✦BoekenDe Morgen gidst
Onderwaterkleuren: de boeiendste boeken van het moment
De Morgen gidst u door het allerbeste dat er te lezen is.
De kleurboekenmanie is nog lang niet voorbij, en corona zit daar uiteraard voor iets tussen. Na het overdonderende succes van Vogels tekenen, krabbelen en kleuren komt illustrator Carll Cneut met de langverwachte opvolger Onderwater, waarin we op ‘verbluffende vissen, zinderende zeepaardjes en schitterende schelpen’ stuiten. Volwassenen hoeven zich niet te onthouden .
Onderwater tekenen, kleuren en krabbelen met Carll Cneut, uitgeverij De Eenhoorn, 80 p., 18,95 euro.
Een bagatel aan de Noordzee
“Men kan niemand anders zijn. Maar soms even, een uurtje slechts, Tommy Wieringa worden: ik wil!”, stelt Jan Mulder. En je begrijpt waarom, na lezing van Gedachten over onze tijd. Wieringa legt naadloos en elegant de vinger op pijnpunten in de Nederlandse samenleving, in zijn uitermate gevarieerde en nu gebundelde NRC-columns over een ‘bagatel aan de Noordzee’.
Tommy Wieringa, Gedachten over onze tijd, De Bezige Bij, 316 p., 24,99 euro
Geen heilige huisjes
Het lijkt erop dat Delphine Lecompte geheime schrijfaders heeft aangeboord: haar productie is haast buitensporig. In haar wonderlijke proza-excursies schrijft ze ongeremd over haar jeugd, haar familie, haar helden, liefdes en alcoholgevechten. Heilige huisjes kent ze niet. En uiteraard zijn de bedeesde zeepzieder en de voormalige vrachtwagenchauffeur er ook bij.
Delphine Lecompte, Beschermvrouwe van de verschoppelingen, De Bezige Bij, 220 p., 20,99 euro.
Verlangen naar de kosmos
Reikhalzen naar een betere wereld, buiten de dampkring. In het alweer meeslepende De kosmische komedie laat Frank Westerman zich inspireren door Dantes Goddelijke komedie, om na te gaan waarom ons verlangen naar de kosmos intact blijft. ‘De astronoom laat zich drijven door verwondering, de astronaut door verlangen. De een is een denker, de ander een doener.’
Frank Westerman, De kosmische komedie, Querido, 281 p.
Ongrijpbare technologie
Korte, ongrijpbare én uitgepuurde roman van de 84-jarige Amerikaanse zwaargewicht Don DeLillo, die zich afspeelt op Super Bowl Sunday in 2022. Vijf mensen hebben een etentje gepland in een appartement in Manhattan, twee ervan zitten nog op een vlucht die dramatisch zal eindigen. De technologie laat de mens in de steek. Meer zelfs, hij wordt een vijand.
Don DeLillo, De stilte, Ambo Anthos, 126 p.
Gehannes met gender
In De geschiedenis van mijn seksualiteit legt debutante en pizzabakker Sofie Lakmaker (26) haar liefdesleven onder de loep, zonder autobiografische remmingen. En dat doet ze hilarisch, bijtend komisch en soms ook treurig, met een Salinger-touch. Ook haar voetballersverleden en het gehannes met haar gender wordt niet geschuwd. Altijd is er die terugkerende eenzaamheid.
Sofie Lakmaker, De geschiedenis van mijn seksualiteit, Das Mag, 224 p.
Een klopjacht op de slaap
‘Een geraffineerd soort pesterij’, zo typeert Bregje Hofstede haar aanslepende slapeloosheid. Tot ze haar leven onder de loep nam en ontdekte dat niet de nacht maar haar daginvulling het probleem was. In Slaap vatten onderzoekt de ‘gediplomeerde insomniac’ de oorzaken van haar slaapobsessie. In de stille Morvan hervond ze haar slaapritme.
Bregje Hofstede, Slaap vatten, Das Mag, 274 p., 22,50 euro
Suggestief en suspenserijk
Een oplaaiende romance tussen de doelloze twintiger Simon en de oudere, Italiaanse barvrouw Carla, gevangen in een gewelddadig huwelijk. In de bezwerende roman Al het blauw voert Peter Terrin ons op suggestieve en suspenserijke wijze mee naar de grauwe jaren tachtig en zijn eigen grillige zoektocht naar de plek waar hij thuishoort.
