Ook na de uitbraak van de dino’s kwam alles weer goed. Ongeveer toch

Kunnen kunst en cultuur troost verschaffen in tijden van corona en quarantaine? Vast en zeker. De Morgen laat zijn cultliefhebbers de film-, platen- of boekenkast uitspitten op zoek naar troostrijke klassiekers. Vandaag: Katrin Swartenbroux over Jurassic Park.

Op het moment van schrijven hebben achttien mensen me er al op attent gemaakt. Er gaat een video rond van een man die in een T. rex-kostuum de strenge lockdownregels in Spanje aan zijn reptielenlaars probeerde te lappen, maar uiteindelijk toch tegengehouden werd door de politie. Met de iconische Jurassic Park-theme song van John Williams eronder gemonteerd.

Het is niet bijzonder dat mensen aan mij denken wanneer ze de clip zien. In mijn vriendenkring wordt mijn naam doorgaans in één adem vermeld met dinosaurussen. Jurassic Park is al twintig jaar mijn mentale happy place, een herinnering aan mijn jeugd en vooral aan mijn broer van wie ik de fascinatie voor Archosauria heb geadopteerd toen hij naar het buitenland verhuisde voor zijn werk.

Vroeger wou hij ofwel archeoloog, ofwel vuilnisman worden, en mijn vader bestendigde zijn keuzevrijheid door te zeggen dat dat in wezen hetzelfde beroep is. Vandaag staat mijn huis vol met zijn plastic dino’s, maar heb ik me het thema al lang eigen gemaakt. Ik draai maandelijks de lp met de soundtrack die een dierbare collega me gaf terwijl ik door een moeilijke periode ging en grijp nog meer dan ik wil toegeven naar de originele eerste film. Ook tijdens een lockdown. Zéker tijdens een lockdown.

Want anno 2020 kan Jurassic Park best zijn mannetje staan tussen alle andere films ooit die ik eigenlijk eens zou moeten zien. Akkoord, de wetenschap is er ondertussen achter gekomen dat de dilophosaurus geen gif spoot, dat raptors zo groot waren als een kerstkalkoen en dat heel wat dinosauriërs, waaronder de T. rex, allicht felgekleurde veren hadden.

Verwonderde gezichten

Dat neemt niet weg dat wie de klassieker vandaag opzet nog steeds overmand wordt door het gevoel van verwondering dat regisseur Steven Spielberg zo goed weet te vast te leggen en uit te lokken. Jurassic Park was de eerste keer dat het grote publiek kennis maakte met hoe dinosauriërs er zouden hebben uitgezien, hoe ze bewogen en hoe ze klonken.

Dat op zich maakt de film al historisch, maar de wijze waarop Spielberg die eerste ontmoeting laat plaatsvinden maakt Jurassic Park onvergetelijk. Je moet er meer dan een halfuur op wachten, en wanneer het eindelijk zo ver is pant de camera eerst langs de verwonderde gezichten van de parkbezoekers. De regisseur stuurt zo niet alleen je blik, maar ook je emoties. Je wordt in je scherm gezogen en merkt pas dat je al die tijd je adem hebt ingehouden als die in een verrukte kreet aan je keel ontsnapt wanneer die brachiosaurus eindelijk in beeld komt. Elke keer opnieuw. Alle 543 keren. En nu dus ook weer.

Wanneer het moeilijk gaat zijn we geneigd om steeds dezelfde cultproducten te consumeren. Dat is normaal. Onderzoek heeft uitgewezen dat nostalgie een goede vorm van therapie is, omdat films die we keer op keer gezien hebben ons niet meer kunnen verrassen. We weten hoe ze aflopen en we weten dat ze ons niet zullen teleurstellen. Een soortement verzekering voor het gemoed, maar ook een tijdscapsule en een anker. In tijden van crisis, waarin alles op zijn kop staat, is het noodzakelijk om even terug te koppelen naar de essentie. Naar wie je bent. Ik ben Katrin. Ik ben de zus van Nick. Ik hou van dinosaurussen. En ik ben bang.

Niet voor het virus zelf, maar voor het economische en mentale deficit dat het zal achterlaten de komende jaren. Van de kreukels die weer in de plooi moeten, van de aangehaalde gordel die weer wat losser mag. En hoe we dat in godesnaam klaargespeeld gaan krijgen. In het eerste halfuur van Jurassic Park worstelt paleontoloog Alan Grant exact daarmee: met zijn gordel.

Dat zit zo. Terwijl het vliegtuig begint te dalen boven Isla Nublar ontdekt hij dat hij twee ‘vrouwelijke’ eindjes aan zijn veiligheidsriem heeft en hij ze dus niet in elkaar kan klikken. Uiteindelijk maakt hij er gewoon een knoop mee. Het is een knipoog naar de plottwist van de film. De genetisch geboetseerde dino’s die in het park rondwaren zijn opgebouwd uit DNA van dinosauriërs uit de krijttijd (Cretacious Park bekt gewoon niet zo lekker) gemixt met dat van hedendaagse reptielen en amfibieën. Alle dieren op het eiland zijn zodanig gemodificeerd dat ze het vrouwelijke geslacht hebben, zodat ze zich niet kunnen voortplanten. Omdat er ook genetisch materiaal van een kikkersoort die van geslacht kan veranderen in de genencocktail is gegooid, telt het eiland alsnog meer dinosauriërs dan voorzien, wat tot een ongecontroleerde situatie leidt.

De rode draad doorheen Jurassic Park is dan ook de chaostheorie, die steunt op de zekerheid dat er in complexe situaties onzekere dingen zullen voorvallen en dat kleine gebeurtenissen soms een gigantische indirecte impact kunnen veroorzaken. Dit wordt ook weleens het vlindereffect genoemd. Of vleermuis, zo je wilt.

Deze chaostheorie ligt aan de basis van de meest iconische zin van de Jurassic Park-franchise. Een zin die van toepassing is op de dinosauriërs die er toch in slaagden zich te vermenigvuldigen. Op het coronavirus dat je kunt verspreiden, ook al ben je maar “één keer heel even” vrienden gaan bezoeken. Op onze maatschappij die, hoe ondenkbaar dat nu ook lijkt, uiteindelijk wel weer in de plooi zal vallen. Misschien niet in dezelfde plooi, maar in een plooi. Mensen zijn moedig en mensen zijn buigzaam. Zelfs in de meest barre omstandigheden. “Life, uh, finds a way.”