Netflix-docu ‘Made You Look’: Een fascinerende kijk op de luchtspiegels van de kunstwereld

Verliefdheid, die term valt herhaaldelijk in de documentaire Made You Look: A True Story About Fake Art, over de grootste kunstfraudezaak uit de Amerikaanse geschiedenis. Het is vooral Ann Freedman, ooit directeur van de vermaarde maar door het schandaal verwoeste New Yorkse galerie Knoedler, die het woord gebruikt.

Want verliefd werd ze, op de schilderijen die ene Glafira Rosales tussen 1994 en 2011 naar Knoedler sleepte en die, feitelijk zonder enig bewijs, presenteerde als onbekende Rothko’s, Motherwells en Pollocks. Freedman raakte zó verliefd op de doeken, maar wellicht ook op het idee dat ze er verloren schatten mee in handen kreeg, dat ze zich makkelijk liet verleiden door Rosales’ vage praatjes. En vervolgens sleurde ze vele anderen met zich mee, van de experts die de werken authentiek verklaarden tot de verzamelaars die gezamenlijk 80 miljoen dollar voor de nepschilderijen neertelden.

Made You Look reconstrueert de zeepbel hoofdzakelijk aan de hand van interviews met direct betrokkenen en kunstzwendeldeskundigen. De Canadese regisseur Barry Avrich laat uit die gesprekken steeds weer dezelfde geldingsdrang, tunnelvisie en al dan niet geveinsde onschuld opstijgen, met de kalme, charismatische Freedman als verraderlijke antiheldin. Is haar commentaar op de zaak, waarbij ze overtuigend openhartig praat en op de een of andere manier tóch buiten schot blijft, niet een staaltje psychologisch (zelf)bedrog op zichzelf?

En wat gebeurt er eigenlijk in het oog en de geest van de kunstliefhebber als een schilderij opeens vals blijkt? Waarom verbrokkelt dan meteen de zojuist nog overrompelende schoonheid van het werk?

Veel tijd voor zulke vragen heeft Avrich niet. Het gaat hem vooral om de logistiek van het schandaal. Jammer ook dat de film het moet doen zonder de mensen die de eigenlijke hoofdrolspelers van deze bizarre geschiedenis zijn: Rosales en natuurlijk Pei-Shen Qian, de Chinese schilder die zichzelf de technieken en stijl (en misschien ook de visie?) van de Amerikaanse abstracte expressionisten eigen maakte. Beiden blijven buiten Avrichs greep, op wat archiefbeelden na.

Het qua vorm weinig opvallende Made You Look reikt zodoende nauwelijks onder het oppervlak, maar het blijft een fascinerende kijk op de luchtspiegelingen waarmee de kunstwereld zichzelf verblindt – misschien wel veel meer dan ze zelf wil geloven.

‘Made You Look’ is nu te zien op Netflix.