Peter Terrin, Al het blauw, De Bezige Bij, 288 p., 21,99 euro
Visionair vermogen
In zijn korte leven – hij werd amper 47 jaar – leek George Orwell het visionaire vermogen te bezitten om alle thema’s aan te snijden die de twintigste eeuw zouden beheersen. In nog steeds zeer leesbare essays, ‘plain en simple’ van stijl, benadert hij met grote intellectuele eerlijkheid kwesties als antisemitisme, politieke verruwing en taalverloedering.
George Orwell, Mijn land, rechts of links, Davidsfonds, 176 p., 17,50 euro
Eureka, hier is de stad
Aan ambitie ontbreekt het de Britse historicus Ben Wilson niet in zijn terecht monumentaal genoemde Metropolis. Daarin voert hij ons langs veertien steden uit de geschiedenis, van Mesopotamië via het oude Rome en Parijs tot hedendaags Los Angeles. De stad is volgens hem ‘de grootste uitvinding van de mens’. Wilson paart anekdotiek en weetlust aan een helikopterblik.
Ben Wilson, Metropolis, Het Spectrum, 544 p., 49,99 euro. Vertaling George Pape.
Boos, mooi en melancholisch
In de knappe nieuwe dichtbundel van Lieke Marsman, de Nederlandse Dichter des Vaderlands, zet ze de waarde van het leven tegen de dood af. Want de schrijfster moet zich nog altijd teweerstellen tegen kanker. ‘Als scherpe messen snijden Marsmans woorden de ruis weg (...) Haar regels zijn een vrijplaats voor boosheid, schoonheid en melancholie’, vond de krant Trouw.
Lieke Marsman, In mijn mand, Pluim, 56 p., 21,99 euro
Schaken op papier
De priemende blik van Anya Taylor-Joy siert de omslag, of wat had u gedacht? Eindelijk is er de Nederlandse vertaling van de roman van Walter Tevis die de grondstof vormde voor de Netflix-hitserie The Queen’s Gambit. Het verhaal van schaakwonder Beth Harmon en haar zelfvernietigingsdrang krijgt hier andere accenten én soms razendsnelle dialogen.
Walter Tevis, The Queen’s Gambit, Meulenhoff, 366 p., 15,99 euro
Mens, durf te denken
Waarom trappen we altijd weer in de val van het kortetermijndenken, vraagt filosoof en medeoprichter van de School of Life Roman Krznaric zich af? En denken we zo weinig na over wat toekomstige generaties te verstouwen krijgen? In De goede voorouder breekt hij een lans voor visionair denken, zodat we ons verantwoordelijk voelen voor wie na ons komt.
Roman Krznaric, ‘De goede voorouder’, Ten Have, 304 p., 22,99 euro
Schotse miserie
Liefst 23 uitgeverijen stuurden de Schot Douglas Stuart met een kluitje in het riet. Toen zijn debuutroman Shuggie Bain uiteindelijk verscheen, greep hij er vorig jaar op slag de Booker Prize mee. Veel misère in deze roman, waarin een gevoelig jongetje in het Glasgow van de Thatcher-jaren opgroeit onder de grillen van een alleenstaande, alcoholistische moeder.
Douglas Stuart, ‘Shuggie Bain’, Nieuw Amsterdam, 448 p., 22,99 euro
Dichten tegen extremen
‘In een wereld waarin alles en iedereen van elkaar dreigt weg te drijven, stelt poëzie nieuwe verbindingen voor.’ Dus besloten Rodaan Al Galidi en Maud Vanhauwaert hun gezamenlijke poëziegeschenkbundel Samen al ’t hope te dopen. Poëtisering als middel tegen polarisering. En voor een prikje te vinden in de betere boekhandel.
Rodaan Al Galidi en Maud Vanhauwaert, ‘Samen al ’t hope’, Poëziecentrum
Dol op zwart goud
Een authentiek kopje koffie: voor veel barista’s is het de heilige graal. En voor de slurpers natuurlijk, die ook in lockdown voor hun perfecte bakje troost aanschuiven. In Koffiestories komen zij uitgebreid aan hun trekken. We lezen over de koffieplant, over artisanale Belgische branderijen en de finesses van het vak. Een rijkelijk geïllustreerde ode aan het zwarte goud.
