Polen koopt privécollectie met Da Vinci en Rembrandt voor prikje

Piotr Glinski, de Poolse vicepremier en minister van Cultuur die de onderhandelingen leidde, stak niet onder stoelen of banken dat het om een koopje gaat. "Het is een fractie van de marktprijs van de collectie", zei de bewindsman, die de transactie als een "donatie" omschreef.

De collectie is verkocht door de 76-jarige prins Adam Karol Czartoryski, president van de stichting die de verzameling beheerde. Hij zei donderdag dat hij "eigenlijk in de voetsporen is getreden van mijn voorouders, die altijd de Poolse natie wilde dienen". De collectie, in 1796 gesticht door Prinses Izabela Czartoryska met het doel Pools erfgoed in stand te houden, is altijd in het bezit van de familie gebleven.

Half december was al uitgelekt dat de regering van Polen de collectie wilde overnemen, die voor het grootste deel is gehuisvest in het Prinses Czartoryski Museum in de Zuid-Poolse stad Krakau. De verzameling omvat 250.000 historische manuscripten en documenten en 86.000 museumstukken, waaronder een schilderij van Rembrandt van Rijn, Landschap met de barmhartige Samaritaan, en tekeningen van Auguste Renoir en Albrecht Dürer. Volgens Poolse media zou de regering 235 miljoen euro voor de collectie hebben overgehad, bijna 2,5 keer zo veel als de uiteindelijke aankoopprijs.

Bestuur maakte bezwaar

Het bestuur van de stichting die over de verzameling waakte, maakte bezwaar tegen de overname. Die zou in strijd zijn met statuten die bepalen dat de collectie niet-overdraagbaar en ondeelbaar is. Het bestuur werd echter buiten de besprekingen met de Poolse regering gehouden, waarna de voorzitter en de vicevoorzitter op 23 december aftraden. Sindsdien is er een nieuw bestuur benoemd, dat de statuten heeft herschreven. Daardoor zou verkoop nu wel mogelijk zijn.

Sinds een jaar is in Polen de rechtse partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) van Jaroslaw Kaczynski aan de macht, die herstel van de nationale trots hoog in het vaandel heeft staan. Cultuurminister Glinski zei naar aanleiding van de aankoop van de collectie-Czartoryski dat "iedereen zich gewetensvol zou moeten afvragen of ze genoeg doen voor het vaderland".

Hermelijn

De dame met de hermelijn, een van de vier vrouwenportretten van de hand van Da Vinci, was een van de weinige schilderijen van de kunstenaar en wetenschapper die nog in privébezit zijn. Het paneel werd in 1789 in Italië gekocht door prins Adam Jerzy Czartoryski, zoon van de stichtster van de collectie. Op het schilderij staat Cecilia Gallerani, de 16-jarige maîtresse van Ludovico Sforza, hertog van Milaan en mecenas van Da Vinci.

Er zijn veel theorieën waarom Da Vinci een hermelijn in haar armen schilderde. Het dier zou het symbool van reinheid zijn, maar kan ook verwijzen naar Sforza, die tot de Orde van de Hermelijn behoorde en het dier ook op zijn wapenschild had staan. Het schilderij werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door het nazibewind geroofd, maar in 1945 teruggevonden en gerestitueerd. Het was een van de hoogtepunten tijdens de grote Da Vinci-tentoonstelling in de Londense National Gallery in 2012.