Overtreffende trap: misschien komt de meest vernieuwende hiphop wel uit Atlanta

Wie dacht dat interessante Amerikaanse hiphop alleen uit Los Angeles en New York komt, heeft het mis. Met Rap Capital is er eindelijk een boek dat de spannende recente geschiedenis van hiphop in Atlanta in kaart brengt.

Op Valentijnsdag 2020 brengt de in Atlanta, Georgia woonachtige rapper Marlo (30) zijn album 1st&3rd uit. Hij is een paar jaar zoekende geweest naar de juiste vorm, geholpen door onder meer zijn veel beroemdere stadgenoot Lil Baby en de mannen achter Quality Control, het belangrijkste platenlabel van Atlanta.

Maar de voortekenen zijn prima. Het titelnummer doet het goed, dankzij medewerking van Lil Baby en van Future, op dat moment enkele van Atlanta’s beroemdste hiphopartiesten.

Zoals veel rappers uit Atlanta is Marlo van ver gekomen. Hij groeide op in Bankhead, een wijk waarin veel aan drugsgebruik gelieerde criminaliteit voorkomt. Iets waaraan Marlo ook zijn eigen bijdragen leverde.

Maar de muziek lijkt hem op het juiste pad te houden. Totdat een paar weken na de release van zijn album Covid-19 de hele wereld en dus ook de Amerikaanse staat Georgia in een houdgreep neemt. Daar gaan alle geplande optredens, net nu de boekingen weer binnenlopen, dankzij zijn goed ontvangen nieuwe muziek.

Marlo vervalt in oude gewoonten, vereffent wat openstaande rekeningen en wordt daarop achternagezeten door wraakzuchtige stadgenoten.

Zaterdag 11 juli 2020 wordt hij in zijn auto doodgeschoten, een dag nadat hij, zo schrijft Joe Coscarelli in zijn boek Rap Capital, in de Quality Control-studio samen met rapper Lil Yachty aan een nieuw nummer heeft gewerkt. Zijn vrouw Tammy was erbij, “blij om haar man aan het werk te zien”. Dat was voor het laatst en je voelt als lezer mee met Tammy’s wanhoop en verdriet wanneer Marlo haar telefoontjes een dag later niet meer beantwoordt.

Triplet-stijl

Die empathie roept Coscarelli op in Rap Capital, zijn geschiedenis van de hiphop in Atlanta. Je gaat meeleven met zijn hoofdfiguren Lil Baby, het trio Migos en met Gucci Mane, de sterren van de stad die met ‘trap’ een eigen rapstijl hebben ontwikkeld, gekenmerkt door het geluid van de Roland 808-drumcomputer, synths en knisperende hihats. Hun manier van rappen gebeurt bij voorkeur in de hakkelende ‘triplet’-stijl: drie lettergrepen over één beat.

Het is best gek dat het zo lang geduurd heeft voordat iemand grondig in het muzikale leven van Atlanta is gedoken. Er komt al enkele decennia veel van de meest vernieuwende hiphop uit de stad.

Joe Coscarelli had, in 2017, het moment om naar de stad te verhuizen niet beter kunnen kiezen. De tv-serie Atlanta was net begonnen, met Donald Glover (ook bekend als rapper Childish Gambino) in de hoofdrol. Hij speelt de manager van de fictieve rapper Paper Boy. Inmiddels is het vierde seizoen te streamen via Disney+, en je kunt Rap Capital eigenlijk niet lezen zonder de stadsbeelden uit de serie voor je te zien.

Al lezende begrijp je niet alleen meer van de sociale problemen in zowel de serie Atlanta als de gelijknamige stad, maar ook van de ambitie van jonge bewoners om daar met een carrière in hiphop uit te komen.

Eigenlijk is Coscarelli’s studie geen complete geschiedenis van de hiphop in Atlanta, want hij richt zich vooral op de ontwikkelingen die zich tussen 2017 en 2020 afspeelden.

Vier jaar lang woonde Coscarelli, journalist van The New York Times, in de stad. Hij sprak er met honderden betrokkenen. Natuurlijk stipt hij het werk aan van Organized Noize, het producerstrio dat in de jaren 90 het fundament voor ‘trap’ legde. Ook beschrijft hij het duo OutKast, dat met hun eigengereide mengvorm van funk, hiphop en psychedelica van 1994 tot 2006 misschien wel de belangrijkste representant van Atlanta-hiphop was.

Criminaliteit

Maar Coscarelli trok vooral naar het zuiden van de Verenigde Staten om vast te leggen wat er nu gaande is. Hij ging in Atlanta op zoek naar wat vooral zwarte mannen drijft (er komt nauwelijks een vrouw voor in zijn boek).

En dat is, stelt hij vast, met hun muziek proberen te ontsnappen aan de criminaliteit waarvoor ze voorbestemd lijken. In Atlanta is volgens Coscarelli nauwelijks ander werk voor zwarte jongeren te vinden dan handelen in wiet of zwaardere drugs, gokken of muziek maken.

