Over een decennialang aanslepend moordonderzoek dat ereprijzen voor geklungel verdient

Verontwaardiging, ontsteltenis én een aanklacht voor smaad. Netflix-serie The Unlikely Murderer lokt weerstand uit in Zweden. De reeks rakelt dan ook een nationaal trauma op: de onopgeloste moord op toenmalig premier Olof Palme, driest neergeknald op 28 februari 1986 in de beijsde straten van Stockholm, na een bioscoopbezoek met zijn vrouw. Links boegbeeld Palme stond dicht bij zijn burgers. Die makkelijke benaderbaarheid brak hem zuur op. Zijn bewakingsagenten hadden die fatale avond vrijaf.

Mag The Unlikely Murderer zich op de borst kloppen dat ze de moordzaak definitief uitklaart? Mwah. Niet enkel Zweden steigert, ook de argeloze kijker krabt zich kijkenderwijs in de haren. De serie, naar een boek van onderzoeksjournalist Thomas Petterson, wijst de grijzige kantoorrat Stig Engström aan als dader. Ook het Zweedse gerecht beschouwt hem sinds vorig jaar als hoofdverdachte, nadat tientallen hypotheses op de schroothoop belandden. Too little, too late: de slome grafisch ontwerper bij verzekeringsbedrijf Skandia pleegde in 2000 zelfmoord en het bewijsmateriaal rondom Engström blijft wankel. Een moordwapen is nooit aangetroffen.

Zeker is dat het decennialang aanslepende onderzoek ereprijzen voor geklungel verdient, goed voor een extra Zweeds trauma. De gefictionaliseerde serie, gehuld in een documentair jasje, meet dat debacle (te) breed uit. Veel sporen op de plaats delict gingen verloren, tips werden in de wind geslagen, teams reden elkaar in de wielen, waarbij de onderzoeksleider – knappe rol van Mikael Persbrandt (Sex Education, Beck) – rücksichtslos te werk ging. Algauw floreerden de dolste internationale samenzweringstheorieën, waarbij zelfs de Koerdische PKK in het vizier kwam. Liefst 130 mensen bekenden de moord, goed voor arrestaties, veroordelingen én vrijlatingen, terwijl de politie 700 wapens vergeefs aan de crime scene linkte.

Over The Unlikely Murderer is een grauwsluier van de kille jaren 80 gedrapeerd. Vooral als de makers zich toespitsen op de ongrijpbare persoonlijkheid van de sullig ogende ‘Skandiaman’ Engström, weergaloos ambigu vertolkt door de Zweedse komiek Robert Gustafsson, zit je op je qui-vive. We zien hoe Engström zich opdringt als getuige – hij was laat blijven werken op kantoor, vlak bij de misdaadplek – en zogezegd eerste hulp aanbood. Niemand herinnert zich dat. Zette hij dwaalsporen uit? “Je denkt, klootzak. En dan … pang. Dat is menselijk, vrees ik. Maar ook onmenselijk”, verklaarde hij cryptisch aan een journalist. Engström gedroeg zich als een pyromaan die gretig naar zijn eigen vuurtje-stook gaat kijken. Was hij een meester-manipulator, een alcoholistische zielenpoot én een Palme-hater? Of was de met een slepend been opgezadelde Engström gewoon een enge aandachtszoeker? Zeker is hij dat hij van jongsaf gepest en vernederd werd. Wraak op ‘zijn mislukte leven’ als motief? Een bekentenis vloeide nooit over zijn lippen. Zweden blijft opgescheept met “een wonde die nooit zal genezen”.

The Unlikely Murderer (Den osannolika mördern) is te bekijken via Netflix.