Professioneel gamen als vrouw? "Ga toch terug naar de keuken!"

Ze is een hoer. Ze moet terug naar de keuken of weer gaan schoonmaken. Petra Stoker (24) moet het regelmatig aanhoren wanneer ze online games speelt. Meestal negeert ze de smalende opmerkingen van andere gamers, maar soms lukt het niet om de hatelijkheid het hoofd te bieden. Dan weet Stoker wat ze moet doen: verbergen dat ze een vrouw is.

Stoker is een professionele gamer. "Ik doe dit fulltime, dit is echt mijn baan geworden", vertelt ze over haar deelname als e-sporter aan het toernooi Intel Challenge Katowice 2017 in Polen. Als lid van team Expert nam ze deel aan de first-person game (een spel dat je speelt vanuit het gezichtspunt van het personage waar je mee speelt) Counter-Strike: Global Offensive. De vuurgevechten kennen geen geheimen voor haar: "Ik wil alle wedstrijden, toernooien en competities winnen. Ik wil de allerbeste worden."

Haar ambitie kun je je indenken, want de beste professionele gamers ter wereld leven als rocksterren. Ze spelen in uitverkochte stadions, reizen de wereld over en verdienen bizarre bedragen. Dat bleek bijvoorbeeld afgelopen zomer, toen het gameteam Team Liquid het prestigieuze gametoernooi International 7 won en een recordbedrag van 9,2 miljoen euro won. Het publiek in de KeyArena in Seattle telde 17 duizend man, online keken nog eens 5,8 miljoen mensen. En: van de dik honderd deelnemers aan het toernooi was er niet één vrouw.

Waar komt die ondervertegenwoordiging vandaan?

"De totale afwezigheid van vrouwen tijdens International 7 verbaast niet, gezien de man-vrouwverhoudingen in het gamen", zegt Ruben Been (28), eigenaar van de professionele e-sportsclub Mcon Esports. "Van de honderd e-sporters zijn er minimaal negentig man." Toch blijkt uit onderzoeken dat thuis ongeveer evenveel vrouwen als mannen gamen. Waarom maken zo weinig vrouwen dan de overstap naar de competitieve tak van de sport?

Volgens Been heeft dat onder meer te maken met een niveauverschil. "De meeste mannen vinden het gamen zo leuk dat ze er over het algemeen meer uren in steken dan een vrouw. Daarnaast gamen de meeste mannen vanaf de basisschool en beginnen de meeste vrouwen pas op latere leeftijd, als ze een gamend vriendje krijgen. Daardoor hebben ze een achterstand die moeilijk in te halen is."

Daar is tv-presentator en e-sporter Koen Schobbers (25) het niet mee eens. "In de achterstand door het op latere leeftijd beginnen met gamen geloof ik niet echt, want er zijn genoeg mannen die ook op latere leeftijd gaan gamen en wél de wereldtop bereiken." Hij denkt dat de oorzaak ligt in het onveilige gevoel dat veel gamende vrouwen tijdens het gamen ervaren, iets waar hij regelmatig over hoort tijdens de lezingen en workshops die hij geeft op internationale e-sportevenementen. "Als ik daar met gamende vrouwen spreek, hoor ik vrijwel altijd dat ze online lastiggevallen worden door mannen, dat ze lelijke opmerkingen over zich heen krijgen. Daardoor kunnen vrouwen zo gedemotiveerd raken dat ze stoppen of niet eens beginnen met competitief gamen."

Melania Mylioti (26) is een van de gamende vrouwen die Schobbers regelmatig spreekt. Volgens haar komt de afwezigheid van vrouwen in de wereldtop inderdaad voornamelijk voort uit de vijandige houding van veel gamende mannen. "Je hebt echt een dikke huid nodig om je staande te houden in de mannenwereld van e-sports." Ze heeft zelf al flink wat ervaring in deze wereld, want ze speelt al sinds 2004 op competitief niveau varianten van het spel Counter-Strike. In deze games draait het altijd om twee teams die elkaar proberen neer te schieten, waarbij onderlinge communicatie tussen de teamgenoten essentieel is. Die communicatie verloopt meestal via headsets en is voor beide teams hoorbaar.

