‘Queerliefde is de meest romantische misdaad van de twintigste eeuw’

“Het is gelaagd. Het is complex. Er zit balans in. Het is speels, slim en nodigt uit tot meer. En als je het analyseert dan zie je hoe verbazend eenvoudig de verschillende elementen zijn.” Deze woorden hadden van een enthousiast jurylid van Masterchef Australia kunnen komen, waarvan we niet toevallig het laatste seizoen aan het kijken zijn. Maar niets van dat. Aan het woord is WIELS-curator Zoë Gray die over het werk van kunstenaar Kasper Bosmans vertelt.

Mocht Bosmans daadwerkelijk een kok zijn, dan zou hij met de meest herkenbare ingrediënten heerlijke gerechten in elkaar flansen. Daarbovenop zouden die creaties even Belgisch als exotisch proeven. Want dat doet hij met zijn kunst in WIELS voor zijn eerste grote museale solotentoonstelling Husbandry. Bosmans neemt elementen uit oude en recente geschiedenis en vertaalt ze in al hun complexiteit naar herkenbare, hedendaagse kunstwerken.

De Limburgs-Brusselse HISK-alumnus is net 31, maar als je naar zijn kunst kijkt voelt dat allerminst zo aan. Bosmans is erg zeker van zijn stuk en dat vertaalt zich ook in de tentoonstelling die door de pandemie pas twee jaar na oorspronkelijke datum werd opgesteld. Zelden wandelden we daags voor de opening door zo een afgewerkte expo. En wat er te zien is doet ook niet twijfelen.

Al lijkt het soms niet zo met de vele referenties naar vroegere tijden, toch voelt Bosmans werk erg actueel aan. In tijden van toenemende polarisatie probeert hij te onderzoeken wat we allemaal samen nog wel gemeen hebben. Dat doet hij onder meer door onze band en machtsverhouding ten opzichte van dieren te gaan onderzoeken.

Mooiste groen

Hij is gefascineerd door fabels die over tijdsgrenzen heen gaan, ontrafelt ze en verweeft de losse draden tot nieuwe verhalen. Dat kunnen nieuwsberichten zijn, obscure anekdotes of een ambachtelijk detail. Daarvoor werkt hij ook samen met allerhande ambachtslieden. Mensen die al jaren met brons, email of marmer werken krijgen een mooie erkenning in de tentoonstelling.

Wat deze expo en de kunstenaar typeren zijn de Legende-schilderijen. Bij elke installatie hangen kleine houten paneeltjes waarop hij in eigen beeldtaal, van wapenschilden tot logo’s tot tekeningen ontleend uit kinderboeken, zijn denkproces blootlegt. Ze vormen een minder belerende vervanger van de zaalteksten die we naast de werken gewoon zijn. Die vind je deze keer alleen in de bezoekersgids terug. Bosmans gaat, zonder in simpliciteit te vervallen, erg speels te werk en daarin schuilt ook de sterkte van het geheel. Je kunt minutenlang naar een werk kijken en steeds nieuwe elementen blijven ontdekken of je kunt gewoon losjes door de expo struinen en de schoonheid van de materialen in je opnemen. Een brok marmer in de mooiste groentinten legt zijn liefde voor schoonheid bloot. Hij spreekt dus niet alleen door zijn figuratieve werk, maar ook door zijn materie.

De tentoonstelling opent met een gigantische mural, Berserk. Vikingkrijgers met berenvachten dachten destijds dat de geest van de beer op hen zou worden overgebracht zodat ze in ‘berserkerwoede’ zouden ontsteken. We stellen ons als mens al eeuwenlang boven het dierenrijk. De berserkers vormen er een gewelddadig voorbeeld van. De egel rechts van de mural valt een beetje uit de toon, in tegenstelling tot de imposante ijsbeer en de edele paarden is het een bescheiden beestje. Bosmans ziet in de egel de belichaming van de verzamelaar, denkend aan het kinderlijke idee dat een egel fruit op zijn pels prikte door over de grond te rollen. De muurschildering vormt een verzamelpunt van zijn Legendes. Het spiegelt zich aan onze informatievergaring vandaag, hoe we scrollend en swipend verschillende mediakanalen afstruinen.

Hanky code

Stel dat Berserk het brein voorstelt, dan vinden we in het midden van de expo beslist het hart van de kunstenaar terug. Her en der in de tentoonstelling vinden we hints die verwijzen naar het liefdesleven van de kunstenaar. Een uitstekend doekje in een jeansbroek op een van zijn vele schilderijtjes verwijst naar de Hanky-code, voornamelijk gebruikt door queers in de jaren 70 om hun seksuele wensen aan te geven. Een zaal verder die rond boter draait is veel minder omwonden. “Queerliefde is de meest romantische misdaad van de 20ste eeuw”, stelt de kunstenaar, verwijzend naar de botersmokkel die vorige eeuw in Bosmans thuishaven tussen Nederland en België gebeurde. “Vroeger stelde men dat dat de botersmokkel was, maar als je er even over nadenkt dan weet je wel beter.”

Hij besloot de machoverhalen van de smokkelaars te gaan ‘perverteren’ om zo heimelijke homoseksuele activiteit op het platteland te suggereren. “Alsof er plots een vies randje komt aan de heroïsche verhalen”, knipoogt hij. Hoewel hij zelf niet veel meer dan 30 is, kijkt Bosmans vol bewondering naar de generaties die na hem komen en veel vrijer omgaan met queerliefde. “Maar dat zie je niet terug in mijn werk”, vertelt de kunstenaar. “Ik ben in mijn privéleven erg activistisch, maar probeer dat niet te veel in mijn kunst te laten doorsijpelen.” De boterwerken zijn dan ook net als de meeste van zijn werken met een dikke knipoog te bekijken.

Husbandry loopt nog tot 14/8 in WIELS.