Verzen voor iedereen
Onvermoeibaar blijft Het liegend konijn-hoofdredacteur Jozef Deleu (83) nieuwe gedichten sprokkelen, om de vinger op de poëzietendensen in de lage landen te leggen. Voor zijn Nieuw groot verzenboek bracht hij 600 gedichten over leven, liefde en dood bij elkaar, van Gezelle en Gorter tot Simone Atangana Bekono. De helikopterblik van Deleu ontgaat niets.
Jozef Deleu, Nieuw groot verzenboek, Lannoo/Meulenhoff, 685 p., 29,99 euro
Weer een ‘brainfuck’ van DBC Pierre
Woelwater en in 2003 Booker Prize-winnaar DBC Pierre is terug. In Dopamine City wordt rioolwerker en weduwnaar Lonregan (‘Lon’) Cush bij het schimmige bedrijf Octagon ontslagen. Machines nemen Lons werk over, waarna hij in een alternatieve onlinewereld verzeilt. DBC Pierre neemt een door algoritmes én sociale media gedomineerde samenleving op de korrel.
DBC Pierre, Dopamine City, Podium, 432 p., 25 euro
Mannen in alle formaten
In de eerste verhalenbundel van de Joods-Amerikaanse Nicole Krauss staan mannen centraal, van de zachte minnaar en de begripvolle vader tot de mysterieuze acteur en de gewetenloze geweldenaar. Ze schrijft zonder een oordeel te vellen. ‘Geboorte, liefde, pijn, verdriet en geluk, gegoten in een strakke, beeldende en muzikale taal’, vond onze recensent.
Nicole Krauss, ‘Een man zijn’, Ambo/Anthos, 278 p, 23,99 euro
Jacht op het schuldgevoel
De Nederlandse filosofe en schrijfster Jannah Loontjens kampt altijd maar weer met een opdringerig schuldgevoel. Tegenover haar omgeving, haar moeder, geliefden, vrienden, zelfs tegenover onbekenden. Waar komt dat toch vandaan? In Schuldig speurt ze – met filosofen als Kant in de hand – bevlogen naar de oorzaken van haar gedrag. En zoekt ze een uitweg.
Jannah Loontjens, ‘Schuldig’, Podium, 239 p., 20,99 euro
De pedalen verloren
Niet enkel Booker Prize-winnares Bernardine Evaristo toont zich verrukt over Candice Carty-Williams’ debuut Queenie. Een journaliste verliest de pedalen na een miskraam, de breuk met haar vriend en ontslag bij de krant. Verstrooiing via datingapps en affaires zorgen ervoor dat het allemaal nog meer uit de hand loopt. Luchthartig, maar met gedurfde politieke ondertoon.
Candice Carty-Williams, ‘Queenie’, Prometheus, 398 p., 19,99 euro
Wie ben je, kunstenaar?
Journaliste Hilde van Canneyt haalde zowat elke levende Belgische kunstenaar voor haar microfoon. In diepgaande interviews gunt ze ons een blik in het hoofd van de artiest. Meer dan honderd kunstenaars, van Rinus Van de Velde en Octave Landuyt tot Luc Tuymans, lieten zich verleiden tot het beantwoorden van haar indringende ‘questionnaire’.
Hilde van Canneyt, ‘4321 vragen aan 123 kunstenaars’, B&L, 35 euro
Oscar Wilde op nieuw rijm
De ballade van Reading Gaol van Oscar Wilde uit 1898 is het beroemdste gevangenisgedicht aller tijden. De 654 regels tellende ballade is een ode aan een ter dood veroordeelde moordenaar en een aanklacht tegen het gevangenissysteem. Schrijver Maarten Asscher zorgt nu voor een nieuwe berijmde en metrische vertaling en duidt het ontstaan van het gedicht.
