Netflix-documentaire 'Wild Wild Country' is een briljant epos over een mislukte utopie

In het middelpunt van de ongelooflijke geschiedenis die in de zesdelige Netflix-documentaireserie Wild Wild Country wordt gereconstrueerd, staat een klein Indiaas mannetje, te herkennen aan zijn lange grijze baard en grote starende ogen. Hij wordt meestal omgeven door duizenden in het oranje geklede aanhangers, die hem verwachtingsvol aanstaren. Bhagwan Shree Rajneesh (later bekend als Osho) predikte vrijheid op elk terrein en het afschudden van elk dogma, een levenshouding die in de jaren zeventig en tachtig aansloeg bij zijn over het algemeen hoogopgeleide volgelingen. Deze ‘sanyassin’ lieten hun eigen materialisme achter zich om een man te verafgoden die zich elke dag liet rondrijden in een van zijn tientallen Rolls-Royces.

Wild Wild Country begint op het moment dat de beweging besluit om de thuisbasis India te verlaten en een plek voor een utopische commune te zoeken, in maximale vrijheid. De aanhangers strijken neer in de Amerikaanse staat Oregon, waar ze een enorme verlaten ranch (Big Muddy) kopen in het spreekwoordelijke ‘middle of nowhere’. Maar niet helemaal. Net buiten de vallei van Big Muddy ligt het plaatsje Antelope, waar begin jaren tachtig een vijftigtal mensen woonde.

De gebroeders Chapman en Maclain Way reconstrueren de clash tussen de voortvarende sanyassin en de conservatieve, christelijke bewoners uit Antelope. Ze combineren enorme hoeveelheden archiefmateriaal - de beweging legde elke bijeenkomst op film vast - met uitgebreide recente interviews met alle hoofdrolspelers in het soms verbijsterende drama. De opzet om de getuigen van toen uitgebreid vanuit hun eigen gelijk te laten praten, werkt bijzonder goed. Van alle fascinerende figuren die passeren springt de assistente van Osho, de uiterst kordate en ambitieuze Ma Amand Sheela, eruit. Het is moeilijk een verklaring te vinden voor de manier waarop zij ontspoort, maar het is duidelijk dat meer dan dertig jaar na de gebeurtenissen het vuur nog niet is gedoofd.

Uiteindelijk is Wild Wild Country een epos over intolerantie, over een utopie die implodeert als mensen hun eigen belangen boven die van de groep gaan stellen, en ook een onderzoek naar de vrijheden die de Amerikaanse grondwet garandeert: stel dat die lijnrecht tegenover elkaar komen te staan.

En dan gaat het ook over seks (in de publieke ruimte), massavergiftiging (jawel), geplande moordaanslagen, verraad , een diamanten Rolex ter waarde van een miljoen, xenofobie, hebzucht, paranoia. En veel meer. En nergens suggereren de makers dat het makkelijk is om, zelfs zoveel jaar later, een oordeel klaar te hebben over de gebeurtenissen in Oregon.

Wild Wild Country is in elk geval wel de serie van het jaar.

Nu te zien op Netflix.