Onze podiumtop: dit was het beste van 2022 op de planken

2022 was een uitstekend jaar voor dans, met dank aan Voetvolk, Wim Vandekeybus en Jan Martens, maar bood verder ook een West-Vlaamse western, en heel wat theater dat de mosterd ging halen bij andere kunstvormen – van poëzie over musical tot vatiété. Een overzicht!

10. Once Upon a Time in de Westhoek (Cie. Cecilia)

In Once Upon a Time in de Westhoek snijden acteurs Sebastien Dewaele en Wouter Bruneel een tranche uit hun eigen West-Vlaamse geschiedenis. Ergens in de Westhoek wonen twee stokoude elektriciens op rust samen. Hun verhouding piekt van hoogspanning naar ontlading – maar dit is geen onschuldige komedie. Ook de tragiek breekt geregeld binnen, waardoor Once Upon a Time in de Westhoek geen moment zeemzoet wordt. Schoon, eerlijk verteltheater.

9. War of the Beasts and the Animals (Zuidpool)

Bij het begin van het jaar maakte Theater Zuidpool stoemelings een razend actuele voorstelling. War of the Beasts and the Animals, rond de Russische dissidente dichter Maria Stepanova, werd door de acute oorlogsdreiging plots héél actueel. Toch gaat het Zuidpool in deze opwindende slamperformance niet om de actualiteit, wel (zoals steeds) om de politieke kracht van de taal. Sample-artiest Kris Strybos voorziet de drie lange gedichten van sound en beat. Vijf lijven barsten daarop uit in een ongezien schone (taal)drift.

8. Scattered Memories (Wim Vandekeybus/Ultima Vez)

Wim Vandekeybus had iets te vieren dit jaar: zijn internationaal gerenommeerde gezelschap Ultima Vez mocht 35 kaarsjes uitblazen. Het ideale moment voor de eigenzinnige terugblik die Scattered Memories heette, waarin oude choreografieën nieuw leven werden ingeblazen en ons herinnerden aan Ultima Vez’ indrukwekkende parcours. De dans op Arno’s ‘Lonesome Zorro’ was bovendien een ontroerend afscheid van die andere Brusselse grootheid.

7. Rizoom! (Iris Bouche & Kobe Proesmans/Opera Ballet Vlaanderen)

De doden zijn niet verdwenen. Ze blijven bij ons, we moeten alleen hun aanwezigheid erkennen en eren. Daarover gaat Rizoom! – over hoe je de dood kunt binnentrekken in het leven, en daar een plaats geven. Choreograaf Iris Bouche putte inspiratie uit volksdansen en maakte daar samen met een ploeg jonge en volwassen dansers een wervelende voorstelling mee die ondanks het zware thema baadt in kleurrijke accenten. De romantische score van Kobe Proesmans en Aarich Jespers balanceert tussen opera en popmuziek, en brengt een naamloze stad tot leven. Op de rijdende decorelementen begeleiden de muzikanten van The Colorist Orchestra de zoektocht met delicate klanken. Rizoom! leert je houden van het leven – dat is een prachtig cadeau.

6. Fire Will Become Ashes, But Not Now (Pitcho Womba Konga/KVS)

De prijs voor het meeste geduld gaat naar Pitcho Womba Konga, wiens Fire Will Become Ashes, But Not Now zo’n twee jaar werd uitgesteld. Het was het wachten waard: in deze variétévoorstelling keert de theatermaker thema’s als racisme helemaal binnenstebuiten en knipoogt hij naar Bertolt Brecht, Nina Simone, James Baldwin én de Rode Duivels. Hij doet vaak lachen, maar je even vaak ongemakkelijk heen en weer schuiven op je stoel.

5. FUTUR PROCHE (Jan Martens/Opera Ballet Vlaanderen)

2022 was het jaar van Jan Martens. In september stond de Wase choreograaf niet met één, maar met twee voorstellingen – onder meer het waarlijk prachtige Elisabeth Gets Her Way – op het TheaterFestival, en een maand eerder maakte hij indruk op duizenden theaterliefhebbers met het grootschalige Futur Proche, zijn eerste productie bij Opera Ballet Vlaanderen, op het Theaterfestival van Avignon. Een monumentale productie, waarbij Martens vol schoonheid het einde van de wereld tegemoet kijkt.

4. The Making Of Berlin (BERLIN)

Op onnavolgbare wijze komt in deze productie alles samen waarin BERLIN uitblinkt: een slim spel met feit en fictie, documentair theater en muziek. De toeschouwer maakt kennis met de vroegere ‘roadie’ van de Berliner Philharmoniker die achtervolgd wordt door zijn oorlogsverleden. Een verrassende plotwending zet alles op losse schroeven en confronteert je met fundamentele vragen over hoe we de werkelijkheid van betekenis voorzien via verhalen. Ongepland resoneert de voorstelling bovendien ontroerend met de oorlog in Oekraïne.

3. Lullaby (Kim Noble)

De Britse comedian Kim Noble maakte met Lullaby for Scavengers de meest ontluisterende voorstelling van het jaar. Schokkend door de manier waarop hij zichzelf te kakken zet, maar ook door wat zijn verschijning betekent voor dat wat wij ‘beschaving’ noemen. In diepe verbondenheid met de ‘aaseters’ uit de samenleving filmt en toont hij zijn eigen normoverschrijdende gedrag. Een voorstelling waarnaar je blijft kijken – en geregeld walgend van wegkijkt.

2. Een leuk avondje uit (Theater Artemis)

Een gefluisterde musical met emoties die op de zaaldeuren komen bonzen. Het is een idee dat enkel kan ontspruiten aan de geest van regisseur Jetse Batelaan. Batelaan en zijn gezelschap scheren alweer hoge toppen met deze productie die draait rond de vraag hoe we met emoties moeten omgaan en wat er gebeurt als we ze onderdrukken. Een vat vol fantasie, humor én denkvoer: jeugdtheater van de bovenste plank.

1. Into the Open (Voetvolk)

In de eerste maanden van het podiumjaar 2022 hing de schaduw van het coronavirus nog over de theaterzalen, maar Voetvolk heeft die met Into the Open vakkundig verdreven. Was het een dansvoorstelling? Was het een concert? Was het een dansconcert? Wat kan het ons schelen: het was een féést. De ene helft van Voetvolk, muzikant Maarten Van Cauwenberghe, leverde met zijn danspunktrio de soundtrack, terwijl de andere helft, danseres Lisbeth Gruwez, een wilde choreografie meebracht.

“Een lsd-trip from heaven”, kopte deze krant boven haar vijfsterrenrecensie van Into the Open. De voorstelling was geconcipieerd als een feestje om de vijftiende verjaardag van Voetvolk te vieren, maar Into the Open werd veel meer dan dat: de ultieme viering om corona uit het theater te verdrijven.