Met je baby naar theater? Dat kan! Maak kennis met voorstelling ‘OORT’

Maanden voor onze geboorte horen we de wereld al. In het ruisen en rommelen, bonzen en botsen van het lichaam dat ons draagt. Het vormt het uitgangspunt van OORT, een intrigerende theatervoorstelling voor de allerkleinsten, zij die de baarmoedertijd nog vers in het geheugen dragen.

Klots, klots. Woesj. BAM! BAM BAM! Een ballon gevuld met water rolt over de scène van De Studio in Antwerpen. Twee acteurs slaan om beurten op het amorfe ding. Ondertussen klinkt er soms gekraak, soms geknisper, getokkel of een zachte ruis. Het ritme van een hartslag houdt de hele voorstelling aan. Twee priemende blauwe ogen kijken vanuit een karretje in een donkere hoek naar het schouwspel. Alsof ze bang is om ook maar een milliseconde te missen staart Marisse, pas 1 geworden, gehypnotiseerd naar de acteurs die met acrobatische bewegingen haar aandacht gijzelen. Veertig minuten lang wordt dit haar wereld. Net als die van acht andere baby’s die elk in hun cocon het geheel gadeslaan.

Theater De Spiegel in Antwerpen doet het weer. Al jaren zet het gezelschap in op kunst voor de ogen van de allerkleinsten. Toch verschilt hun voorstelling OORT van het reguliere programma. De makers keren terug naar de baarmoeder en focussen specifiek op de eerste maanden en alle geluiden die daaraan verbonden zijn. “Tenslotte zit het bij hen nog vers in het geheugen”, klinkt het in een van de vele kamers van De Studio waar de baby’s worden klaargestoomd voor het spektakel.

Een simpele opgave werd het niet, baby’s zijn allerminst een gemakkelijk publiek. Het is vaak raden naar wat ze nu echt leuk vinden, tegelijk laten ze meteen luidkeels horen wat voor hen niet werkt. OORT is dan ook niet zomaar wat nattevingerwerk op toneel. Aan de voorstelling is vijf jaar onderzoek voorafgegaan. Isabel Voets, Astrid en Zoë Bossuyt gingen in samenwerking met De Spiegel tot op het bot, letterlijk zelfs als je hen hoort vertellen over bone conduction of hoe geluid door de beenderen van de mama tot bij de baby terechtkomt.

“Tijdens gepasseerde voorstellingen viel het ons op dat erg jonge baby’s vooral reageren op auditieve impulsen”, vertelt Voets, die ook als redacteur bij Klara werkt. “Ik ben door mijn job enorm bezig met geluid. Toen mijn oudste zoon geboren werd, merkte ik welke impact het had op hem als boorling. Hoe hij vlak na de geboorte enorm over zijn toeren was, maar plots rustig werd als hij onze stem hoorde. Het werd een magisch moment. Je zag de rust in zijn ogen neervallen. Vanaf dan besefte ik dat er duidelijk meer speelt in de baarmoeder.”

Voets ondervond ook dat er rond het thema zwangerschap weinig gewerkt werd. Terwijl dat zo een impact heeft op ons leven. “In vroege Chinese culturen werd een verjaardag niet gevierd op de dag van de geboorte, wel op die van de conceptie. Een interessant gegeven, iets waar de laatste jaren gelukkig meer aandacht voor is gekomen. Toch lijkt het vandaag soms alsof een baby er precies nog niet echt is als die in de buik zit. Maar deze ervaringen zitten wel degelijk al ergens op onze printplaat.”

Niet stil in de buik

De drie makers sloegen aan het lezen. Jaren ontcijferden ze wetenschappelijke artikels. Ze praatten met kenners in het vakgebied zoals professor Bart Vinck van UGent en professoren fysica aan UAntwerpen. Ze bleven zichzelf vragen stellen. Hoe plant geluid zich voort in de baarmoeder? Wat hoort een kind precies daar vanbinnen?

“Een misvatting is dat mensen vaak denken dat het lekker stil is in de buik”, vertelt Zoë Bossuyt. “Dat klopt niet. Vanaf vier maanden kan een baby horen. En goed. Op het einde van je zwangerschap wordt er maar 5 decibel gedempt. Vlak voor de bevalling is dat zelfs nog minder omdat je buik dan als een membraan opgespannen staat. Daarbovenop is het binnen in ons lijf allesbehalve stil. Je hoort er het ruisen van het bloed, het borrelen van de maag en de beat die de hartslag vormt. Het zijn de bekende baarmoedergeluiden die vermoeide ouders nu soms opzetten als hun kleintje de slaap niet kan vinden.”

“Tijdens onze research hebben we die baarmoedergeluiden zelf ook beluisterd”, knikt Voets. “Toen de opname na enkele uren stopte, ging er een schok door ons lijf. Het went zo vlug dat je je in dat geluid gaat nestelen en het zelfs een fysieke impact krijgt. Dat gegeven vonden we erg boeiend, het bevestigde onze these dat je geluid niet alleen hoort, maar ook heel hard kan voelen. En dat we die baarmoedertijd nog lang niet vergeten zijn.”

Wat werkt?

Voets en de Bossuyts bouwden hun voorstelling op op basis van testcases. Heel vaak testten ze dingen uit voor een livepubliek. Uiteindelijk belandde het drietal in Bologna op Testoni Ragazzi, een theaterfestival dat focust op de allerkleinsten. In het zijprogramma AMEY konden jonge makers hun werk uittesten in plaatselijke crèches. Voets: “We hebben ons doelpubliek heel vaak opgezocht. Wat werkt wel, wat niet? Je kan het hen niet gewoon vragen natuurlijk. In Bologna konden we ervaringen uitwisselen met andere artiesten. Het werd het begin van onze tournee met OORT, die nog tot in Nederland en Denemarken loopt.”

Ondertussen is de voorstelling in Antwerpen afgelopen. Dat niet elk kleintje even warm loopt voor het baarmoedergevoel werd ook duidelijk. Kleine Cosmo, een peuter van veertien maanden, snelde de zaal uit zodra hij de mogelijkheid zag. Niet nog eens negen maanden, moet de energieke speelvogel gedacht hebben.

OORT is nog tot en met 16 april te zien in De Studio, Antwerpen.