Oscar Wilde, ‘The Ballad of Reading Gaol’, bewerking Maarten Asscher
Het ongetemde vuur
‘Lange tijd was vuur een onbeheersbare kracht en zorgde het vooral voor angst en afhankelijkheid. Daarmee heeft de moderne mens afgerekend. Vuur is voortaan van ons.’ Maar is dat wel zo vanzelfsprekend, vraagt filosoof Ignaas Devisch zich af in Vuur. Een vergeten vraagstuk. Ons massale gebruik van fossiele brandstoffen bedreigt immers mens en milieu.
Ignaas Devisch, Vuur. Een vergeten vraagstuk, De Bezige Bij, 23,99 euro
Alle teugels los met Ed
Op zoek naar een verrukkelijk fotografisch kleinood om het jaar mee in te zetten? Instant vrolijk word je van feest van Ed van der Elsken (1925-1990). Rond 1960 werkte hij aan een zwart-witfotoboek rond feestelijke gebeurtenissen als dans, kermis of dronkenschap. Het bleef in de lade. Maar nu is het alsnog uitgegeven, precies zoals hij het ooit wou. Een triomf van ritme en levenslust.
Kicken op muzikaal Berlijn
Muziekauteur Leo Blokhuis was flabbergasted toen ‘Heroes’ voor het eerst zijn oorschelpen binnendrong. Het lokte hem naar Berlijn, waar David Bowie de plaat componeerde. In dit ruimhartig geïllustreerde boek onderzoekt hij waarom Berlijn zo’n bijzondere kweekvijver is gebleven, van Kurt Weill tot Krautrock, van U2 tot techno. Je kunt amper wachten om de koffers te pakken.
Leo Blokhuis, ‘Berlijn. Een muzikale revolutie’ De Bezige Bij, 230 p., 22,99 euro.
Grasduinen door de canon
U herinnert zich nog wel het hoog opgelaaide debat rond de nieuwe canon van de Nederlandstalige literatuur: het schrappen van Gangreen 1 van Jef Geeraerts. Nu is er ook een mooi verzorgde versie in boekvorm van deze ‘dynamische leeslijst’, die ‘geen stenen tafel voor de eeuwigheid’ is. Met vijftig hoogtepunten en leesfragmenten, van Hendrik van Veldeke tot Harry Mulisch.
Lize is er wél
Plots was hij er, de zorgvuldig geheimgehouden opvolger van Het smelt (2016). Ik ben er niet zorgt nu al voor een ferme rush naar de boekhandels. Lize Spit lijkt in eerste instantie met Brussel als decor een relatiedrama uit te vlooien, in liefst 570 pagina’s. Maar is dat wel zo? Leo moet toezien hoe de persoonlijkheid van haar vriend Simon desintegreert.
Tijdreis door New York
De Vlaamse journalisten en stadsgidsen Tom Ronse en Jacqueline Goossens laten je in hun New York-boek meedromen over de metamorfoses van The Big Apple. Een somptueus ogende tijdreis, van het kleine Nieuw-Amsterdam in de 17de eeuw tot de postindustriële metropool van nu, en van Times Square tot Ellis Island. Voorzien van prachtig beeldmateriaal.
Jacqueline Goossens en Tom Ronse, ‘New York’, Hannibal, 240 p., 39,95 euro
De schrijver schrijft
In het lijvige Uit de eerste hand geeft Martin Amis een fascinerende inkijk in zijn schrijversbestaan, vaak via hechte vriendschappen zoals die met de Amerikaanse auteur Saul Bellow. Via het personage Phoebe Phelps vertelt hij over zijn liefdesleven. Amis verontschuldigt zich voor de namedropping. Maar wat wil je als je zoveel beroemde mensen kent?
Martin Amis, Uit de eerste hand, Atlas/Contact, 628 p., 34,99 euro
Diepe dierenzielenroerselen
“Konijnen hebben veel moeite met denken, omdat niemand gelooft dat zij denken.” In Het raadsel van het denkende konijn verzamelde de Braziliaanse Clarice Lispector vier kinderverhalen, waarin ze tot de diepste zielenroerselen van haar huisdieren poogt door te dringen. Verbluffend geïllustreerd door Gerda Dendooven, vertaald door Arthur Japin en Benjamin Moser.
Clarice Lispector, Het raadsel van het denkende konijn, Querido, 120 p., 21,99 euro. Met tekeningen van Gerda Dendooven.