Een conclusie die hij trok na uitputtende research. Daarvoor ging hij niet alleen te rade bij de rappers zelf, maar sprak hij ook met familieleden, zoals Lashon Jones, de moeder van de als Dominique Jones geboren Lil Baby.

Haar verhaal wordt zo goed verteld dat je echt van beiden gaat houden. Coscarelli beschrijft Dominiques carrière – van getalenteerd gokker en straatgangster naar rapper – zo dat je begrijpt waarom hij geen toonbeeld was van goed gedrag. En je hoopt ook echt dat het wat wordt, als Coscarelli aankomt bij het moment dat zijn eerste raps en mixtapes verschijnen.

Natuurlijk, een beetje hiphopvolger weet hoe Dominique Jones in enkele jaren zal uitgroeien tot een van de grote sterren in het genre, wiens stappen nauwlettend in de gaten worden gehouden door de wellicht allergrootste rapper: Drake. Het grootste compliment dat Lil Baby kon krijgen was dat de Canadese ster hem in 2018 een stukje uit een van zijn raps stuurde zodat Lil Baby het kon opnemen in een eigen nummer. Het resultaat, ‘Yes Indeed’, werd een hit. Maar dat betekende, zo legt Coscarelli uit, nog niet dat succes voor het leven verzekerd was.

“Rappers uit Atlanta met één of zelfs drie hits zijn even normaal in de stad als de fastfoodketen Waffle House”, schrijft Coscarelli over de vele eendagsvliegen die de stad heeft gekend. Eén van hen, Lil Reek, wordt door de auteur ook uitgebreid gevolgd. Alles gaat hem voor de wind, hij krijgt een mooi platencontract, maar wordt na één geflopte single al weer losgelaten. Ook met Lil Reek krijg je het als lezer te doen, zeker als zijn ongeluk nog wordt onderstreept door de dood van zijn vader, die slachtoffer wordt van op de vlucht geslagen overvallers.

Bijna iedere rapper is als slachtoffer dan wel dader betrokken bij criminaliteit, zo krijg je als lezer de indruk. Rapper Offset van Migos is maar net op tijd uit gevangenis om aan te sluiten bij de eerste tournee van Takeoff en Quavo, waarmee hij het trio vormt. De geschiedenis van Migos is een van de grote succesverhalen in het boek, al liep het zo ongeveer precies op het moment van publicatie heel slecht af met Takeoff, de meest getalenteerde rapper van de drie die, 28 jaar oud, in Houston werd doodgeschoten op 1 november 2022.

De mannen van Migos waren sinds ze in 2011 begonnen met het uitbrengen van mixtapes (via internet door artiesten zelf vervaardigde en verspreide collecties nummers) hun tijd vooruit, stelt Coscarelli. De platenindustrie was nog altijd herstellende van het ineenstorten van de cd-markt en streamingdiensten als Spotify stonden nog in de kinderschoenen. Migos kreeg met de mixtapes en met nummers als ‘Versace’ dat door Drake het stempel van goedkeuring kreeg, al snel landelijke bekendheid. Met hun ‘echte’ album Culture uit 2017 boekte Migos ook in deze contreien grote successen.

Coscarelli legt goed uit hoe streamingdiensten de grote platenmaatschappijen eigenlijk overbodig moeten maken, want artiesten zijn niet meer afhankelijk van door hen vervaardigde fysieke producten. Maar het blijkt toch nog raadzaam om bij een van de drie ‘majors’ te tekenen, want voor het vullen van grote mediaspektakels kijken organisatoren nog altijd het eerst naar de artiestenstallen van Sony, Universal of Warner Music.

Maar ook naar die van Quality Control, dat nog altijd in Atlanta gehuisvest is en geleid wordt door hetzelfde duo: Kevin ‘Coach K’ Lee en Pierre ‘P’ Thomas. Migos, Lil Baby en Lil Yachty werden onder hun bezielende leiding groot. Ook Marlo die bij hen onder contract stond, had wellicht een mooie toekomst gewacht. Het is de verdienste van Coscarelli dat hij de hiphopindustrie van Atlanta neerzet als een kleine, overzichtelijke biotoop. Hij stelt in zijn boek ook dat iedereen in Atlanta die iets met hiphop wil elkaar kent, en met elkaar wil samenwerken. Dat is een beslist andere situatie dan in Los Angeles of New York. Deze steden gelden in de hiphopgeschiedenis als de bakermat van de rapcultuur. Rap Capital maakt duidelijk dat Atlanta de laatste jaren minstens zo belangrijk is geweest voor de ontwikkeling van hiphop.

Joe Coscarelli: Rap Capital - An Atlanta Story. Simon & Schuster; 419 pagina’s; circa €26.

Vijf songs die bepalend waren voor de recente hiphopgeschiedenis van Atlanta