‘Magesien’ is edgy grasduinen door ‘De ideale wereld’ van 1968

“Ik protesteer daartegen.”
- “Ik ook, meneer, dat bestaat hier al zo lang.”
“Van voor den anderen oorlog is dat al.”
- “En ze hebben er al die kosten aan gedaan en nu gaan ze dat afbreken?”
“Ja, helemaal. Omdat er moet parkeerruimte komen voor de auto’s, ’t schijnt.”
- “Dat gaat niet, hé.”

Onder de toren van de Sint-Niklaaskerk, vlak aan de Korenmarkt in Gent, maakt een jonge Walter Capiau een oud dametje wijs dat dit gebouw moet wijken. Het zou verhuizen naar Bokrijk. “Maar ik kan naar Bokrijk niet gaan, hé.” Even los van de zwart-witopname en de twijfelachtige geluidskwaliteit, wijst niets erop dat dit fragment (aflevering 2 op 07:40) al uit 1968 dateert.

Opvallend: geen enkele tv-maker van vandaag – van Jan Eelen (Alles kan beter, In de gloria) tot Tim Van Aelst (Benidorm Bastards, Wat als?) – heeft ooit van het programma Magesien gehoord. Toch was het het eerste in zijn soort: satirische televisie op de Vlaamse beeldbuis. Met ludieke voxpops, gedubde politici en scherp geschreven sketches. Als een soort De ideale wereld (DIW), maar dan vijftig jaar eerder.

“Dat gevoel had ik ook”, zegt DIW-reporter Luc Haekens. “Soms denken wij: we zijn hier met iets nieuws bezig. Dat is allicht eigen aan televisie, want we kunnen het warm water niet blijven uitvinden. Maar als ik Walter Capiau bezig zie tijdens die voxpops – en verder houdt alle vergelijking op –, dan denk ik: zo zou ik dat ook doen. Heel straf.”

“Walter Capiau ís gewoon Luc Haekens”, zegt ook Jelle De Beule, die af en toe optreedt als eindredacteur van De ideale wereld. “De manier waarop hij nietsvermoedende moekes op straat zit te kloten, is knal hetzelfde als wat Luk doet. Frappant ook dat ik zo hard heb moeten lachen met Johny Voners, bijvoorbeeld met de manier waarop hij een trap uit de Wetstraat analyseert (aflevering 2 op 12:50). Natuurlijk zijn de onderwerpen tijdsgebonden. Maar de basis, de humor, blijft dezelfde.”

Gewone man

In het kader van De Top 60 van de Jaren 60 op Radio 2 plaatste de openbare omroep alle bewaarde opnames van Magesien op VRT NU. Het zijn geen volledige afleveringen – die werden gepresenteerd vanuit een nieuwsstudio – maar enkel de vooraf opgenomen fragmenten. Kijken is edgy grasduinen door archiefmateriaal. Naast Capiau zijn er BRT-veteranen als Johny Voners, Fred Janssen en Jan Van Rompaey in te herkennen.

“Magesien is gegroeid uit de Echo-ploeg”, vertelt Van Rompaey. “Dat was een volks human-interestprogramma over de gewone man, zoals Man bijt hond later. Maar we voelden de behoefte om verder te gaan, en zo ontstond een satirisch programma. Dat maakten we buiten de uren, omdat Echo gewoon doorliep. En men liet ons gerust, alsof de directie dacht: wat die bende halve gekken doet, dat kan geen kwaad.”

“Als je het nu bekijkt, zaten er best scherpe stukken in, gemengd met kolder. Soms stuitten we mensen tegen de borst, zoals toen we lachten met het Vlaamse lied. En één keer was er een zwaar incident met Louis Major van het ABVV. Toen is er een beeldbandwagen van de BRT naar het parlement gereden om er de aflevering te tonen. Satire mag geselen, maar niet bijten, vond de raad van bestuur.”

Het ging om een parodie van De Fabeltjeskrant (aflevering 19 op 27:05), met fragmenten van de kinderreeks gemengd met beelden van politici, waarin Louis Major dan Louis De Vos werd: “Vertegenwoordiger van de dieren. Maar nu hij de macht heeft, is zijn devies: oogjes dicht en snaveltjes toe.” De tekst werd ingelezen door Frans van Dusschoten, de stem van onder meer Meneer de Uil, en geschreven door Guy Mortier.

“In mijn herinnering was het allemaal nog vrij braaf en bewees de verontwaardiging vooral dat de verkozenen des volks hier geen politieke satire gewoon waren”, zegt Mortier. “Magesien bediende zich vooral van de monkellach om politici en andere hooggeplaatsten aan hun taas te trekken, en dus zal het wel even schrikken geweest zijn toen ze, bovendien in de lieflijke setting van De Fabeltjeskrant, plotseling de volle laag kregen.”

Al zou dat idee vandaag ook zo bij De ideale wereld op tafel kunnen liggen, klinkt het daar. “Het verschil is: wij krijgen machthebbers niet meer op hun paard”, aldus De Beule. “De monolitische structuur van een door de staat gesubsidieerde omroep is voorbij. Er bestaan nu duizenden kanalen om kritiek te uiten. Politici negeren dat gewoon, of ze recupereren het. Daarom is satire vandaag onschuldiger.”

Volgens Haekens, die Van Rompaey nog kent van zijn tijd bij Schermen, kan de voormalige tv-maker nog steeds meedraaien op de redactie van DIW. “In hem herken ik wel dezelfde satirische inborst”, zegt hij. “En op mijn beurt was ik graag een vlieg op de muur geweest tijdens de brainstorms die deze mannen destijds hebben gehouden. Wie weet waren zij even grote vetzakken als wij.”

Maar dat spreekt Van Rompaey tegen. “Wij hielden geen brainstorm, dat woord bestond niet eens. Magesien werd vaak ter plekke geïmproviseerd. Een sketch werd herhaaldelijk opgenomen en de definitieve vorm ontstond in de montagecel en bij de sonorisatie. Daardoor bleef het enigszins amateuristisch. Maar wél origineel.”

Magesien, te bekijken op vrtnu.be.