History from below
En plots lag het in de boekhandel: Revolusi van David Van Reybrouck, zijn meteen al als ‘monumentaal’ ontvangen boek over de Nederlandse kolonisatie, Japanse bezetting en onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië. ‘History from below’, noemt hij het, omdat ook de stem van de laatste ooggetuigen weerklinkt. En, betoogt hij, de vrijheidsstrijd had veel internationale tentakels.
David Van Reybrouck, Revolusi, De Bezige Bij, 629 p., 39,99 euro
Persoonlijk patchwork
Strafpleiter Ferdinand von Schirach maakte wereldwijd furore met zijn onthutsende misdaadverhalen. Nu gaat hij de meer persoonlijke toer op in Koffie en sigaretten. Herinneringen en notities vlecht hij aaneen tot een intrigerend patchwork over vluchtig geluk, ontmoetingen, eenzaamheid of kunst. De taal is uitgebeend. Duitsland smulde ervan, nu wij nog.
Ferdinand von Schirach, Koffie en sigaretten, De Arbeiderspers, 176 p., 21,50 euro . Vertaling Marion Hardoar.
Kussen en klauwen
“Gerrit Komrij kon kussen en klauwen, ontvlammen en blussen”, zo kondigt uitgeverij Van Oorschot deze ‘gedundrukte’ prachtuitgave aan, met een keuze uit de essays en poëzie van Gerrit Komrij (1944-2012). Natuurlijk snij je je vingers aan de vileine uithalen van Komrij in De ultieme vergaarbak, maar er is ook bewondering en mild inzicht. En bovenal een stijl die staat.
Gerrit Komrij, De ultieme vergaarbak, Van Oorschot (‘Gedundrukt’-reeks)
Breugeliaans gevuld
Jeroen Olyslaegers sleurt ons in Wildevrouw via de biecht van een herbergier mee naar het op barsten staande Antwerpen van de 16de eeuw. Deze Beer brandt zijn vingers aan de lieden die in zijn kroeg samenzweren. Tot een harige ‘Wildevrouw’ en haar dochter uit het Noorden aankomen. Breugeliaanse taferelen in een overvol boek, rijk aan verwikkelingen.
Jeroen Olyslaegers, Wildevrouw, De Bezige Bij
Meesterlijke dierenverhalen
Het is een sinterklaasgeschenk dat iedereen in het hart zal sluiten, deze nieuwe worp met dierenverhalen van Toon Tellegen, meester in het genre. De egel die naar meer gezelschap verlangt maar tegelijk alleen-zijn cultiveert, of de olifant die in een boom wil klimmen. Tellegen geeft al zijn dieren eigenaardigheden mee, waarmee hij ons een spiegel voorhoudt.
Toon Tellegen, Ze wisten er meer van, Querido.
In het konijnenhol
Lewis Carrolls tijdloze Alice in Wonderland blijft maar illustratoren en lezers verleiden, maar deze prentenboekversie van Valeria Docampo mag gerust een pareltje heten. Hup, ‘holderdebolder in het konijnenhol!’ Waarna je opnieuw het gehaaste konijn, de waterpijprokende rups, de gekke hoedenmaker en de Hartenkoningin ontmoet.
Valeria Docampo & Lewis Carroll, Alice in Wonderland, De Eenhoorn
Machiavelli voor het heden
Machiavelli (1469-1527), dat is toch die cynische filosoof die macht legitimeerde en vond dat een heerser ‘sterk moest zijn als een leeuw en sluw als een vos’? En zelfs geweld niet mocht schuwen? Tinneke Beeckman besloot hem te herlezen. Ze ontdekte een geniaal renaissancewijsgeer en vrijheidsminnaar, terwijl ze gewiekste brugjes naar onze actualiteit slaat.
Tinneke Beeckman, Machiavelli’s lef, uitgeverij Boom
Een zingend riviertje revisited
Kader Abdolah draait zijn hand niet om voor een megaproject meer of minder. Nadat hij eerder de Koran een nieuwe mal gaf, boog hij zich de laatste jaren over Duizend en een nacht, de Arabische verhalen die als ‘een zingend riviertje’ door zijn boeken liepen. Oorsprong is de treurnis van een door zijn vrouw bedrogen koning. Abdolah voegt commentaren toe.
