Nog één keer ‘Succession’: vierde en laatste seizoen van oedipaal zakendrama verhoogt de inzet

Stechelende familieleden aan de top van een miljardenbedrijf zijn al een vast thema in tv-feuilletons sinds de dagen van uw grootmoeders wekelijkse Dallas- of Dynasty-fix. Maar met Succession, dat zondagnacht zijn ijzersterk uit de startblokken schietende vierde en laatste seizoen aanvat, waardeerde showrunner Jesse Armstrong dat uitgewoonde motief op tot een brok monumentale, knetterende romantelevisie.

Of de fotomodellen die hij sinds zijn plotse zakensucces neukt weleens op zijn gezicht gaan zitten, zodat hij eventjes zijn kop houdt? Tom Wambsgans (Matthew Macfadyen) moet het in de eerste aflevering van het vierde Succession-seizoen weer vies ontgelden bij zijn van hem vervreemde echtgenote Shiv (Sarah Snook). Haar misprijzen is maar één voorbeeld uit een massief volume aan vaak tot diep in het bot kervende passief-agressieve zinsneden die de personages van HBO-reeks Succession onafgebroken naar elkaars hoofd keilen.

De plot van de reeks is, gedurende die vier jaargangen, eigenlijk zo goed als onveranderd gebleven: tachtiger Logan Roy (Brian Cox) runt al decennialang een massief media- en entertainmentimperium dat onder meer tv-zenders, internetsites en een cruiserederij overkoepelt, en is gezien zijn gezegende leeftijd op zoek naar een nieuwe kapitein voor zijn mastodont. Die hij niet vindt bij zijn volwassen kinderen Connor (Alan Ruck), Kendall (Jeremy Strong), de daarnet al aangehaalde Shiv, en Roman (Kieran Culkin), terwijl zeker de drie jongsten van dat stel – opgegroeid in onvoorstelbare weelde, en met gevaarlijk inflatoire ego’s – het CEO-zitje van Waystar Royco als een geboorterecht beschouwen.

Handschoenen uit, boksijzers aan

Het enige wat echt is veranderd over de drie afgelopen seizoenen van Succession is de constant oplopende heftigheid van die familietwist, die ook is uitgevlekt naar de aangetrouwde familie (Wambsgans dus, schoonpappies little bitch boy volgens een andere sneer van Shiv), bloedverwanten van het zevende knoopsgat (waaronder de wezelachtige neef Greg, vertolkt door Nicholas Braun), en de hogere kaderleden van het bedrijf.

Bij de start van seizoen drie schreven wij nog dat de bokshandschoenen resoluut uit gingen. Om dan in deze vierde en laatste jaargang, waarvan we de vier eerste episodes hebben gezien, vervolgens te worden gewisseld voor een stel boksijzers. De nieuwe inzet is – wanneer we even heel kort door de bocht gaan met de verhaallijn – de nakende verkoop van de familieholding aan tech-ondernemer Lukas Matsson (Alexander Skarsgård), een transactie die alles op de spits drijft. Ook dus de component waarin de oerkracht van Succession vervat zit: het oedipale drama.

De kern van de reeks is altijd de ambigue relatie tussen de ouwe en zijn fils à papa van nazaten geweest: allemaal dingen ze naar een glimp van zijn affectie, die ze als kind nooit hebben gekregen. De troon mogen bestijgen zou dan een mooie metaforische troostprijs zijn, maar in de eerste episodes van de nieuwe jaargang bewijzen ze alweer dat ze daarvoor écht niet in de wieg zijn gelegd. Omdat ze, bijvoorbeeld, met iets te veel gemak een half miljard dollar te veel op tafel gooien bij een onderhandeling.

Zowel de verweerde pater familias als de kijker beseft dat dat nooit goedkomt: er spelen drijfveren mee die krachtiger zijn dan de sleutelfiguren zelf. “Logan heeft een stug temperament, er zit een gevoel van absolutisme in hem”, typeerde acteur Brian Cox zijn personage. “Maar ook misantropie: zo is hij geworden, denk ik, omdat hij als kind werd mishandeld. Daardoor is hij niet in staat om op de juiste manier te functioneren. Hij wilde niet liever dan dat zijn eigen nageslacht het van hem zou overnemen. Hij houdt van zijn kinderen. Maar ze stellen hem met hun inhaligheid, met hun voorbij het welvoeglijke gaande gevoel van aanspraak, gewoon constant, onvermoeibaar teleur. Ik denk dat Matsson Logan herinnert aan wie hij zelf ooit is geweest, als jonge man. En hij denkt dat het bedrijf veilig in zijn handen zou zijn, in plaats van in die van een van zijn eigen kinderen.”

Sweet spot

Ook wij weten voorlopig niet wat er ons in de zes laatste afleveringen van dit Succession-seizoen nog te wachten staat. Alleen dat het werkelijk de allerlaatste zullen worden, want dat staat in steen gebeiteld. Vlak voor de aankondiging van de vierde jaargang trok bedenker Jesse Armstrong een lijn in het zand wat dat betreft: na deze passage van tien episodes houdt het op. “We hebben verscheidene scenario’s verkend”, vertelde hij in The New Yorker. “We zouden een paar korte seizoenen kunnen doen, of nog twee volle. We zouden er iets op heel lange termijn van kunnen maken, iets redelijk verschillends van wat het nu is: een freewheelende, eerder entertainende serie met wat meer reikwijdte, een met goeie en slechte weken. Of we konden iets krachtigers en completers doen, en er in schoonheid uitgaan.”

Dat nec plus ultra waarvoor Armstrong uiteindelijk koos werd hem door het merendeel van de gemeenschap van Succession-kijkers ook erg in dank afgenomen. Zoals de Amerikaanse website The A.V. Club ons onlangs nog in herinnering bracht: de meeste succesvolle tv-reeksen bereiken hun sweet spot, het moment waarop ze op hun krachtigste zijn, aan het einde van hun vierde seizoen. En gingen daarna helaas nog enkele jaren verder. Kijk naar Game of Thrones, Dexter, Lost en The Handmaid’s Tale, allemaal reeksen waarop we met veel meer plezier zouden terugkijken wanneer ze na dat sterkste jaar waren opgehouden. Succession wil nu wél eindigen met winst op de balans.