Nieuwe beeldroman buigt zich over het eindeloze energievraagstuk, met hulp van Iron Man en Clint Eastwood

In de zomer van 2018, te midden van een hittegolf, rijden Christophe Blain (52) en zijn vrouw naar Normandië. De sfeer is top, totdat zij hem op haar smartphone een quote voorleest van Jean Jouzel, ex-lid van het VN-klimaatpanel, dat het in 2050 in Oost-Frankrijk en Parijs tot 50 graden kan worden. Het is dat moment dat wat de Franse sterauteur seconden eerder nog als ‘de ver-van-mijn-bed-show’ beschreef, hard binnenkwam. Op de eerste pagina van De eindeloze wereld tekent hij die hele scène na. ‘Hoeveel is dat in 2040?’ vraagt hij zich in die plaatjes af. ‘Hoeveel in 2030?’ Een zweetparel manifesteert zich op zijn voorhoofd wanneer hij tracht uit te rekenen hoeveel dat in 2020 is. ‘Het werd werkelijkheid’, eindigt die eerste pagina.

Enkele weken later besluit hij met klamme handjes een mail te sturen naar Jean-Marc Jancovici (60), een activistische specialist op het gebied van energiekwesties die de voorbije jaren bij onze zuiderburen geregeld zijn visie gaf over de klimaat- en energiekwesties en de denktank The Shift Project oprichtte. Beiden besluiten samen te werken voor wat een net geen 200 pagina’s tellende beeldroman zou worden waarin Blain zich - net als hij eerder deed in zijn strip In de keuken met Alain Passard - wentelt in de rol van naïeve, wat dommige toehoorder en humoristische commentator.

Hun ‘infostrip’ sloeg zo aan, dat er in enkele maanden tijd 250.000 exemplaren van werden verkocht in Frankrijk. De recent verschenen Nederlandse editie was meteen aan haar tweede druk toe.

Energietransitie

De hamvraag in dit boek luidt: Wat zijn de consequenties en wat kunnen/willen we veranderen op economisch, ecologisch en maatschappelijk vlak? Op z’n slechtst is dit een alternatief deel uit de ‘for dummies’-reeks, op zijn best nodigt de heldere uiteenzetting uit tot reflectie over klimaat en energietransitie.

Een moeilijk thema waarin iedereen zijn eigen waarheid bewandelt, zo troost Jancovici zijn coauteur als die moeite lijkt te hebben met het verwerken van al die informatie. “De verhalen die over energie worden verteld, zijn ongeveer even steekhoudend als de volgende redenering: je hersenen vormen maar 2 procent van je lichaamsgewicht, als we de helft weghalen, is dat niet erg, want het is maar 2 procent.”

En zo wordt met veel humor, referenties naar Iron Man, Clint Eastwood en Japie Krekel het hele energievraagstuk besproken, terwijl ook moeder aarde in de vorm van een vermoeide vrouw zo nu en het duo onderbreekt.

Zoals steeds, en overal, worden energiespecialisten in 2022 echter onder vuur genomen. Want het energiedebat, dat is springlevend. Groene bewegingen omschreven Jancovici al als een bedrieger. De Franse katholieke krant La Croix viel Jancovici frontaal aan door te spreken over ‘valse informatie en onwaarheden’. Jancovici zou een “een vertekend beeld van de wereld van energie en haar ontwikkelingen” geven. Wanneer Jancovici zegt dat hernieuwbare energiebronnen recent niet toenamen, meent La Croix dat het precies omgekeerd is. Als Jancovici aangeeft dat wind- of zonne-energie 10 tot 100 keer meer materialen zou verbruiken dan kernenergie, schrijft La Croix dat de vergelijkingsfactor drie tot vier is. Maar er wordt vooral met scherp geschoten op ’s mans knieval voor kernenergie.

Radioactief

Volgens La Croix gaat de Fransman te snel voorbij aan Fukushima en Tsjernobyl. De manier waarop Jancovici dat thema behandelt doet inderdaad de wenkbrauwen fronsen en doet deze beeldroman sputteren. Hij noemt de kernrampen weliswaar ‘een catastrofe’, maar zegt in één ruk ook dat ‘de paniek en de angst voor de radioactiviteit meer schade hebben aangericht dan de radioactiviteit zelf’. Sterker: “Tsjernobyl is een natuurreservaat geworden waar grote dieren leven die daardoor vrijwel waren verdwenen”, de radioactieve wolk die zich toen boven Europa verspreidde had geen schadelijke gevolgen, en over de toen bij 6.000 mensen vastgestelde schildklierkanker zegt hij dat ‘deze vorm van kanker goed te behandelen is’. De reactor bij Tsjernobyl was een onveilig ontwerp, zegt hij nog, waarna ook de gevolgen van de Fukushima-ramp worden geminimaliseerd en de weg wordt vrijgemaakt voor de volgens hem veilige westerse centrales.

Niet dat de Fransman kritiekloos blijft op hoe leveranciers van kernenergie overheden, media en hun klanten manipuleren, maar tegelijk hekelt hij dat ‘duurzaam’ vandaag de dag lijkt te staan voor ‘zonder nadelen’. Windenergie, stuwdammen, biomassa en zonne-energie slorpen zoveel oppervlakten op ten nadele van ecosystemen en landbouwgrond, en kosten veel grondstoffen.

U wordt er als lezer wat onzeker van? Geen nood, in een laatste hoofdstuk komt een andere specialist aan bod: Sébastien Bohler, microbioloog. Hij heeft het over het stratium dat zich onder onze hersenschors bevindt en ruwe verlangens en begeerte produceert. Daartegenover staat dan weer de cortex cingularis die bedreigende onzekerheden tegengaat via, onder andere, gewoontes. “We zijn niet de klos”, besluit hij. Al voelt het nét even anders wanneer u dit boek dichtslaat.

De eindeloze wereld is uit bij Concerto Books