Kader Abdolah, 1001 nacht. Een hervertelling, Prometheus
Er was eens een pandemie
Een van de betere literaire lockdownboeken is dat van Ilja Leonard Pfeijffer. Misschien omdat hij zich in het epicentrum van de Covid-19-uitbraak bevond, in Noord-Italië? Vanuit Genua berichtte Pfeijffer over de ontwrichtende gevolgen van corona in nu gebundelde dagelijkse kronieken in de NRC. De schrijver gaf toe dat hij het virus eerst weglachte, maar al vlug moest bijdraaien.
Onnadrukkelijk overrompelend
‘Een oeuvre dat onnadrukkelijk overrompelend is’, zo schreef Het Parool over Esther Gerritsen. Haar nieuwe roman De terugkeer vangt allerwegen lof en snijdt diep. Vijf jaar was Jennie toen haar vader de hand aan zichzelf sloeg, twintig jaar later kijkt hij vanuit het hiernamaals naar zijn dierbaren. En nu krijgt de moeder alzheimer. Een familieroman met weerhaakjes.
Troje volgens Stephen Fry
Nadat Stephen Fry met verve het stof van de Griekse mythes wegblies, verdiept hij zich nu in de roerige geschiedenis van Troje, ‘het juweel van de Egeïsche kust, poortwachter van het verkeer van en naar het barbaarse Oosten’. Fry overdondert ons met anekdotes over de Trojaanse Oorlog, die ontbrandt nadat Paris de beeldschone Helena heeft geschaakt.
God in Amerika
In de zomer van 1990 toerde Carl De Keyzer door de VS om religieuze groepen voor zijn lens te halen. God Inc werd een uniek tijdsdocument. Dertig jaar later deed De Keyzer – in volle corona-opmars – de oefening over en zag hoe kerken nu de technologie omhelzen. God Inc I & II toont surrealistische en soms griezelig accurate beelden met iconische allures.
Carl De Keyzer, ‘God Inc I en II’, Lannoo
Rijneveld strikes again
Beklemmende tweede roman van International Booker Prize-winnaar Marieke Lucas Rijneveld. Mijn lieve gunsteling vertelt het verhaal van de veearts en zijn ‘uitverkorene’, een 14-jarige boerendochter. Gegoten in de vorm van een perverse biecht van een man die zijn obsessieve strevingen voor ‘zijn kleine praaldier’ niet kan beheersen. Met knipogen naar Lolita.
Grande dame op jaren
Zowel onstuimige feministes als bedaarde literaire fijnproevers drukken de 80-jarige grande dame van de Franse ‘autofiction’ aan het hart. De vertaling van Annie Ernaux’ meesterwerk De jaren (2008) toont een slim gecomponeerd patchwork van herinneringen en observaties. Frankrijk van 1941 tot 2006, weerspiegeld in het leven van één vrouw.
Sapiens met plaatjes
Liever een iets lichtere vorm van Sapiens, de bejubelde mensheidsaga van Yuval Noah Harari? Dan is er nu het beeldverhaal dat de Israëlische historicus uitdokterde met striptekenaars David Vandermeulen en Daniel Casanave. In Sapiens is hij zelf de hoofdpersoon. Niet zonder humor loodst Harari zijn nichtje Zoë door de geschiedenis, met interventies van professor Saraswati.
‘Sapiens’, Yuval Noah Harari
Droogkomisch naar het einde
Wat doe je als een terminaal zieke vriendin je vraagt haar bij te staan bij haar levensbeëindiging? Een netelig dilemma voor het hoofdpersonage in Wat scheelt eraan. Sigrid Nunez overtuigt na het geprezen De vriend opnieuw met deze meanderende maar meeslepende, droogkomische roman, vol scherpzinnige observaties over ouderdom, dood en vriendschap.
Glorieus uitdijen
Vierde deel van de grandioze cyclus van Wessel te Gussinklo, waarin zijn held, de adolescent Ewout Meyster, in de ban raakt van zijn leermeester Somsen, die hem laat kennismaken met psychologie en filosofie. Onderga de particuliere stijl van de BookSpot-winnaar, en laaf u aan de fijnste gevoelsmodulaties en glorieus uitdijende zinnen over deze mentor-leerlingrelatie.
