#MeToo voor Woody Allen: hoelang geeft Hollywood regisseur nog krediet?

Heeft Dylan Farrow in haar eerste tv-interview de laatste nagel in de doodskist van Woody Allen carrière geslagen? Het zou zo maar eens kunnen. De stiefdochter van Allen en zijn ex-echtgenote Mia Farrow herhaalde gisterochtend op de Amerikaanse zender CBS de beschuldigingen dat ze door hem werd aangerand: "Hij heeft met zijn vinger mijn schaamlippen en vulva aangeraakt".

De beschuldigingen dateren van 1992, toen Farrow 7 jaar oud was. Nu lijken ze Allen eindelijk in te halen, en dat is niet toevallig.

Even terugspoelen. Op 6 oktober 2017 staat de Britse actrice Rebecca Hall op de set tijdens één van de laatste draaidagen van A Rainy Day in New York, de nieuwste productie van de bejubelde regisseur, scenarist en acteur Woody Allen. Toen de filmmaker haar vroeg voor een rolletje, had de actrice uit Allens Vicky Cristina Barcelona (2008) niet lang getwijfeld. “Hij heeft me één van mijn eerste betekenisvolle filmrollen gegeven, waarvoor ik hem altijd dankbaar ben geweest, het was één draaidag in de stad waar ik woon – simpel.”

Maar een dag eerder was The New York Times naar buiten gekomen met het seksueelmisbruikschandaal rond filmproducent Harvey Weinstein. Het is de eerste sneeuwbal van een lawine die Hollywood zal overspoelen. Er volgen meer dan tachtig getuigenissen van actrices en tegen Weinstein, en al snel worden andere Hollywood-figuren mee ten onder getrokken - van acteur Kevin Spacey over comedian Louis C.K. tot regisseur Brett Ratner.

Het maakt werken voor Allen niet meer zo simpel. Dat weet ook Hall. De #MeToo-trein komt op kruissnelheid en wil ook Allen van de sporen rijden. Deze week kondigde de actrice aan dat ze afstand neemt van haar werk met Allen en haar loon stort aan Time’s Up, de beweging die opkomt voor de gelijke rechten en lonen in Hollywood. Ze vervoegt daarmee een rijtje dat steeds langer wordt: van Mira Sorvino, die al in 1995 een Oscar won voor Mighty Aphrodite, over Ellen Page en Greta Gerwig (To Rome with Love, 2012) en Call Me By Your Name-revelatie Timothée Chalamet (A Rainy Day in New York, 2018).

“Ik wil me waardig voelen om schouder aan schouder te staan met de moedige artiesten die vechten opdat alle mensen worden behandeld met het respect en de waardigheid die ze verdienen”, tweette die laatste. Hij is niet de enige die de beschuldigingen van Allen linkt aan de Time’s Up- en #MeToo-beweging.

Maar de vraag is of dat etiket wel op Allen past.

“Herhaaldelijke misogynie”

De beschuldigingen gaan immers niet over structureel seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer, wel over een enkel geval van aanranding van een minderjarige. Daarvan werd Allen dik 25 jaar geleden beschuldigd door zijn toen 7-jarige adoptiedochter Dylan Farrow, en zijn toenmalige echtgenote, actrice Mia Farrow. Die was met Allen verwikkeld in een bitse juridische strijd om het hoederecht van hun drie kinderen – Moses, Dylan en Ronan. Op hetzelfde moment werd Allens relatie met Soon-Yi Previn, Farrows adoptiedochter uit een vorig huwelijk, publiek. Ze trouwden in 1997 en zijn nog steeds een koppel.

De relatie van de toen 57-jarige Allen met een vrouw van ongeveer 20, doet wenkbrauwen fronsen. Niet het minst omdat zulke relaties een terugkerend thema vormen in Allens werk, met het bejubelde Manhattan uit 1979 als beroemdste voorbeeld. Daarin begint de 42-jarige Isaac (Allen zelf) een verhouding met de 17-jarige Tracy (de toen 16-jarige Muriel Hemingway).

In zijn meest recente film, Wonder Wheel, heeft Mickey, het personage van Justin Timberlake, dan weer een affaire met Ginny (Kate Winslet), en vervolgens ook met haar dochter Carolina (Juno Temple). Het plaatst Allens mores, in volle #MeToo-heisa, weer op de voorgrond. Een opvallend artikel in The Washington Post doet er nog een schepje bovenop: de krant nam een duik in Allens persoonlijke archieven – 56 dozen uit 57 jaar – en ontwaarde daarin een obsessie met tienermeisjes. “Van het prilste begin tot het uiterste einde druipt de herhaaldelijke misogynie van Allen”, klinkt het.

Scenario’s en persoonlijke nota’s zijn dan wel geen bekentenissen, de beschuldiging dat de viervoudige Oscarwinnaar zijn stiefdochter heeft misbruikt, wint nu opnieuw aan geloofwaardigheid. Allen heeft de beschuldigingen altijd weggezet als een truc van Mia Farrow om het hoederecht over hun kinderen te verkrijgen. “Dit is een gewetenloze, wrede en beschadigende manipulatie van onschuldige kinderen voor wraakzuchtige en egoïstische doeleinden”, verdedigde Allen zich eerder al. Later trad Moses Farrow hem bij: hij beweerde dat zijn moeder hem had geprobeerd te ‘brainwashen’, meermaals had geslagen, en dat het verhaal van Dylans aanranding in hetzelfde kader paste.