Wanneer Mylioti iets in haar headset zegt en de andere gamers horen dat ze een vrouw is, volgen vrijwel altijd onaangename reacties. "Bitch, slet, hoer, ik word in bijna elke game uitgescholden." Het uitschelden zelf doet haar niet zoveel, dat overkomt elke gamer. Met name de aard van de opmerkingen is vervelend, zegt Mylioti. "Het is vaak op je vrouw-zijn gericht, dan hoor je bijvoorbeeld dat je weer moet gaan koken of schoonmaken. Of het is seksueel getint: mannen vragen regelmatig of ik na de game even langs hun huis wil komen."

Ook Stoker krijgt vaak narigheid over zich heen tijdens het gamen: anonieme online-teamgenoten die al beginnen te zuchten dat ze verloren hebben omdat er een vrouw meedoet, tegenspelers die haar uit het niets hoer noemen. En het blijft niet altijd bij seksistische opmerkingen. "Ik heb een stalker gehad. Het was een jongen die ik had leren kennen via het gamen. Hij viel me eerst lastig via internet, maar daarna ook telefonisch. Ik heb mijn telefoonnummer moeten veranderen. Hij had mijn huisadres ook, dus ik was bang dat hij langs zou komen. Dat is gelukkig niet gebeurd, maar het is wel een heftige periode voor me geweest."

Volgens Stoker schrikt dit soort gedrag veel gamende vrouwen af, waardoor ze op zoek gaan naar een omgeving waarin ze veilig kunnen gamen. "De vrouwen gamen vaak alleen met elkaar." Hierdoor ontstaan er vrouwenteams en mannenteams, die vervolgens weer in vrouwencompetities en mannencompetities uitkomen. Maar ook de vrouwen die wel met de mannen willen gamen, zoals Stoker zelf, blijven noodgedwongen in vrouwenteams spelen. "Mannenteams benaderen vrouwen niet, puur omdat ze het beeld hebben dat wij niet zo goed kunnen gamen."

Been, die zelf geen enkele vrouw onder contract heeft staan binnen zijn e-sportsclub mCon esports, denkt dat dit beeld terecht is. "Ik wil dat e-sports voor iedereen is. Wij staan open voor vrouwelijke e-sporters en hebben ook jarenlang een vrouwelijk Counter-Strike-team gehad. Maar ik wil wel op het hoogste niveau slagen. En op dit moment, hoe hard het ook klinkt, halen de meeste vrouwen dat niveau in mijn ogen niet."

Ook bij de meeste sponsoren binnen de e-sports ontbreekt de interesse in gamende vrouwen, zegt Schobbers. "Mannelijke e-sporters zijn in de meerderheid en ook de meeste kijkers zijn mannen, waardoor adverteerders zich op die groepen gaan richten." Het meeste geld komt dus bij de organisatoren van toernooien voor mannen terecht, waardoor die op de grootste evenementen met de grootste prijzenpotten spelen. In de top-100 van de bestverdienende gamers, waar de winsten variëren van een half miljoen tot een kleine drieënhalf miljoen, staat geen een vrouw. "Vrouwen gamen dus voor minder geld op kleinere toernooien en komen zo ook nooit bij de wereldtop, terwijl ze wel de kwaliteit en de ambitie hebben", zegt Schobbers.

Stoker is in elk geval niet van plan om zich tegen te laten houden. "Ik wil met de mannen gaan spelen, ze hebben maar met mij te dealen. Ik hoop dat meer vrouwen dat gaan doen en dat er zo toernooien komen waar iedereen aan mee kan doen." Mylioti deelt die hoop. "Er moeten meer gemengde teams komen, mannen moeten met vrouwen gaan spelen. Daardoor creëer je meer acceptatie van vrouwen in de gamewereld, waardoor hun positie zal verbeteren." Binnenkort hoopt ze die verbetering zelf in gang te zetten. "Ik ga het eerste officiële mixed team maken. Iemand moet de eerste stap zetten."