‘Mr. Morale & The Big Steppers’ van Kendrick Lamar is niet zomaar een plaat. Het is een open wonde ★★★★★

De vijfde studioplaat van Kendrick Lamar serveert een grandioze inwendige monoloog zoals geen enkele rapper die vandaag durft te vertolken. In combinatie met wijd uiteenlopende muzikale keuzes tilt die branie Mr. Morale & The Big Steppers eindeloos ver boven het reguliere hiphopgekrakeel uit.

Familietrauma’s. Afwezige vaders. Erfzonde. De mentale tol van ouderschap. Een brandend verlangen naar authenticiteit en spirituele vervolmaking. Mr. Morale & The Big Steppers, de eerste reguliere plaat van de Amerikaanse hiphopkeizer Kendrick Lamar in vijf jaar, stelt de doorsnee psychotherapeut niet teleur. De albumhoes verklapt veel: Kendrick Lamar in een slaapkamer met zijn dochter op zijn arm. Zijn vriendin zit op bed en houdt een pasgeboren baby vast. Kendrick staart argwanend opzij, wellicht naar een raam. Onder zijn broeksriem zit een revolver. Op zijn hoofd staat een doornenkroon.

“Playin’ ‘Baby Shark’ with my daughter / watchin’ for sharks outside at the same time”, rapt Lamar in ‘Worldwide Steppers’, “Life as a protective father, I’d kill for her”. Lamar beseft dat hij ooit de fakkel zal moeten doorgeven. “My son Enoch, it’s the part two / when I expire my children’ll make higher valleys”. Lamars haast obsessieve focus op familie en gezin kronkelt doorheen de nieuwe nummers van Mr. Morale. Hij noemt zijn vriendin Whitney meermaals bij naam en schildert haar af als een stille kracht, een hoeksteen. Nu en dan horen we haar zalvende stem opduiken, als verteller. Lamars jongste zoontje Enoch figureert later nog eens, midden in een hartverscheurende biecht waarin de rapper zijn mentale besognes etaleert en aan zijn kind bekent dat hij uit een diep dal is gekropen: “You should know that I’m slightly off / Fightin’ off demons that been outside / Better known as myself, I’m a demigod / Every thought is creative, sometimes I’m afraid of my open mind.”

In Lamars geval zijn dit soort bekentenissen in songs niet nieuw. Al van in het begin van zijn carrière stelde de Californische rapper zich kwetsbaarder op dan de hiphopgemeenschap dat gewend is van haar invloedrijkste exponenten. Op zijn magnum opus To Pimp a Butterfly dissecteerde Lamar zijn twijfels en onzekerheden en onthulde hij zelfs suïcidale gedachten. Geen wonder dat de nieuwe plaat begint met een somber mompelende Lamar: “I’ve been goin’ through somethin’ / One-thousand eight-hundred and fifty-five days / Be afraid.” De 1.855 dagen verwijzen naar de periode sinds zijn vorige album DAMN., dat in 2017 zijn genie bevestigde. In die tijd werd hij twee keer vader, creëerde hij de soundtrack voor de film Black Panther, won hij een Pulitzer en consolideerde hij zijn status als de Bob Dylan van generatie Y: een briljante, sociaal voelende, maatschappijkritische poëet met een impact over genres en leeftijden heen.

Open wonde

Op Mr. Morale & The Big Steppers houdt hij zichzelf opnieuw genadeloos een spiegel voor. De albumtitel herbergt de tegenstelling in elk van ons: de moraalridder en de onverbiddelijke zondaar, de wereldverbeteraar en de egocentrische patser, de engel en de drugdealer. De trip die Lamar achttien liedjes lang onderneemt, probeert deze extremen te verzoenen en te relativeren. Hij doet dat op weergaloze wijze, hoorbaar ongemakkelijk, niet zelden op de bodem van zijn diepste krater. Mr. Morale is niet zomaar een plaat. Het is een open wonde.

In ‘Father Time’ richt hij zijn pijlen op het type vaders zoals de zijne: emotioneel gehandicapt, stuurs, niet in staat liefde te geven. Hij kaart er terloops de argwaan aan van een generatie Afro-Amerikaanse mannen ten opzichte van psychologische hulpverlening. “Man should never show feelings / being sensitive never helped”, klinkt het. In ‘Mother I Sober’, alwaar Beth Gibbons van Portishead zijdezacht croont, haalt hij seksueel misbruik aan en het stigma dat het achterlaat. Een zucht later bekent hij hoe hij zijn eigen mentale beslommeringen probeert te overwinnen. Met meditatie, contemplatie, geduld en veel stilte, zo blijkt. “Transformation, then reciprocation, karma must return / heal myself, secrets that I hide, buried in these words.” Terloops haalt hij de Duitse auteur en spirituele influencer Eckhart Tolle aan die elders op de plaat ook als sample opduikt.

Rode oortjes

Daarbij houdt dit thematisch loodzware album het niet. Seksverslaving, toxische mannelijkheid, transfobie: Kendrick benut het format van de dubbelaar gretig en stouwt de plaat vol thema’s die de voorbije jaren het politiek-maatschappelijke discours domineerden. Godzijdank kaderen de erg vindingrijke producers en gastmuzikanten die intellectuele overvloed op ongeziene wijze. Met epileptische, jazzy grooves zoals in ‘United in Grief’, bijvoorbeeld, met logge drillbeats zoals in ‘N95’, met gospel en abstracte elektronica, met disco en minimalistische pianominiatuurtjes. Ook de gastzangers en -rappers dienen Lamars poëzie voortreffelijk. Je luistert met rode oortjes naar Sampha’s fluwelen soul en naar de superbe raps van Ghostface Killah, Kodak Black en Baby Keem.

In de kern is Mr. Morale & The Sidesteppers een zuiveringsritueel. Reinigen en helen. Vrede nemen met vallen en opstaan. Het ego bijstellen en voor het microperspectief kiezen. “Sorry I didn’t save the world, my friend / I was too busy buildin’ mine again”, biecht Lamar aan het einde op. Hij heeft geen idee hoeveel werelden hij met dit uitzonderlijke meesterwerk van de ondergang zal redden.

‘Mr. Morale & The Big Steppers’ is nu uit *****

Wie met vragen zit over zelfdoding, kan gratis terecht op de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 of via de site.