De regisseur kreeg gelijk, zo leek het. Farrow kreeg dan wel het hoederecht (en Allen kreeg geen bezoekrecht). De commissaris van Connecticut, die het gerechtelijk onderzoek leidde, vond geen reden om Allen voor de rechter te dagen. “We hadden twee hypotheses. Ten eerste, dat de getuigenis werd afgelegd door een emotioneel gestoord kind, en die getuigenis een mentale fixatie werd. En ten tweede, dat ze getraind of beïnvloed werd door haar moeder. We zijn niet tot een sluitende conclusie gekomen, maar we vermoeden dat het een combinatie van de twee was.”

En toen veranderde de tijdsgeest.

“Levend testament”

Op 12 januari 2014 wordt Woody Allen gehonoreerd met de Lifetime Achievement Award tijdens de uitreiking van de Golden Globes. Allen zelf is niet aanwezig: de prijs wordt in ontvangst genomen door Diane Keaton, Allens ex-vrouw en muze uit de jaren 70. Mia Farrow en haar jongste zoon Ronan – die in oktober dit jaar de zaak-Weinstein uitspitte als journalist voor The New Yorker – halen uit naar de Hollywood-gemeenschap. “Een vrouw heeft in het openbaar verteld hoe Woody Allen haar op 7-jarige leeftijd misbruikt. De Golden Globes-tribute toonde misprijzen voor haar en alle slachtoffers van misbruik”, klinkt het op Mia Farrows Twitter-account.

Een dikke twee weken later hernieuwt Dylan haar beschuldigingen in The New York Times. Allen herhaalt nog één keer zijn aloude verdediging en kondigt aan niet meer over de zaak te zullen communiceren – “Er zijn voldoende mensen gekwetst”. Opvallend is echter dat Farrow ook uithaalt naar acteurs die met hem samenwerkten – Diane Keaton, Cate Blanchett, Scarlett Johansson, Alec Baldwin – en Allen omschrijft als “een levend testament voor de manier waarop onze samenleving tekortschiet voor slachtoffers van seksuele aanranding en seksueel misbruik".

Door dat zinnetje wordt Allen nu naadloos ingepast in het Weinstein-schandaal. Al in 2014 moet Match Point-actrice Scarlett Johansson verantwoording afleggen. Ze zet de kritiek op de filmmaker weg als “onverantwoordelijk” en “giswerk”. “Ik weet er eigenlijk niets van”, vertelt ze aan The Guardian. “Het zou belachelijk zijn als ik, in eender welke richting, veronderstellingen zou beginnen maken.”

Nu de kritiek op Allen, en de manier waarop Hollywood zich heeft weggedraaid van de zware beschuldigingen aan zijn adres, almaar toeneemt, heeft ook Alec Baldwin zijn steun uitgesproken voor de man die hem regisseerde in To Rome with Love en Blue Jasmine (2013). “Woody Allen is forensisch onderzocht door twee staten (New York en Connecticut)”, tweette de acteur dinsdag. “Het afwijzen van hem en zijn werk heeft zonder twijfel een doel. Maar voor mij is het oneerlijk en triestig. Ik heb drie keer met Woody Allen gewerkt, en dat was één van de privileges van mijn carrière.”

Later vervolgde hij: “Is het mogelijk om slachtoffers van pedofilie en seksuele aanranding of seksueel misbruik te steunen én te geloven dat Woody Allen onschuldig is? Ik denk het wel. De intentie is niet om zulke klachten af te wijzen of te negeren. Maar we moeten voorzichtig omgaan met beschuldigingen van zo’n misdrijven. Ook met betrekking tot de slachtoffers.”

Machtssysteem

Baldwin maakt een valabel punt: is het wel eerlijk om Allen mee te trekken in het #MeToo-bad? Alleen heeft zich, voor zover bekend, niet beschuldigd aan structureel misbruik, ziet ook de Amerikaanse nieuwssite Vox. “Allen is het voorwerp van een enkele beschuldiging. Het is een zware beschuldiging, maar sindsdien zijn er geen nieuwe, gelijkaardige verhalen naar buiten gekomen. Natuurlijk moet iemand niet door verschillende partijen worden beschuldigd om iets verkeerd gedaan te hebben, maar in dat opzicht verschilt Allens situaties wel van andere post-Weinstein-zaken.” Bovendien staat Allens situatie ook los van machtsmisbruik op de werkvloer.

Maar met de tijdsgeest keert ook de perceptie. Allens persattaché doet er alles aan om vragen over het #MeToo-schandaal te mijden: tijdens een promodag voor Wonder Wheel werd een interview meteen stilgelegd toen een journalist de netelige vraag opwierp. Maar het wordt steeds moeilijker om de regisseur af te schermen van de storm die door Hollywood raast, weet ook Dylan Farrow. In The Los Angeles Times noemt ze haar stiefvader in één adem met Weinstein, en stelt ze dat haar vader dankzij zijn machtspositie niet in vraag wordt gesteld. “Het systeem heeft decennialang gewerkt voor Harvey Weinstein. Het werkt nog steeds voor Woody Allen.”

De voorbije 25 jaar heeft Allen het schandaal nooit volledig van zich af kunnen schudden, maar het heeft hem ook nooit de das omgedaan. Of dat nu wel gebeurt, is niet gezegd: aan het hele verhaal hangt nog altijd een onmiskenbare “welles-nietes”-geur. Iets waar Farrow zich grondig van bewust is, blijkt uit haar tv-interview. "Wat ik niet begrijp, is hoe dit geflipte verhaal over ik die word gebrainwasht en getraind geloofwaardiger is dan wat ik zeg over seksueel te worden aangerand door mijn vader."

De geloofwaardigheid lijkt nu voor het eerst aan Farrows kant te staan.