Marjolijn Vanslembrouck over Vivienne Westwood: ‘Een icoon om wie ze was en wat ze durfde’

Wie was Vivienne en wat maakte haar zo bijzonder?

“Vivienne kwam uit een arbeidersgezin dat halfweg jaren vijftig naar Londen verhuisde, zij was toen 17. Ze ging daar naar de kunstacademie en leerde zelf kleermaken door kledingstukken die ze op de vlooienmarkt vond uiteen te halen en te bestuderen. En dat is precies hoe ze haar eigen stijl heeft gevormd: die mix van traditioneel kleermakerschap, historische kostuums en puur Britse mode-elementen – denk aan Schotse ruiten, suiting, tweed, krijtstreep – met deconstructie, humor, romantiek en erotiek.

“Haar shows tijdens de modeweek in Parijs die ik heb bijgewoond waren altijd een event: theatraal, spectaculair en geestig. Wat later kwam daar het uitgesproken activisme bij, voor het klimaat en tegen sociale ongelijkheid. Ze was zeer rebels. Ze durfde zich uit te spreken, en deed dat ook met haar kleren.”

Een punkicoon, dat was ze ook. Wat was haar rol en impact binnen de punkbeweging?

“Inderdaad, de godmother van de punk. Ze was om te beginnen samen met Malcolm McLaren, manager van dé punkband bij uitstek: The Sex Pistols. Samen richtten ze een boetiek in de Londense buurt Chelsea op, die verschillende namen kreeg: eerst ‘Let it rock’, uiteindelijk SEX. Het was een go-to voor alle punkkids. Ze heeft die oorspronkelijke subcultuur een visuele identiteit gegeven. Hun shirt met het portret van Koningin Elisabeth met daarover de Sex Pistols-tekst ‘God save the queen’ is vandaag nog steeds een icoon uit de Britse modegeschiedenis.

“Ze brak ook met alle regels van de mode: de naden werden zichtbaar, er zaten gaten in de kleding, ze drapeerde stoffen rond het lichaam en hield die samen met veiligheidsspelden. Het zag eruit alsof de kleren na een geweldig en ruig feestje weer aan elkaar waren genaaid. In die zin heeft ze ook een generatie na haar beïnvloed, denk maar aan onze Martin Margiela, oprichter van Maison Margiela, en Demna Gvasalia, designer voor Balenciaga en oprichter van Vetements.”

Van punk transformeerden haar ontwerpen in de loop van haar leven naar haute couture. Hoe zou je de ontwikkeling van haar stijl het beste omschrijven?

“Die aandacht voor couture is er altijd wel geweest, die fascinatie voor puur kleermakerschap, die grote baljurken uit de negentiende eeuw. Zij vertaalde dat naar fenomenale decolletés, bijzonder werk op de schouders, ze maakte zelfs rokken met extra vulling op de billen. Maar ze liet zich ook inspireren door de grote couturehuizen uit Parijs, zoals Dior en Chanel. Ze verkocht ook erg veel bruidskledij.”

Westwood maakte zich druk om meer dan mode alleen. De modeontwerpster was ook politiek activist en maakte zich hard voor allerlei zaken: het milieu, ongelijkheid, en anti-establishment. Wat was haar bijdrage op dat gebied?

“Wat ze absoluut niet wilde, was kleren maken puur om er goed uit te zien. Kleren moesten een boodschap hebben. Het ging niet over pure elegantie, al waren haar ontwerpen ook erg vrouwelijk. Ze gebruikte heel duidelijke slogans op T-shirts, bijvoorbeeld ‘Climate revolution’ en ‘Buy less, choose well’, zoals jongeren vandaag ook met ‘Just stop oil’ op hun shirt rondlopen.

“Maar ze kwam ook zelf in actie. Zo liet ze zich ooit in een witte tank naar David Camerons huis rijden als protest tegen fracking. En enkele jaren geleden liet ze zich voor het gerechtsgebouw in Londen als een gevangen vogeltje in een kooi opsluiten om voor het vrijlaten van Julian Assange te pleiten.”

Als anticonsumentist zei ze zo in 2010 tegen APP: ‘Ik zeg gewoon tegen mensen, stop met het kopen van kleding.’ Gingen haar idealen en carrière niet tegen elkaar in?

“Dat was wel de paradox in haar visie, want haar label draaide wel mee in het modesysteem waarin een bepaald aantal collecties per jaar wordt verwacht. Wel maakte ze gebruik van duurzame materialen en had ze al jaren echt bont uit haar collecties gebannen. Maar een echt duurzaam label, zoals Stella McCartney, die Westwood op social media als haar grote voorbeeld noemde, was het niet.”

Op modieus, politiek en persoonlijk gebied was ze uniek en invloedrijk. Hoe zou je haar samenvatten?

“Zij was alles wat andere ontwerpers niet waren. Haar ontwerpen waren als beeldhouwen op het lichaam. Ze was een icoon om wie ze was en wat ze durfde. Een bijzonder mens met een zekere rebelsheid – maar altijd met humor.”