Na 81 jaar komt Batmans hulpje uit de kast, maar Hollywood loopt achter

In een nieuw stripboek out Batmans rechterhand Robin zich als biseksueel. Met de verhaallijn zet uitgever DC Comics in op de representatie van minderheden. Dat doen ze niet louter uit maatschappelijk engagement. ‘Diversiteit verkoopt.’

“Tim Drake, wil je met mij op date gaan?” Het jongste nummer in de Amerikaanse stripreeks Batman: Urban Legends kent een verrassende ontknoping. 81 jaar na zijn introductie als hulpje van een van de bekendste superhelden ter wereld maakt Robin duidelijk dat hij ook geïnteresseerd is in romantische escapades met mannen. Zo wil scenarist Meghan Fitzmartin aandacht geven aan het feit dat sommige mensen er wat langer over doen om uit te vogelen wat hun seksuele voorkeuren precies zijn. De plottwist gaat niet onopgemerkt voorbij. De Amerikaanse stripindustrie draait op volle toeren en had vorig jaar een omzet van meer dan 1 miljard euro.

Tim Drake, de ‘gewone’ persoon die Robin is zonder masker, sluit zich aan bij een groep lgbtq+-striphelden die steeds groter wordt. Uitgevers Marvel en DC Comics zorgden er de afgelopen jaren voor dat heteroseksuele norm in hun verhalen vervaagde. Terwijl vermeldingen van homoseksualiteit in Amerikaanse stripverhalen tot 1989 verboden waren, deed de inhaalbeweging stripboeken met een biseksuele Catwoman en een homoseksuele Captain America van de persen rollen.

De toegenomen aandacht voor lgbtq+-verhalen komt er verschillende decennia nadat etnische minderheden een grotere rol in de mainstream stripcultuur toebedeeld kregen. Met zwarte en Aziatische personages wilden de uitgevers een diverser publiek aantrekken. In een tijdperk waarin de etnische samenstelling van de bevolking snel veranderde, was die keuze commercieel niet oninteressant.

Volgens professor Jan Baetens, verbonden aan het Instituut voor Culturele Studies van de KU Leuven, komt ook de toegenomen representatie van queer figuren voort uit financiële overwegingen. “Diversiteit verkoopt. In een commerciële omgeving zijn oprechte overtuigingen vrijwel nooit van tel.” Volgens hem zijn de lgbtq+-personages er vooral omdat daar een maatschappelijke vraag naar is, niet omdat de stripgiganten een maatschappelijke verandering teweeg willen brengen.

En in films?

De focus op financiële belangen verklaart waarom de filmafdelingen van Marvel en DC zelden queer helden in beeld brengen. Terwijl de stripverhalen voornamelijk in de Verenigde Staten verkocht worden, moeten de dure filmproducties wereldwijd bezoekers aantrekken om succesvol te zijn. Avonturen met aandacht voor queer personages vallen niet in goede aarde bij bioscoopbezoekers in belangrijke markten als China of Rusland. Meer nog: de autoriteiten aarzelen er niet om films te verbieden of te censureren als er sprake is van lgbtq+-representatie. Een strip over de biseksuele Robin verfilmen zou commerciële zelfmoord zijn.

De spanning tussen de normen en waarden van verschillende continenten plaatst de Amerikaanse filmstudio’s voor een uitdaging. Voorlopig zetten ze vooral in op suggestieve beelden en voorzichtige vermeldingen die conservatieve overheden makkelijk kunnen wegknippen zonder het verloop van de film te hinderen.

In Marvels kaskraker Endgame uit 2019 vermeldt een figurant terloops dat hij een afspraak had met een vriend. Hij werd zo prompt het eerste openlijk homoseksuele personage in een Marvel-film. Rusland vierde dat door de referentie weg te filteren in de gedubde versie. Recenter gaf slechterik Loki in zijn Disney Plus-reeks kort toe dat hij zowel ervaring had met “prinsen als prinsessen”. Een vermelding waar verder niets mee gebeurde.

De vrije en globale markt hindert de queer representatie in superheldenfilms, maar Marvel-bons Kevin Feige belooft beterschap. “Binnenkort komt er een echte lgbtq+-held”, zei hij onlangs. Rusland en China halen hun regenboogvlaggen alvast boven.