim their throne".

“Ik vond het destijds een groeiplaat", zegt Peter Deckers. “Niet per definitie beter dan het debuut. Het is niet hun grote klassieker geworden.” Ayco Duyster looft de veelzijdigheid van Rated R: “Je hoort er veel piano op. En zelfs vibrafoon en een jazzy blazerssectie! De plaat heeft bewezen dat je uit dat logge stonerrockgeluid kunt stappen en lichtere muziek kon maken zonder aan kracht in te boeten. Ik vind dat het album de tand des tijds heeft doorstaan. Eigenlijk zou je die songs wat vaker op de radio mogen horen, zodat een jong publiek ze leert kennen."

Onder muzikanten geldt Rated R als een belangrijke toetssteen. De broers Dewaele van Soulwax staken hun bewondering voor Rated R nooit onder stoelen of banken en ook Tim Vanhamel van Millionaire, die later met Homme zou samenwerken, haalde er een deel van de mosterd. Bovenal inspireerde de plaat tal van rockbands om schaamteloos melodieus uit de hoek te komen. "We wilden de mainstream naar ons toe buigen", aldus Josh Homme over Rated R. "Niemand deed toen wat wij deden. Paranoia en verwarring voerden de boventoon. Die plaat wilde maar één reactie bij je losweken en dat was: what the hell is your problem?!"