‘Personal Jesus’ van Depeche Mode: gaat die song nu over heroïne, evangelisten of over Elvis?

Over de betekenis achter de hit ‘Personal Jesus’ zijn de fans van Depeche Mode het al jaren oneens. Pasen brengt witte rook.

Vlak voor de zomer van 1989 duikt plots een mysterieuze advertentie op in Britse regionale kranten. De woorden ‘Your own personal Jesus’ staan afgedrukt tussen allerhande zoekertjes. Een telefoonnummer tref je aan onder die zin. Wie belt, krijgt zijn Hoogsteigen Heiland evenwel niet aan de lijn. Wél hoor je een kort ­fragment van de nieuwe Depeche Mode. “Reach out and touch faith!”

Geen idee hoeveel hopeloze begijntjes en kwezels zich bekocht voelen, maar de controversiële ­marketingstunt legt Depeche Mode noch platenfirma Warner windeieren. ‘Personal Jesus’ wordt een van hun meest succesvolle singles. En dat ondanks een vrij radicale stijlbreuk: voor het eerst wordt hun synthpop gedomineerd door een bluesy gitaarriff en een vrij agressieve sound die vooral op stuwende drums steunt.

De bekende slagzin van de song is een woordspel op de slogan ‘Reach out and touch someone’, waarmee de Amerikaanse telecomprovider AT&T zich in de jaren 80 op de markt stortte. Over de betekenis van de song zal dan weer jarenlang gebikkeld worden onder fans. Marilyn Manson covert de song en is er heilig van overtuigd dat de Britse groep een lange neus maakte naar tv-evangelisten: “Als je niet met de man zélf kan praten, hoe raak je dan het dichtst bij Jezus? Inderdaad: via de lucratieve business van televisie-evangelisten en praatjesmakers die je aan de telefoon willen ‘redden’. Het soort aasgieren dat tegen een vergoeding messias wil spelen voor elke behoeftige sukkelaar die aan de grond zit en kwetsbaar is.”

Die uitleg klinkt perfect aannemelijk: ‘Feeling unknown/And you’re all alone’ zingt Dave Gahan je in dat geval toe als ongure predikant. ‘Lift up the receiver / I’ll make you a believer.’ Een andere lezing bij hitsige fans? Telefoonseks als persoonlijk heil.

Of had Gahan het misschien gewoon over zichzélf? Een iconische foto van Anton Corbijn kan tellen als argument. Corbijn maakte een aangrijpend, grofkorrelig portret van de frontman, waarbij Gahan in zijn junkieperiode als gekruisigd ligt op een bed in Frankfurt. De ogen gesloten, de sporen van zelfverminking – een soort stigmata – duidelijk zichtbaar op armen en buik. Het lange haar en een baardje versterken het beeld van Gahan als Jezus, die sterft voor zijn hoogsteigen zonden. Alleen: die foto dateert van 1993, en bovendien zou de zanger pas jaren na de opnames verslingerd raken aan het zware spul.

De ware toedracht geeft Gahan jaren later: “Martin Gore (belangrijkste songschrijver van de groep; GVA) stal die zin gewoon van Priscilla Presley”, lacht hij. “Ze noemde Elvis “her own personal Jesus” in haar autobiografie Elvis and Me. Dat vond Martin even mooi als eigenaardig klinken.”

Gore beaamt dat: “Het is een lied over hoe je Jezus kan zijn voor iemand anders. Iemand die hoop geeft, en zorg biedt. Elvis Presley was de man én mentor voor Priscilla. Zoiets gebeurt wel vaker in liefdesrelaties. Al is het natuurlijk ook weer niet zo’n erg uitgebalanceerde manier om naar iemand te kijken.”

Gahan: “De onderwerpen van Depeche Mode zijn eigenlijk al dertig jaar dezelfde: godsdienst, relaties, seks. Hoe die drie met elkaar verweven zijn én voor de nodige conflicten zorgen, is in essentie hét thema van de blues. En dat is wat Martin en mij bindt, ook in ‘Personal Jesus’: onze liefde voor de blues.”